Corruptio Optimi Pessima[i]

Yolsuzluk Ulusal Bir Tehdittir

Fakirin gayri meşru çocuğu olursa piç, zenginin olursa yasak aşkın meyvesi olur. Fakir, kız peşinde koşarsa sapık, zengin koşarsa playboy olur. Fakir toplanırsa çete, zengin toplanırsa toplantı olur. Fakir çalarsa hırsızlık, zengin çalarsa yolsuzluk olur. Kavramların bile cepteki paraya göre değiştiği bir Dünya’da adalet arıyoruz. Can Yücel

Yazar: Jacqueline Feldscher, Defense One, 03 Haziran 2021

Çeviren: Ercan Caner, Sun Savunma Net, 07 Haziran 2021

Biden yönetimi Perşembe günü yayınlanan bir genelgeyle bütün devlet dairelerine, Aralık ayına kadar yolsuzlukla mücadelelerini hızlandırmaları için eylem planlarını hazırlama talimatı vermiştir.

Konunun uzmanlarına göre Başkan Joe Biden tarafından yayınlanan ulusal güvenlikle ilgili bu ilk çalışma muhtırasının, yönetimin yasadışı finansmana gösterilen ilgiyi artırma ve yolsuzluk ile ulusal güvenlik arasındaki bağlantıları düzenlemeye yönelik çok daha kapsamlı bir taahhüdü anlamına geldiği konusunda iyimserdir. Ancak uzmanlar, başkan tarafından başlatılan 200 günlük değerlendirmenin ortaya koyacağı sonuçları da merakla beklemektedir.

Uluslararası Şeffaflık Örgütü Birleşik Devletler Direktörü Gary Kalman, yönetimin yolsuzlukla mücadele konusundaki yaklaşımının, bu konuda oldukça ciddi olduğunun bir göstergesi olduğunu, ancak her şeyi zamanın göstereceğini ifade ederek, bu yaklaşımın gerçek bir politikaya dönüştüğünü görmek istediklerini vurgulamıştır.

Joe Biden’in başkanlık seçim kampanyası esnasında verdiği yolsuzlukla mücadele sözünün bir devamı niteliğinde olan muhtıra, üst düzey Beyaz Ev danışmanlarını, yönetimin yolsuzlukla mücadelesini hızlandırmak maksadıyla; yasadışı finansman faaliyetlerine karışan birey ve kuruluşların sorumluluklarını artırma da dâhil olmak üzere, küresel yolsuzlukla mücadele normlarının geliştirilmesi ve özel sektörle ortaklıklar kurmak maksatlarıyla bir strateji geliştirmeye yönlendirmektedir.

Kolombiya’da yolsuzlukla mücadele maksadıyla Eylül 2019’da yapılan gösterilerde: ‘‘Pislik içinde yaşamaktansa savaşta ölmeyi tercih ederim’’ yazılı bir pankart. Kaynak: Luis Robayo/AFP via Getty Images.

Başkan Joe Biden yaptığı bir açıklamada ‘‘Yolsuzluk ulusal güvenliğimiz için bir risktir ve bunu böyle kabul etmek zorundayız’’ ifadelerini kullanmış ve yolsuzlukla mücadelenin, sadece iyi bir yönetişimden ziyade, nefsi müdafaa ve vatanseverlik olduğunun altını çizerek, demokrasi ve ülkenin geleceğinin korunması için çok önemli olduğunu dile getirmiştir. Başkan Joe Biden tarafından yayınlanan muhtıra kapsamında yapılacak inceleme; Savunma Bakanlığı, Dışişleri Bakanlığı ve Merkezi İstihbarat Teşkilatı (CIA-Central Intelligence Agency) dâhil bir düzineden fazla devlet dairesini kapsamaktadır.

Carnegie Uluslararası Barış Vakfı (Carnegie Endowment for International Peace)’dan Abigail Bellows, Pentagon tarafından yapılacak olan incelemenin, bakanlığın diğer ülkelerdeki askerlerin eğitilmesi ve donatılması maksadıyla verilen güvenlik yardımlarını çevreleyen yolsuzlukların nasıl azaltılabileceğini kapsayabileceğini ifade etmiştir.

Bellows konuya açıklık getirmek için verdiği örnekte; Birleşik Devletler ordusunun, bir ülkeye ne tür yardımlar yapılacağına karar vermeden önce, o ülkedeki yolsuzluk seviyesinin belirlenmesi için zorunlu değerlendirmeler yapma kararı alabileceğini ifade etmiştir. Bellows, değerlendirme sonucu problem tespit edilmesi durumunda; Pentagon’un askeri yardımları şeffaflığın artırılması şartına bağlamasını veya ilave eğitim ve amaçlanan görev yerine karaborsada alınıp satılabilecek daha az silah vermesini önermektedir.

