AKİL İNSANLAR HEYETİ GÜNEYDOĞU RAPORU

Derleyen: Ercan Caner, Sun Savunma Net, 27 Kasım 2021

Aşağıda; Haziran 2013 tarihinde yayımlanan AKİL İNSANLAR HEYETİ GÜNEYDOĞU RAPORU’ndan alıntıları okuyabilirsiniz.

Türkiye, yıllardan beri süren ve yakın zamana kadar izlenen politikalar nedeniyle çözümü gittikçe zorlaşan bir sorununu, demokratik ve barışçıl yöntemlerle çözmeye çalışmaktadır. “Çözüm süreci” olarak adlandırılan ve toplumda büyük bir heyecan yaratan bu süreç, sadece ilgili aktörlerin değil, tüm toplumun gündemini en fazla işgal eden konu başlıklarından birini oluşturmaktadır. Birtakım kaygılı çevrelere rağmen, toplumun büyük çoğunluğunun, daha önce hiç olmadığı kadar umutlu olduğu bir süreç yaşanmaktadır. Çünkü Kürt meselesinin barışçıl çözümünün, Türkiye’nin demokratik düzeyini ve ekonomik performansını doğrudan etkileyeceği düşünülmektedir. Dahası, bu tarihi sorunun çözümü, merkezle çevre arasındaki ayrışmanın giderilmesi ve tüm kimliksel kırılmaların tamiri ve toplum olma yolunda ilerleme için de tarihi bir fırsat olarak görülmektedir.

Çözüm sürecinin kalıcı bir barışla sonuçlanabilmesi amacıyla geliştirilen önemli mekanizmalardan birisini de Akil İnsanlar Heyeti oluşturmaktadır. 04 Nisan 2013 günü ilk toplantısını yapan Akil İnsanlar Heyeti, fazla zaman kaybetmeden çalışmalarına başlamış ve yoğun bir tempoyla, yaklaşık iki ay gibi kısa bir zaman içinde, tüm Türkiye’yi dolaşarak, farklı kesimlerle görüşmeler yapmıştır. Bu vesileyle, bir yandan toplumun bütün kesimlerinin çözüm sürecine ilişkin görüş, öneri, beklenti ve kaygılarını tespit edebilme imkânını bulmuş, diğer yandan da farklı toplumsal çevrelerin birbirleriyle konuşup temas etmesine ve yüzleşmesine aracılık etmiştir.

Akil İnsanlar Heyeti Güneydoğu Grubu da, 10 Nisan’da başladığı ziyaret ve görüşmelerini 31 Mayıs’ta, iç değerlendirme ve tartışmalarını da 14 Haziran’da tamamlayarak, gözlem, tespit, analiz ve önerilerini elinizdeki bu raporda bir araya getirmiştir. Rapor’un ikinci bölümünde, Heyetimizin çalışmalarını sürdürürken izlediği yöntem ele alınmıştır. Üçüncü bölümde, sorunun tarihsel arka planına dair bir özet verilmiş, dördüncü bölümde ise Güneydoğu’nun bugünkü durumunu sosyal, siyasal ve psikolojik açıdan değerlendiren bir analiz yapılmıştır. Özellikle siyasi aktörlerin, bundan sonra atacakları adımları sağlıklı bir şekilde belirleyebilmelerine yardımcı olması umuduyla yer verilen ve bir tür “zemin etüdü” olarak değerlendirilebilecek olan bu iki bölümden sonra gelen beşinci bölümde, görüşülen kişi ve kuruluşlarca Heyetimize aktarılan talep ve beklentiler; altıncı bölümde ise, sorunun çözümü için yapılması gerekenlere dair Heyetimizin önerileri tasnif edilerek sunulmuştur.

Raporun ‘‘HEYETİMİZE İLETİLEN TALEPLER’’ bölümünde; farklı sosyal, kültürel ve siyasal kesimlere mensup kişiler tarafından dile getirilen toplam 75 yazılı ve sözlü talep arasında: zorunlu askerliğin kaldırılması, Kürtçe eğitim, koruculuğun kaldırılması, hakikatleri araştırma komisyonu kurulması, terörle mücadele kanunun kaldırılması, Abdullah Öcalan’ın serbest bırakılması, Diyanet İşleri Başkanlığı’nın kaldırılması, andımız metninin kaldırılması, ‘‘Ne Mutlu Türküm Diyene’’ ve benzeri yazıların silinmesi, Uludere/Roboski olayının aydınlatılması vb. gibi talepler de bulunmaktadır.

Raporun öneriler bölümünde göze çarpanlar arasında; son 30 yıllık çatışmalı süreç içerisinde bölgedeki bütün silahlı unsurlar tarafından işlenmiş ağır insan hakları ihlallerini, faili meçhul cinayetleri, kayıpları ve toplu mezarları araştırmak amacıyla özel yetkilerle donatılmış bir ‘‘Hakikat ve Adalet Komisyonu’’ oluşturulması da yer almaktadır.

Bölgedeki dağlara, tepelere ve şehir merkezlerine yazılmış olan ‘‘Ne Mutlu Türküm Diyene’’ ve benzeri milliyetçi sloganların bir an önce silinmesi önerisinin yapıldığı raporda, mümkünse başbakan ve devlet erkânı tarafından Uludere/Roboski’de katledilen (!) 34 yurttaşın ailelerinin ziyaret edilmesi, gönüllerinin alınılmaya çalışılması, yakınlarından özür dilenmesi ve sorumluların tespit edilerek yargılanmaları sağlanmalıdır önerisi de bulunmaktadır. Pedagojik açıdan sakıncalı olduğu ve çocuklarda travmalara yol açtığı ileri sürülen ‘‘Öğrenci Andı’’ okunmasının da kaldırılması önerilmektedir.

Raporun tamamını; https://www.raporlar.org/wp-content/uploads/2017/12/akil-insanlar-heyeti-guneydogu-raporu.pdf linki üzerinden ve/veya PDF formatında bilgisayarınıza indirip okuyabilirsiniz.