Yasadışı Madencilik ve Değerli Metal Ticareti

Altın, elmas, koltan ve boksit gibi Venezuela doğal kaynaklarının yasadışı ticaretiyle mücadele edebilmek maksadıyla, bütün ulus devletlerin çok uluslu şirketlerin kara para aklamayı önleme çabaları gibi mevcut uluslararası ve iç şeffaflık düzenlemelerini etkin bir şekilde uygulaması zorunludur.

Ercan Caner, Sun Savunma Net, 30 Ekim 2021

Bolivar’da temel ihtiyaçlarını karşılamak ve iki yakalarını bir araya getirebilmek için bütün aile bireyleri çalışmak zorundadır. Fotoğraf: Oro Mortal/Transparencia Venezuela

Geçtiğimiz hafta Senatörler Marco Rubio, Thom Tillis ve Ted Cruz, genellikle haydut rejimler ve terörist grupların finansmanında kullanılan yasadışı madencilik ve altın ile diğer değerli madenlerin ticaretini durdurmayı hedefleyen bir yasa tasarısı teklifinde bulunmuştur. Bu yasa, Amerika Birleşik Devletleri’ne yalnızca bu kaynakları çıkarmakla kalmayıp aynı zamanda bunları yasadışı olarak satmakta suç ortaklığı yapan kuruluşlara karşı da harekete geçme yetkisi vermeyi planlamaktadır.

Senato Dışilişkiler Komitesi üyesi olan Senatör Ted Cruz bu yasayı ilk kez 2019 yılında teklif etmiş, ancak herhangi bir ilerlemem sağlanamamıştır. Senatör Cruz geçtiğimiz ay Latin Amerika’da yasadışı altın madenciliği ve kaçakçılığındaki artışa dikkat çeken iki partinin de desteklediği bir önleme katılmıştır.

Yasa teklifini Senato’ya sunan Senatör Ted Cruz, dünya çapında yasadışı değerli metal ticareti ve madenciliğinin sadece ABD için değil, müttefikler için de bir ulusal güvenlik tehdidi oluşturduğunu belirtmiştir. Kolombiya ve Venezuela arasındaki sınırın, kaçakçılıktan faydalanan Kolombiya Devrimci Silahlı Kuvvetleri ve Ulusal Kurtuluş ordusu gibi gerilla gruplarının kontrolünde olmasının yasadışı altın kaçakçılığının gerçekleşmesini sağladığının altını çizmiştir.

Dubai Çarşısı, saf altın mücevherlerin en düşük fiyatla satışı ile ünlüdür ve bunun nedeni de kısmen de olsa değerli madenlerin çıkarıldığı Afrika ülkelerine hiçbir vergi veya üretim payı ödenmemesidir. Kaynak: The Africa Report

Senatör Cruz açıklamasında, Venezuela’da çıkarılan değerli madenlerin İran’daki gibi tehlikeli rejimleri güçlendirmek için yasadışı yollarla aklandığını ve ihraç edildiğini ortaya koymuştur. Senatör Cruz bunun, Türkiye gibi ülkeler üzerinden, hiçbir hesap verme sorumluluğu ve şeffaflık olmadan transferi ile yapıldığını da ifade etmiştir. Senatör Cruz sunulan yasa tasarısının, yasadışı değerli metallerin ticaretine yönelik başlıca kara para aklama olaylarına yargı yetkisi sağlayarak ABD Hazine Bakanlığı’nın elini güçlendireceğini ve bu faaliyetlerin sonlandırılmasına yardımcı olacağını kaydetmiştir.

Senatör Tillis, İran ve Venezuela da dâhil olmak üzere birçok ülkede yasadışı madencilik ve doğal kaynak kaçakçılığının terör örgütleri ve haydut rejimlerin finanse edilmesine yardımcı olduğunu yineleyerek Senatör Ted Cruz ile aynı fikirde olduğunu ifade etmiştir. Senatör Tillis,  bu durumun ABD’nin ulusal güveliğine bir tehdit oluşturduğunu ve sunulan yasa teklifinin, haydut rejimlerin yasadışı işlemlerden mali olarak daha fazla yararlanmalarını önlemek için bu örgütlere karşı bir önlem anlamına geldiğini söylemiştir. Kuzey Carolina Senatörü Tillis, bu yasadışı eylemlerle mücadele etmek ve haydut rejimlerin ortadan kaldırılmasına yardımcı olmak maksadıyla meslektaşları ile birlikte çalışmaktan gurur duyduğunu da sözlerine eklemiştir.

