Nefertiti’yi Geri Verin!

Ercan Caner, Sun Savunma Net, 16 Ekim 2020

Danimarka Kraliçesi Margrethe II, Almanya’nın Berlin kentinde tutulan Mısırlı güzel Nefertiti’nin 3,400 yıllık büstünü incelerken, 10 Eylül 2014. Foto: Andreas Rentz/Getty Images.

Mısır yıllar önce yasadışı yollardan ülke dışına çıkarılan Kraliçe Nefertiti’nin 3400 yıllık büstünü Almanya’dan geri istemekte, fakat Berlin bu talebi reddetmektedir. Alman arkeolog Ludwig Borchardt ve ekibi tarafından 06 Aralık 1912 tarihinde bulunan büst 1913 yılında, zamanın Mısır antik keşifler yasası ihlal edilerek Mısır dışına çıkarılmıştır. Zamanın Mısır yasalarına göre bulunan harikulade antik eserlerin Kahire müzesine teslim edilmesi gerekmektedir.

Almanya tarafı ise Nefertiti büstüyle birlikte bulunan bütün antik eserlerin Kahire müzesiyle paylaşılmasının yasal olduğunu ve Nefertiti’nin büstünün Berlin’in payı olduğunu iddia etmektedir. Mısır tarafına göre arkeolog Borchardt değerini gizlemek için büstü sarmış ve gizlice ülke dışına kaçırmıştır.

Yıllardır büstü geri isteyen Mısır bugüne kadar başarılı olamamıştır. 1933 yılındaki talep Hitler tarafından reddedilmiş, 1946 yılında o zamanlar Mısır ve Sudan Kralı Farouk I’in de çabaları sonuçsuz kalmıştır.

2011 yılında Antik Eserler Yüksek Konseyi Başkanı Zahi Hawass Almanya hükümeti, ilgili otoriteler ve Almanya’nın Mısır Büyükelçisine resmi bir mektup göndererek güzel kraliçenin kafasının Mısır’a geri verilmesini talep etmiştir.

Mısır Turizm ve Antik Eserler Bakanı Khaled al-Anani 18 Eylül 2020 tarihindeki Almanya ziyareti esnasında Mısır’ın büstün geri verilmesi yönündeki talebini yinelemiştir.

Almanlar Mısırlı bakana Nefertiti’nin büstü yerine beş parça antik eser verip Mısır’a geri göndermiştir. Almanya ısrarla büstün Berlin’deki Neues Müzesine ait olduğunu iddia etmektedir. Stiftung Preussischer Kulturbesitz (Prusya Kültürel Miras Vakfı) basın ve medya görevlisi Brigitte Gobtsel, Berlin’deki Neuse Müzesinin malı olan heykelin geri verilmesiyle ilgili halen Mısır’la görüşmelerin olmadığını ifade etmektedir.

Gobtsel 21 Eylül 2020 tarihinde verdiği bir demeçte Kahire’nin Nefertiti’nin büstünün geri verilmesi konusunda resmi bir başvuru yapmadığını, bununla birlikte böyle bir talep olması durumunda Almanya’nın Mısır ile görüşmeye daima hazır olduğunu ifade etmiştir.

Geçmişte konuyla ilgili Alman yetkililer tarafından yapılan açıklamalar Almanya’nın Nefertiti’yi Kahire’ye geri vermek yerine bulunduğu yerde muhafaza etmekte kararlı olduğunu göstermektedir. Almanya Mısır Büyükelçisi Julius Georg Luy, eski Mısır Turizm Bakanı Yehya Rashed ile görüşmesi sonrasında verdiği bir basın demecinde, Mısırlı bakanın Nefertiti büstünün geri verilme gerekçelerinin kendisini ikna etmediğini ifade etmiştir. Büyükelçi sözlerine Nefertiti büstünün Almanya’da çok popüler olduğunu da eklemiştir.

Almanya Nefertiti’nin büstünü alıkoymayı sürdürürken arkeoloji uzmanları ve yetkilileri heykelin Mısır’a ait olduğuna ve geri verilmesi gerektiğine inanmaktadır. Mısır hükümetinin uygun tedbirler alarak sabırla hareket etmesi gerektiğini uzmanlar, talebin dilekçelerin verildiği popüler bir kampanyaya dönüştürülmesinin de mümkün olduğunu ifade etmektedir.

Mısır’ın eski tarihi eserler bakanı Mamdouh el-Damati de Nefertiti büstünün büyük bir tarihi değeri olduğunu düşünmektedir. Damati, heykelin geri verilmesiyle ilgili Almanlarla görüşmelerin 1922 yılından beri sürdüğüne dikkat çekmiştir. Almanya’nın kazılar sonrası yapılan paylaşım nedeniyle Nefertiti büstünün kendilerine ait olduğu yönündeki iddianın geçersiz olduğunu, yapılan bölüşmenin hile ve dolandırıcılık olduğunu ileri sürmektedir.

Damati; UNESCO 1970 Kültür Varlıklarının Yasadışı İthal, İhraç ve Mülkiyet Devrinin Önlenmesi ve Yasaklanması İçin Alınacak Tedbirlerle İlgili Yasaklama ve Önleme Konvansiyonu’na göre heykelin Mısır’a ait olduğunu iddia etmektedir. Almanya tarafı ise konvansiyonun 1971 yılından beri yürürlükte olduğunu ve Nefertiti büstüyle ilgili bir anlaşmazlığın çözülmesinde etkisi olmadığını öne sürmektedir.

Mısırlı yetkililer Borchardt’ı büstü değersiz göstererek paylaşıma dâhil etmemekle ve gizlice Almanya’ya kaçırmakla suçlamakta ve Mısır halkının Nefertiti büstünü Kahire’de görmeyi çok istediğini dile getirmektedir.