Hava Aracı Kaza İncelemeleri & Hukuki Sorumluluk

Ercan Caner, Sun Savunma Net, 14 Haziran 2023

CHICAGO ANLAŞMASI EK-13

Bir hava aracı olayı veya kazasının nedeninin belirlenmesi genellikle hangi yasal iddiaların ileri sürüleceğine ve kime dava açılacağına karar vermede temel husustur. Hava aracı kazalarına; pilot hatası, hatalı donanım ve parça, hava aracının yanlış tasarımı veya yapısal sorunları, hava trafik kontrolörleri tarafından yapılan hatalar, hava aracına uygulanan hatalı bakım ve onarımlar ile yakıt problemleri neden olmaktadır. Hava aracı olay ve kazalarına genellikle bu faktörlerden birden fazlasının katkıda bulunduğu görülmektedir. Katkıda bulunan nedenlerin çokluğu ve çeşitliliği göz önüne alındığında bir hava aracı kazasına neyin sebep olduğunu belirlemek son derece zor olabilir ve bu görev; ülkelere göre farklılıklar gösteren kurumlar tarafından yerine getirilir. 

Hava aracı kazaları ve ciddi olaylarının nedenlerini belirlemek için yapılan araştırma ve incelemeler ile bu araştırma ve inceleme sonuçlarına dayanılarak yayınlanan emniyet tavsiyeleri, benzer kazaların önlenmesine yardımcı olur ve havacılık emniyetinin geliştirilmesinde çok önemli bir rol oynar. Yapılan araştırma ve incelemenin amacı suçlu ve/veya sorumluları belirlemekten ziyade kazanın nedenini ortaya çıkarmaktır.

Uluslararası Sivil Havacılık Örgütü (ICAO-International Civil Aviation Organization) bütün sivil hava aracı kazalarının, kazanın meydana geldiği ülkedeki bağımsız bir birim tarafından incelenmesini  zorunlu kılmaktadır.

Türkiye’de hava aracı kaza ve ciddi olaylarını incelemekle görevli bağımsız birim T.C. Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı altındaki Ulaşım Emniyeti İnceleme Merkezi Başkanlığı’dır.

Bu merkezin, diğerlerinin yanı sıra hava aracı kaza ve ciddi olayları ile ilgili yetki ve sorumluluklarından bir tanesi; emniyet yönetimi bakımından belirgin etkiye sahip kaza ve olayları araştırmak, incelemek ve ulaşım emniyetinin iyileştirilmesine yönelik rapor hazırlamaktır.

Başkanlık görev ve yetkilerinde de araştırma ve incelemenin tek amacının benzer kaza veya olayların önlenmesine yönelik olduğu ve raporların kapsamında idari, hukuki veya cezai sorumluluk tespitinin olmadığı vurgulanmaktadır.

Hava aracı kaza veya ciddi olayı ile ilgili hazırlanan nihai rapor; araştırma ve inceleme esnasında toplanan bütün maddi bilgileri, bu bilgilerin analizini ve kaza veya olayın nedenleriyle ilgili ortaya çıkan emniyet tavsiyelerini kapsar.

O halde soralım; hava aracı  kaza ve ciddi olayları ardından yapılan ayrıntılı araştırma ve inceleme sonuçlarına dayanılarak hazırlanan ve içeriğinde kaza ve olay ile ilgili bütün ayrıntıların yanı sıra, gelecekte benzer kazaların önlenmesine yönelik alınması gereken tedbirler de olan bir nihai rapor, yapılacak idari, hukuki veya cezai sorumlulukların belirlenmesinde de kullanılabilir mi?

Ulaşım Emniyeti İnceleme Merkezi Başkanlığı görev ve yetkilerinde; nihai raporun kapsamında idari, hukuki veya cezai sorumluluk tespitinin yer almadığının altı özellikle çizildiğine ve üstüne basılarak vurgulandığına göre; hava aracı kazasında bu sorumlulukları hangi organ belirleyecektir?

Yazının tamamını ve sunumu PDF formatında okuyabilirsiniz.