Senatör Rubio da açıklamasında; bankalar, kurumlar ve/veya ülkeleri Venezuela veya İran’dan gelen yasadışı altın ticaretinde suç ortaklığı yapmaktan sorumlu tutacak olan, ABD’yi güçlendirecek bu yasa teklifini desteklemek için arkadaşlarına katılmaktan gurur duyduğunu ifade etmiştir. Senatör Rubio ayrıca önerilen yasa teklifinin doğal kaynakları sömürerek ve değerli metalleri yurt dışına satarak yasadışı yollardan büyük paralar kazanan kişi ve kuruluşların engellenmesine de yardımcı olacağını savunmuştur.

Türkiye’nin adı neden geçiyor?

Türkiye; başta Halkbank olmak üzere bazı devlet bankaları ve Reza Zarrab üzerinden İran’a uygulanan ABD ekonomik yaptırımlarını delmekle suçlanmaktadır.

Solda Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı ve AKP Lideri Recep Tayyip Erdoğan, sağda ise ‘‘BABAMIN OĞLU DEĞİL’’ dediği Reza Zarrab.

Venezuela’nın Türkiye ile altın ticaretinde bir patlama yaşanmış, 2018 yılında Venezuela işlenmek ve tekrar geri gönderilmek üzere Türkiye’ye yaklaşık 900 milyon ABD doları değerinde ihraç gerçekleştirmiştir. Ancak altınların geri gönderildiğine dair bir kayıt bulunmamaktadır.

Soldaki grafikte Türkiye’nin altın alımları, sağdaki grafikte ise altın satışları görülmektedir. Kaynak: FDD

‘‘Altın için petrol’’ komplosundan Türkiye de dışsatım istatistiklerini yapay bir şekilde şişirerek ve Türk ekonomisinin aslında olduğundan çok daha güçlü görünmesini sağlayarak faydalanmıştır. Türkiye’nin 2011 yılında İran’a olan 280 milyon dolarlık kayıtlı altın satışı, 2012 yılında 4,6 milyar dolara, Birleşik Arap Emirlikleri’ne 2011 yılında 280 milyon dolar olan altın satışı da 4,6 milyar dolara çıkmıştır.

Bu artışın neredeyse tamamı Halkbank’ın Zarrab ve şirketleri üzerinden akladığı fonlardır. İddialara göre bu komplonun işlemesi en üst düzey Türk hükümet yetkililerini cesaretlendirmiştir. Yine iddialara göre Halkbank Genel Müdürü Aslan’a 2013 yılında yapılan bir toplantıda, zamanın başbakanı Recep Tayyip Erdoğan ve Çağlayan ile diğer bakanlar tarafından, 2012 yılında 11 milyar dolar olan altın satışını daha da yükseltmek üzere, bu işe devam etme talimatı verilmiştir.

‘‘Altın için Petrol’’ işi esnasında Türkiye’nin ana altın tedarikçisi İsviçre olmuş ve Türkiye’ye Mart 2012 ile Temmuz 2013 tarihleri arasında toplam 8,15 milyar dolar tutarında altın ihraç etmiştir. Türkiye ithal ettiği altının bir kısmını iç piyasada kullanırken; 5,3 milyar dolarlık İran’a, 7,9 milyar dolarlık BAE’’ye olmak üzere toplam 15 milyar dolar tutarında altın satışı gerçekleştirmiştir. Türkiye altın dışsatımını İran ve BAE’nin yanı sıra Türkiye’ye altın ihraç edenler arasında üçüncü sırada yer alan Afrikalı altın üreticilerine (Güney Afrika ve Gana) gerçekleştirmiştir.