Takdir-i İlahi mi?

09 Ocak 2020 tarihinde meydana gelen Robinson R-66 model helikopter kazasında iki iş insanı feci şekilde can vermiştir. Bazı görgü tanıklarının ifadelerine göre; gözlerinin önünde gerçekleşen korkunç kaza takdir-i ilahidir…

Ercan Caner, Sun Savunma Net, 25 Ocak 2021

Kaynak: PENNLIVE

09 Ocak 2020 günü yerel saatle 08.00’de Mark Croce ve Michael Capriotto, Buffalo Niagara Uluslar arası Havaalanına gitmek üzere Martin State Havaalanından kalkış yaparlar. Ünlü iş insanı Bay Croce yeni satın aldığı Robinson R-66 modeli helikopterin kumandalarındadır.

Bay Croce yüzlerce uçuş saati olan deneyimli bir pilottur. Tek motorlu uçak ve helikopter özel pilot lisansına (PPL-Private Pilot License) sahiptir ve Robinson Firmasının Pilot Emniyet Kursuna da katılmıştır.

Hava trafik kontrol radar verilerine göre; kalkış sonrası helikopter yaklaşık 2,300 feet irtifaya tırmanır ve kuzeye doğru yönelir. Yaklaşık 30 dakika süresince uçuş normal olarak devam eder ve saat 08.28’de Robinson R-66 model helikopter alçalmaya başlar. Bir dakika içinde helikopter yaklaşık 1,150 feet irtifadayken hava trafik kontrolörü helikopterle teması kaybeder.

Bir tanığa göre alçaktan uçmakta olan helikopter ‘‘havada tutunmaya çalışmaktadır’’, ardından yüksek tonlu bir ses duyulur, sanki ana rotor palleri dönmekte zorlanıyor gibidir ve birden helikopter havada kendi kendini parçalamaya başlar ve büyük bir hızla yere çarpar. Mechanicsburg-Pennsylvania yerleşim yerine düşen helikopterde bulunan iki iş insanı hayatlarını kaybeder.

Robinson Helicopter Firması üç model helikopter tasarlamakta ve satmaktadır. İki koltuklu R-22 modeli Ekim 1979, dört koltuklu R-44 modeli Mart 1992 ve beş koltuklu R-66 modeli de Ekim 2010’da piyasaya sürülmüştür.

Özellikle R-66 modeli helikopter kısa ömründe sorunlarla dolu bir geçmişi bulunmaktadır. R-66 model helikopterlerde karşılaşılan problemler arasında; ölümcül felaketlere neden olan düşük ataletli ana rotor palleri, kuyruk rotor etkinliğinin kaybı, yakıt kontrol sistem arızaları, yakıt sistem problemleri, mast vurması ve diğer sorunlar bulunmaktadır.

Robinson modeli helikopterlerde yaşanan kazalar sonrasında şikâyetçiler; R-22, R-44 ve R-66 modellerinin hepsinin birçok benzer tasarım karakteristikleri olduğunu ve ana rotor başı ve ana rotor sisteminin tasarımından kaynaklanan mast vurması olaylarına maruz kaldığını iddia etmektedirler.

Mast vurması; ana rotor sürücü şaftı (mast) ile ana rotor pallerinin veya rotor başının temas etmesidir. Uçuş esnasında ciddi bir mast vurması meydana geldiğinde helikopter kendi kendini parçalamakta ve ölümcül kaza-kırımlara neden olmaktadır.

Robinson Firması aleyhine dava açan avukatlardan Ronald L. M. Goldman, Robinson Firması imali helikopterlerin diğer helikopter üretici firmalarına nazaran daha çok kaza yaptıklarını ve yaşanan kazalarda da helikopterin benzer mekanik sistemlerinde problemler görüldüğünü iddia etmektedir. Goldman’a göre Robinson Firması; meydana gelen bütün kaza-kırımları ayrıntılı olarak incelemek ve başka insanların hayatlarını kaybetmelerini önlemek için de gereken tasarım değişikliklerini yapmak zorunda olmasına rağmen buna kesinlikle yanaşmamaktadır.

