Çember Daralıyor

ABD-Kıbrıs İlişkileri

ABD ve Kıbrıs Cumhuriyeti; Kıbrıs Kara, Açık Deniz ve Liman Güvenliği Merkezi (CYCLOPS[1] Cyprus Center for Land, Open-Seas & Port Security) olarak adlandırdıkları bir ortak eğitim merkezi kurdu.

Ercan Caner, Sun Savunma Net, 14 Eylül 2020

ABD-Yunanistan Stratejik Diyalog Enerji Çalışma Grubu

Birleşik Devletler ve Yunanistan yönetimleri, 29 Haziran 2020 tarihinde, iki ülke arasında oluşturulan Stratejik Diyalog Enerji Çalışma Grubu ikinci üst düzey toplantısını gerçekleştirdiler. ABD Delegasyonu Başkanı olan ABD Enerji Kaynakları Dışişleri Bakan Yardımcısı Francis R. Fannon, ABD Enerji Bakanlığı Enerji Bakan Yardımcısı Mark Menezes, Yunanistan Ekonomik Diplomasi Dışişleri Bakan Yardımcısı Konstantinos Fragkogiannis ve Enerji Bakan Yardımcısı Gerassimos Thomas; aşağıda belirtilen alanlarda Yunanistan ve Birleşik Devletler’in birlikte çalışma taahhüdünü yeniden teyit ettiler.

• Güneydoğu Avrupa’da enerji kaynaklarının çeşitlendirilmesine destek sağlamak.
• Enerji kaynaklarını geliştirmek maksadıyla Doğu Akdeniz’de bölgesel ortaklarla birlikte hareket etmek.
• Bölgesel enerji güvenliğine katkı sağlamak.

Birleşik Devletler ve Yunanistan yönetimleri arasında, 29 Haziran 2020 tarihinde yapılan Stratejik Diyalog Enerji Çalışma Grubu Enerji Çalışma Grubu toplantısı, Aralık 2018 ve Ekim 2019 tarihlerinde yapılan Stratejik Diyalog toplantılarının devamı niteliğindedir.

Birleşik Devletler ve Yunanistan delegasyonları, Doğu Akdeniz bölgesindeki tüm devletlerin faaliyetlerini; enerji kaynakları ve rotalarının çeşitlendirilmesine yardımcı olacak şekilde, 1982 tarihli Birleşmiş Milletler Deniz Hukuku Sözleşmesinde yer alan uluslararası yasalar dâhil bütün uluslararası yasalara uygun şekilde sürdürmesi ve bölgesel istikrar ve güvenliğin sağlayacağı faydalar için iyi komşuluk ilişkilerine katkı sağlaması gerektiğinin altını çizmiştir.

EastMed Boru Hattı

Birleşik devletler ve Yunanistan delegasyonları, Doğu Akdeniz (EastMed) Boru Hattı gibi yeni altyapı projelerini içeren bölgesel ve Avrupa enerji güvenliğine geliştiren ve ticari açıdan uygulanabilir olan Doğu Akdeniz’deki enerji kaynakları ihraç seçeneklerini çeşitlendirmeye sağlayacakları desteği yeniden teyit etmişlerdir.

Çalışma grubu ayrıca; Yunanistan enerji sektörü, yapılabilecek potansiyel ABD özel sektör yatırımları, petrol pazarındaki fırsatlar ve yenilenebilir enerji sektöründeki artan işbirliği imkânlarını da görüşmüştür. Bunun, ABD Uluslararası Kalkınma Finansmanı Kurumu tarafından oluşturulan yeni ABD yatırım fırsatları altında yapılacağı vurgulanmıştır.

Her iki taraf da ExxonMobil şirketinin; Girit Adası Batı ve Güneybatısında yer alan iki açık deniz keşif lisans alanında, TOTAL ve Hellenic Petroleum şirketiyle işbirliği yapmasını memnuniyetle karşılamıştır ve bu sektörde işbirliğini sağlamlaştırmayı hedeflemektedir. İki taraf ayrıca, kısa bir süre önce onaylanan ‘‘Çevre Mevzuatının Modernizasyonu’’ başlıklı Yunan Yasası kapsamında yenilenebilir enerji sektörüne yapılabilecek potansiyel ABD yatırımlarını da görüşmüştür.

Kıbrıs Cumhuriyeti Silah Ambargosu

Bu arada; Birleşik Devletler Kıbrıs Cumhuriyetine uyguladığı 30 yıllık silah ambargosunu kısmen de olsa kaldırmıştır. Bundan sonra öldürücü olmayan silahlar bu ülkeye satılabilecektir. ABD Dışişleri Bakanı Pompeo, Kıbrıs Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Nicos Anastasiades’i telefonla arayarak bu gelişme hakkında bilgilendirmiştir. 01 Ekim 2020 tarihinden itibaren ABD, bir yıl süre ile savunma maksatlı sistemleri ve hizmetlerini Kıbrıs Cumhuriyetine satabilecek ve transfer edebilecektir.