Bellows, yolsuzluğun küresel güç rekabetinde de çok büyük bir rol oynadığını, bunun nedeninin ise Rusya ve Çin gibi düşmanların yolsuzluğu ‘‘hibrit bir silah’’ olarak kullanma yaklaşımları olduğunu ifade etmektedir. Bellows’a göre Çin; ihaleleri kazanmak ve Afrika ülkelerinde nüfuz kazanmak için tedarik süreçlerinin etrafından dolaşmakta veya rüşvet vermektedir. Bellows bunun yanı sıra; Boko Haram örgütüyle savaşması için Nijerya ordusuna gönderilen fakat kara borsada satılan mermilerden de bahsetmektedir. Bellows, yolsuzluğun bir güvenlik problemi olduğunu görmeleri konusunda insanlara yardım etmenin çok önemli olduğunun da altını çizmektedir.

Uluslararası Şeffaflık Örgütü Birleşik Devletler Direktörü Gary Kalman, yapılan açıklamanın zamanlamasının önemli olduğunu ve bu meselenin; son Ulusal Savunma Yetki Yasasında kara para aklamayla ilgili önemli güncellemeler yapan Kongre’nin gündeminde olduğunu ifade etmiştir.

Kalman ayrıca, Hazine Bakanlığı’nın tarafından yasayı uygulamak maksadıyla kaleme alınacak olan düzenlemelerin yönetimin bu meseleyi ne kadar ciddiye aldığının önemli bir göstergesi olacağını da sözlerine eklemiştir.

Uluslararası toplum da yolsuzlukla savaş konusundaki çabalara öncelik vermektedir. Birleşmiş Milletler Genel Kurulu bu hafta içinde yolsuzlukla mücadele gündemiyle toplanacaktır. G7 bakanları da Çarşamba günü yaptıkları ortak açıklama ile konuyu gündeme taşıyan Birleşmiş Milletleri övmüş ve Eylül ayında yapılacak olan bakanlar seviyesindeki toplantıda meseleyi ele alacaklarına dair söz vermişlerdir.

2020 yılı için 180 ülkenin yolsuzluk puan ve sıralamasını gösteren grafik; Danimarka, Yeni Zelanda ve Finlandiya’nın ilk üç sırada yer aldığı sıralamada; Türkiye 40 puanla 86’ncı sıradayken,  Birleşik Devletler 67 puanla 25’inci sıradadır. Son üç sırada ise Suriye, Somali ve Güney Sudan bulunmaktadır.

Uluslararası Şeffaflık Örgütü Birleşik Devletler Direktörü Gary Kalman, yolsuzlukla savaş alanındaki çabalar ve yapılan açıklamaların zamanlaması ile yapılanların söylemden öte olduğu konusunda kendisini ümitlendirdiğini ifade etmiştir.

Çevirenin Notları: Yazı aslına sadık kalınarak çevrilmiş; usta şair ve hiciv ustası Sayın Can Yücel’in (21 Ağustos 1926 – 12 Ağustos 1999) yolsuzluk ile ilgili ünlü sözüyle fotoğraf ve tablolar çeviren tarafından eklenmiştir. Orijinal metne aşağıdaki link üzerinden erişebilirsiniz.

Sosyo-ekonomik koşullar, politik ve kurumsal altyapı ve diğer faktörler göz önüne alındığında, yolsuzluğun genel kabul görmüş bir tanımını yapmak zor olmakla birlikte, uluslararası kuruluşlar tarafından değişik tanımlar yapılmıştır.

Dünya Bankası yolsuzluğu; kamu görevinin özel çıkar sağlamak maksadıyla kötüye kullanılması olarak tanımlamaktadır. Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı çerçevesinde ise yolsuzluk; kamu güç, görev ve yetkisinin rüşvet, irtikâp, kayırmacılık, sahtekârlık ve zimmet yoluyla özel çıkar elde etmek için kötüye kullanılması olarak tanımlanmaktadır.

Uluslararası Şeffaflık Örgütü, yolsuzluğu sadece “kamu gücüyle” sınırlı olmayan herhangi bir görevin özel çıkarlar için kötüye kullanılması olarak tanımlamaktadır. 04 Ocak 2009 tarihli Avrupa Konseyi Yolsuzlukla Mücadele Özel Hukuk Sözleşmesi Madde 2’de ise yolsuzluk; ‘‘Doğrudan doğruya ya da dolaylı yollardan rüşvet ve yasadışı bir menfaat temin eden kişinin yürüttüğü görevlerin veya gerekli davranışların yasalara uygun bir şekilde yerine getirilmesinde sapmalara yol açan rüşvet veya başka her türlü yasadışı menfaatin talep edilmesi, teklif edilmesi, verilmesi ya da kabul edilmesi’’ olarak tanımlanmaktadır.

Doğrudan para verme ve herhangi bir şekilde çıkar sağlamanın yanı sıra; özellikle partiler, diğer siyasi örgütler veya sendikalar, siyasi parti temsilcileri, seçilmiş temsilciler ya da siyasi veya diğer kamu görevlerine aday olan kişilere yapılan bağışlar veya yardımlar,  ekonomik karşılık beklentisiyle yapılan sosyal yardımlar ile ticari amaç güden ve yasalara aykırı olan sponsorluk faaliyetleri de yolsuzluk tanımı kapsamında değerlendirilmelidir.

https://www.defenseone.com/threats/2021/06/biden-government-must-draft-anti-corruption-plan-december/174481/

[i] Latince; ‘‘En Kötüsü En İyinin Yozlaşmasıdır’’  anlamına gelen deyim.