Artırılmış Gerçeklik (AG) Gözlükleri Gelecekte Pilotların Yoğun Siste Uçmalarına Yardımcı Olabilir

Artırılmış Gerçeklik (AG) Gözlükleri Gelecekte Pilotların Yoğun Siste Uçmalarına Yardımcı Olabilir

Gerçek dış ortam görüntüsünün, sanal ortamda oluşturulan eklentiler ya da anotasyonlar ile zenginleştirilmesi olarak tanımlanan Artırılmış Gerçeklik (AG), günümüzde, seyrüsefer, spor, eğitim, bakım onarım ve eğlence sektörü gibi çok çeşitli uygulama alanlarında kullanılmaktadır.

Dünya algılamamızı zenginleştiren, içinde bulunduğumuz ortamı daha net anlamamızı sağlayan ve hayatımızı kolaylaştıran AG teknolojisi günümüzün en önemli teknolojileri arasında yer almaktadır. Artırılmış Gerçeklik teknolojisinin uygulandığı alanlar bunlarla da sınırlı değildir. Askeri alandaki uygulamalarında, özellikle alçak irtifada uçan helikopter pilotlarının durumsal farkındalıklarını artırarak, ‘CFIT-Controlled Flight into Terrain’ olarak adlandırılan ve pilotların herhangi bir acil d11urum olmaksızın kontrollü uçuş esnasında doğal ve insan yapısı engellere çarpmaları ile sonuçlanan kaza kırımları en aza indirgemenin yanı sıra, karla kaplı arazi ile tozlu ortamlarda yapılan inişlerde yere kadar emniyetli iniş yapabilmelerine imkân sağlamaktadır.

Artırılmış Gerçeklik teknolojisinin kullanıldığı başa monteli görüntü sistemi, çeşitli sensör, helikopter üstüne yerleştirilen kameralar ve uçulan alandaki diğer sistemlerden edinilen verilerin görselleştirilerek mürettebatın istifadesine sunulmasını ve personelin helikopter içerisinden dışarısını görebilmesini sağlamaktadır. Başa monteli görüntü sistemi, pilotların özellikle yoğun sis içerisinde uçarken süratli ve doğru kararlar vererek emniyetli uçuşa devam etmesini sağlayacaktır.

Pilot eğitimlerinde de özellikle pilot yetiştirme eğitimlerinin maliyeti, tazeleme eğitimlerine olan ihtiyaç ve kaza-kırım riski göz önüne alındığında, pilotlara gerçek uçuşlarda karşılaşabilecekleri acil durumları Artırılmış Gerçeklik ortamında sunmak ve kurtulma manevralarını ve usullerini öğretmek bu teknolojinin en büyük avantajlarından bir tanesi olacaktır.

Artırılmış Gerçeklik uygulamaları gerçek görüntüler üzerine bindirilen sanal görüntüler vasıtası ile pilotların muharebe sahasına tam hâkim olmaları, durumsal farkındalıklarının artması ve düşmana karşı üstünlük sağlaması alanlarında da en büyük yardımcıları olacaktır.

Özellikle görüşün düşük olduğu olumsuz meteorolojik şartlarda pilotlar AG gözlüklerini ve/veya başa monteli görüntü sistemlerini kullanarak emniyetli bir şekilde uçuşa devam edebilirler ve/veya beklenmeyen durumlarda alet uçuş şartlarına girdiklerinde en uygun şekilde en kısa zamanda iniş yaparak yolcu ve mürettebatın yaşamlarını kurtarabilirler.

LIDAR KULLANIMI

Helikopter üzerine monte edilen bir LIDAR (Işık Tespit ve Mesafe Bulucu) vasıtasıyla helikopterin ilerisinde yer alan engeller ve diğer tehlikelerin sanal görüntüleri oluşturulmakta, sonrasında bu görüntüler prosese tabi tutularak pilotların AG gözlüklerine veya başa monteli görüntü sistemlerine gönderilmektedir.

Sistemin çalışması engel ve arazi bilgilerini içeren database ve sensörlerden gelen gerçek zamanlı verilerin birleştirilerek pilotların AG gözlüklerine aktarılması ve özellikle düşük görüş şartlarında oryantasyon bozukluklarının önlenmesi esasına dayanmaktadır.

Sistemin simülatörde yapılan testlerinde birçok pilot zayıf görüş şartlarında emniyetli olarak uçuş görevlerine devam etmişlerdir. Bugüne kadar yapılan çalışmalardan oldukça olumlu sonuçlar alınmasına rağmen AG gözlüklerinin gerçek uçuşlarda etkin ve emniyetli bir şekilde kullanılabilmeleri için daha yapılacak çok iş bulunmaktadır. Bunun bir nedeni teknolojinin henüz tam olarak olgunluğa ulaşmamış olması, asıl önemli olanı da gerçek uçuşlarda kullanım öncesinde yapılması zorunlu olan yasal testlerdir. Ne yazık ki pilotlar AG teknolojisini kullanabilmek için 5-10 yıl daha beklemek zorundadırlar.

Ercan Caner

Elektrik ve Elektronik Mühendisliğinin yanı sıra, uçak ve helikopter lisanslarına sahiptir. Türkiye Hava Sahası Yönetimi alanında doktora tez çalışmalarını sürdüren Caner’in İnsansız Hava Araçları (2014) ve Taarruz Helikopterleri (2015) konulu makaleleri yayımlanmıştır. 36 yılı kapsayan TSK, BM ve NATO deneyimlerine sahiptir. E-mail:ercancaner@gmail.com