Washington Kıbrıs’a uyguladığı silah ambargosunu; 1974 yılındaki Türkiye’nin askeri müdahalesi sonrasında ikiye bölünen adada yeniden birleşme görüşmelerini desteklemek ve bir silah yarışını caydırmak maksadıyla 1987 yılında uygulamaya başlamıştır. Adada halen 35.000-40,000 kadar Türk askeri bulunmaktadır ve Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti sadece Ankara tarafından tanınmaktadır.

CYCLOPS- Kıbrıs Kara, Açık Deniz ve Liman Güvenliği Merkezi

Son iki yıldır Birleşik Devletler ve Kıbrıs Cumhuriyeti son derece verimli bir güvenlik işbirliği geliştirmiştir. İki ülke, Akdeniz ülkelerinden ekipleri çeşitli güvenlik konuları hakkında eğitmektedir. Örneğin Birleşik Devletler Dışişleri Bakanlığı Uluslararası Güvenlik ve Nükleer Silahların Yayılmasını Önleme Bürosu (ISN-International Security and Nonproliferation), Kıbrıs Cumhuriyeti topraklarında Lübnan ve Mısır hükümet yetkililerinin katıldığı bir dizi eğitim faaliyeti icra etmiştir.

Kıbrıs Cumhuriyetine ait Ionnides savaş gemisinden çekilen fotoğrafta; Sivil-Asker İşbirliği (CIMIC) Tatbikatına katılan İngiliz Kraliyet Donanmasına ait Lynx modeli helikopter görülmektedir. 30 Mayıs 2019 tarihinde icra edilen tatbikata Kıbrıs Cumhuriyetinin yanı sıra Yunanistan, İngiltere, İsrail, Almanya ve Birleşik Devletler unsurları da katılmıştır. Foto: Iakovos Hatzistavrou/Getty Images.

Birleşik Devletler ve Kıbrıs Cumhuriyeti; bu işbirliğini geliştirmek ve kendi ülkelerinde eğitim yapmaları mümkün olmayan ülkeleri desteklemek maksadıyla Kıbrıs Cumhuriyeti topraklarında bir bölgesel sınır güvenliği eğitim merkezi kurma konusunda anlaşmıştır.

CYCLOPS eğitim merkezinde; gümrük, ihracat kontrol, liman ve deniz güvenliği dâhil emniyet ve güvenlik alanlarında talep eden ülkelere teknik destek sağlanması da planlanmaktadır.

Eğitim tesislerinde uygulamalı eğitime imkân veren; kara sınırı geçiş, yolcu görüntüleme ve taşınabilir bir siber güvenlik laboratuvarı dâhil farklı eğitim platformları bulunacaktır.

CYCLOPS, bölgedeki kötü niyetli aktörler ve şiddet yanlısı organizasyonların oluşturduğu yayılma risklerini caydırmayı da hedeflemektedir. İki ülke tarafından yapılan açıklamada CYCLOPS’un gerçek bir ortaklık eseri olduğunun altı çizilmiştir. Birleşik Devletler eğitmen, donanım ve diğer kapasite geliştirme desteği sağlarken Kıbrıs Cumhuriyeti tarafı da arazi ve eğitmen sağlayacak ve seyahatleri kolaylaştıracaktır. Eğitim tesisinin inşasına bu yıl içinde başlanması öngörülmektedir.

Oruç Reis

Bu arada; çeşitli basın organlarında, Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın geçmişte ifade ettiği; ‘‘Kıta sahanlığımızda haydutluğa asla boyun eğmeyeceğiz, yaptırım ve tehdit dili karşısında geri adım atmayacağız” sözlerine rağmen, Türk sismik araştırma gemisi Oruç Reis’in 13 Eylül 2020 tarihinde Antalya Limanına demirlediğine yönelik haberler yer almıştır.

 Yunan Başbakanı Kyriakos Mitsotakis, Selanik kentinde yaptığı açıklamada; Oruç Reis’in problemli sulardan geri dönmesinin olumlu bir gelişme olduğunu ve Türk tarafı ile provokasyonların olmadığı bir ortamda görüşmek istediklerini ifade etmiştir.

Türkiye Savunma Bakanı Hulusi Akar ise yaptığı açıklamada; Oruç Reis sismik araştırma gemisinin Antalya’ya dönmesinin ‘‘geri adım’’ anlamına gelmediğini ve planlı geliş-gidişler kapsamında olduğunu ifade etmiştir. Anadolu Ajansına yaptığı açıklamada Bakan Akar, Yunan halkının Macron liderliğindeki girişimlere kapılmaması ve Macron’un kendini kurtarma operasyonlarına meze olmaması gerektiğinin de altını çizmiştir.

[1] CYCLOPS: Tek Gözlü anlamına gelen bu kelime antik Yunan mitolojisinde görünen bir deve verilen isimdir. Yunanlılar uzaklarda kanun ve düzen olmadan yaşayan bir cycplos ırkı olduğuna inanmaktadır.