Basın Özgürlüğü Tehlikede

Ercan Caner, Sun Savunma Net, 19 Temmuz 2020

Freedom House 2019 yılı raporuna göre basın özgürlüğü son 10 yılda giderek daha da kötüleşmekte ve bu durum demokrasi açısından büyük bir tehdit oluşturmaktadır.

Bilgiyi aramak ve bağımsız basın aracılığı ile yaymak saldırı altındadır ve bu saldırılar da seçimle gelen liderler tarafından yapılmaktadır.

Özgür basına yönelik tehditler, aslında küresel bağlamda demokraside görülen genel çöküş ile bağlantılıdır ve basın özgürlüğünün kısıtlanması, diğer demokratik kurum ve prensiplerin de ayaklar altına alınmasına katkı sağlamaktadır.

Özgür basına yönelik saldırılar artık sadece gazetecilerin hapse atılması şeklinde gerçekleşmemekte, kendilerini ezilmiş çoğunluğun savunucusu ve seçkinlerin karşısında olarak lanse eden popülist liderler tarafından satın alınma, hukuksal ve finansal düzenlemeler yoluyla özgür basın baskı altına alınmaktadır.

Popülist liderlerin arkasına sığındıkları gerekçe ise milli çıkarların; basın özgürlüğü, şeffaflık, ifade özgürlüğü ve açık tartışma gibi demokratik prensiplerden üstün olduğudur.

Basın özgürlüğü konusunda en endişe verici gelişmelerden bir tanesi de dünyanın önde gelen demokrasilerinden olan Birleşik Devletlerde basına uygulanan olağandışı baskılardır.

Son yıllarda basın özgürlüğü alanında gelişme görülen ülkelerin başında Etiyopya, Malezya, Ekvator, Ermenistan ve Gambiya başta gelmektedir. Arap Baharı sonrasında Tunus,  Mısır ve Libya’da da basın özgürlüğü alanında gelişmeler görülmüş, fakat sonrasında üç ülkede de hem demokrasi hem de basın özgürlüğü geriye doğru gitmiştir.

Özgür ve bağımsız bir medya sektörünün en büyük işlevi halka bilgiyi tarafsız bir şekilde ulaştırmaktır, özgür basın olmadan halk nasıl yönetildiğini asla öğrenemez.

Demokratik fonksiyonlarını yerine getirmek isteyen özgür gazeteciler ile iktidarlarını sürdürmek isteyen anti-demokratik rejimler arasındaki büyük gerilim sürüp gitmektedir.

Aşağıda; Freedom House tarafından hazırlanan Küresel Özgürlükleri sıralamasında Türkiye’nin, siyasi özgürlükler ve haklar alanında aldığı puanları ve statüsünü göstermektedir.

İsveç (100), Norveç (100), Hollanda (99) ve Lüksemburg (98) gibi ülkelerin ilk sıralarda yer aldığı Küresel Özgürlük Statüleri tablosunda Türkiye’nin durumu ne yazık ki çok üzücüdür.

Türkiye’nin İnternet özgürlüğü sıralamasında skoru ve statüsü de aşağıdaki tabloda görüldüğü gibidir:

Siyasi haklar konusunda değerlendirme yapılan 10 soruda ülkeye 0-4 arasında bir puan verilmektedir. Siyasi haklar ile ilgili sorular üç alt kategoriye bölünmüştür:

• Seçim Süreci (3 soru),
• Siyasi Çoğulculuk ve Katılım (4 soru),
• İktidardaki Hükümet (3 soru).

Sivil özgürlükler alanındaki her bir 0-4 arası değere sahip 15 soru da dört alt kategoriye bölünmüştür:

• İfade ve İnanç Özgürlüğü (4 soru),
• Derneksel ve Organizasyonel Haklar (3 soru),
• Hukukun Üstünlüğü (4 soru),
• Kişisel Özerklik ve Bireysel Haklar (4 soru).

Siyasi haklar konusunda alınabilecek en yüksek not 40, sivil özgürlükler alanında 60 ve toplamda 100 puandır.

‘‘Özgür (F), Kısmen Özgür (PF) ve Özgür Değil (NF)’’ Statüleri

Bütün dünya halklarının haber alma özgürlüklerine sahip çıkarak, gerçekten tarafsız, kalemini satmayan özgür ve bağımsız gazetecilere destek olacağı günler dileğiyle…

Yazı, Freedom House web sitesinde yer alan bilgiler esas alınarak hazırlanmıştır. Aşağıdaki link üzerinden daha ayrıntılı bilgilere ulaşabilirsiniz.

https://freedomhouse.org/explore-the-map?type=fotn&year=2019