Mast vurması helikopterlerde yaşanan bir sorun olmasına rağmen, Robinson imali helikopterlerde çok daha sık görülmekte ve sonuçları daima felaket olmaktadır. Bunun büyük ölçüde nedeni de rotor başı ve ana rotor pal sisteminin tasarımıdır.

Robinson imali bütün helikopterlerin ana rotor sistemlerinde yukarıdaki şekilde görüldüğü gibi ana rotor dönü düzleminin belirli bir yöne eğilmesini sağlayan salınım mafsalı ve her bir palin aşağı-yukarı doğru flaplamasını sağlayan koni mafsalları bulunmaktadır.

Kazada hayatını kaybeden iş insanı Bay Croce, N450MC kuyruk numaralı R-66 modeli helikopteri 2019 yılı Şubat ayında satın almıştır. Robinson Helicopter şirketine açılan davada satış sözleşmesinin garantiyle ilgili bölümüne atıfta bulunulmaktadır.

 ‘‘Robinson Helicopter Şirketi (bundan sonra ROBINSON olarak anılacaktır) satış yaptığı her bir yeni helikopterin, ROBINSON fabrikasından çıkışından itibaren iki yıllık sürede veya 1,000 uçuş saatinde (hangisi önce gelirse) malzeme ve işçilik açılarından kusursuz olduğunu garanti etmektedir. Yeni hava araçlarına ayrı ve kısıtlı garantiye sahip Rolls Royce modeli motorlar takılmıştır’’.

Robinson Helicopter Şirketine karşı açılan davada; N450MC kuyruk numaralı helikopterin sayısız kusurları olduğu ve bu kusurlarından da helikopterin normal uçuş esnasında havada kendi kendini parçalamasına ve Bay Croce’nin ölümüne neden olduğu iddia edilmektedir. Mast vurmasına ilave olarak, dava başvurusunda R-66 modeli helikopterin ana rotor pallerinin yetersiz kütlesinin de uçuş esnasında pallerin ayrılmasına neden olduğu iddia edilmektedir. İddialar arasında helikopterin motor ve ana rotor pallerinin yeterli durdurucularının olmamasının da ana rotor pallerinin helikopter gövdesine çarpmasına neden olduğu illeri sürülmektedir. Dava dilekçesindeki iddialar arasında Robinson Helicopter şirketinin Bay Croce’yi, R-66 model helikopterin mast vurmasına karşı hassasiyeti konusunda uyarmadığı ve mast vurması acil olayı ile karşılaştığında uygulaması gereken acil durum prosedürleri hakkında bilgilendirmediği de iddia edilmektedir.

Mast Vurması

Kaza esnasında görüş 10 mil, hava bulutsuz, sıcaklık -2 derecedir ve rüzgâr 110 dereceden sadece 7 knot şiddetinde esmektedir.

Birleşik Devletler Ulusal Ulaşım Güvenlik Kurulu (NTSB – National Transportation Safety Board), Robinson modeli türbinli motorları da kapsayan bir uçuş emniyet tavsiyesi yayınlamış ve Robinson Helicopter Şirketinin yanı sıra Airbus, Bell, Leonardo, MD Helicopters şirketlerine; üzerlerinde uçuş veri kaydedicisi ve kokpit ses kayıt cihazı olmayan yeni imal ettikleri türbin motorlu helikopterlere, darbeye dayanıklı bir uçuş kayıt sistemi takmalarını tavsiye etmiştir.

Aldığı davalarda kazanana kadar hiçbir ücret talep etmediğini ifade eden Baum Hedlund Hukuk Bürosunun iddialarına göre; Robinson Helicopter Şirketi tarafından imal edilen helikopterlerin karıştığı en az 1,577 kazada 703 insan hayatlarını kaybetmiştir.