İsrail Ordusu & Şifa Hastanesi

ANGAJMAN KURALLARINA UYMAK G.Ö.T.[i] İSTER

Savaş alanında hangi hedeflerin yasal olduğu ve hangi hedeflere saldırı düzenlenebileceğinin yanı sıra, taarruz için kullanılacak araç ve yöntemleri de belirleyen hükümler uluslararası çatışma hukukunda tanımlanmıştır. Bu hükümlere uymak ise  G.Ö.T. gerektirir.

Ercan Caner, Sun Savunma Net, 19 Aralık 2023

İsrail Savunma Kuvvetlerine göre Gazze kentindeki en büyük tıbbi kuruluş olan Al-Shifa Hastanesi, Hamas terör örgütünün yeraltı terör şebekesi için bir kalkan olarak kullanılmaktadır. Fotoğraf: İsrail Savunma Kuvvetleri

The Guardian’da paylaşılan ‘‘The Gospel’’: how Israel uses AI to select bombing targets in Gaza’’ başlıklı yazıda İsrail ordusunun Gazze’ye düzenlediği saldırılarda hedef seçiminde ‘‘The Gospel’’ isimli yapay zekâ tabanlı karar destek sisteminin kullanıldığı ifade edilmektedir.

Kasım 2023 başında İsrail ordusu tarafından yapılan bir açıklamada, Gazze’de 12.000’den fazla hedefin tespit edildiğini ve nerede saklanırlarsa saklansınlar Hamas üyelerinin hedef olarak görüldükleri ifade edilmiştir.

İsrail-Hamas çatışmasında yaralanan ve hayatlarını kaybedenlerin sayısında farklı rakamlar olsa da uzmanlar, özellikle Filistin halkındaki kayıpların büyük bir çoğunluğunun çocuk ve kadınlardan oluştuğu konusunda birleşmektedir. Bunun nedeni ise, her ne kadar İsrail ordusu uluslararası insani hukuk, savaş hukuku ve angajman kurallarına uyduğunu ve yapay zekâ destekli hedefleme karar destek sisteminde insan karar vericilerin olduğunu iddia etse de gerçeğin öyle olmadığıdır.

Yukarıdaki şekilde, NATO bünyesinde yürütülen stratejik, operatif ve taktik seviyedeki hedefleme faaliyetleri, birbirleriyle bağlantıları ve taktik seviyede hedefe angaje olacak deniz, kara, hava, diğer unsurlar ile özel kuvvetler için hazırlanan öncelikli hedef listeleri (PTL) arasındaki ilişkiler görülmektedir.

Hedefleme süreci ve öncelikli hedef listelerinin hazırlanması süreci, birçok farklı disiplinin koordineli olarak çalışmasını gerektiren zaman alıcı bir faaliyettir. Bu süreci kısaltmak uğruna yapay zekâ tabanlı karar destek sistemlerini kullanmak sivillerin ve muharip olmayanların kayıplarına davetiye çıkarmaktır.

Oysa tıbbi tesisler; Savaş Hukuku, uluslararası insancıl hukuk ve iç hukuk esaslarına göre Kategori-I sınıfında yer alan vurulmayacak hedefler kapsamındadır. Vurulmayacak hedefler, uygun otorite tarafından uluslararası hukuk, sözleşmeler veya anlaşmaları ihlal etmekten veya koalisyon ortakları ve yerli halkla olan ilişkilere zarar vermekten kaçınmak maksadıyla belirlenen kinetik veya kinetik olmayan operasyonların yasaklandığı hedeflerdir. Vurulmayacak hedefler askerî operasyonların bütün etkilerine karşı korunma altındadır, yani ‘‘korunan statüye’’ sahiptirler.

Kategori I Hedefler

Bu kategorideki hedefler Savaş Hukuku, uluslararası ve iç hukuk esaslarına göre en hassas hedeflerdir.

• Sorumluluk sahası (AOR Area of Responsibility) sınırları içinde bulunan diğer uluslara ait diplomatik ofisler, yabancı misyonlar ve askerî olmayan kamu binaları.
• Dinsel, kültürel, tarihi kurumlar, mezarlıklar ve binalar.
• Hükümetlerarası kuruluşlar (örneğin, Birleşmiş Milletler) ve sivil toplum kuruluşlarına (örneğin Uluslararası Kızılhaç Komitesi, Türk Kızılayı, Uluslararası Af Örgütü) ait mülkler, donanım ve personel.
• Sivil ve askerî tıbbi tesisler.
• Askerî olmayan okullar, kolejler, üniversiteler, kreşler ve kurumlar dâhil bütün kamu eğitim tesisleri.
• Sivil mülteci kampları ve toplama merkezleri.
• Savaş esiri kampları ve toplama merkezleri ile devletin gözaltı tesisleri ve hapishanelerindeki mahkumlar.
• Angaje olunması durumunda durgun suyun, akarsuların ve nehirlerin kirlenmesi de dahil olmak üzere kontrol altına alınamayan kirliliğe yol açabilecek tesisler.
• Angaje olunması durumunda sivil alanlarda su baskınları ve sellere neden olabilecek barajlar veya bentler.

Şifa Hastanesi Neler Oldu?

03 Kasım 2023 – İsrail hava kuvvetleri ambulanslardan oluşan bir konvoyu vurmuş, saldırıda düzinelerce insan yaralanırken birkaç kişi de hayatını kaybetmiştir.

06 Kasım 2023 –  İsrail ordusu, hastanenin çatısındaki güneş panellerini vurmuş ve hastaneyi elektrik enerjisi için tamamen jeneratörlere bağlı hale getirmiştir.

10 Kasım 2023 – Hastanenin çeşitli kısımlarına en az dört saldırı gerçekleştirilmiştir.

11 Kasım 2023 – Hastane İsrail ordu unsurları tarafından tamamen kuşatılmıştır.

12 Kasım 2023 – Dünya Sağlık Örgütü hastane ile irtibatın kesildiğini açıklamıştır. Hâlâ hastanede kalabilen doktorlar, hastane dışındaki İsrail keskin nişancılarının hareket eden her şeye ateş ettiklerini rapor etmiştir.

12 Kasım 2023 – ABD Başkanı Joe Biden yaptığı açıklamada hastanelerin korunması gerektiğini ifade etmiştir.

14 Kasım 2023 – ABD Ulusal Güvenlik Konseyi sözcüsü John Kirby, kendi istihbarat verilerine göre Şifa hastanesinin Hamas tarafından kullanıldığını iddia etmiştir.

15 Kasım 2023 – İsrail ordusu gece yarısı hastaneye girmiş ve IDF yetkilileri içerde Hamas komuta merkezi ve silah bulduklarını iddia etmiştir. 12 saat hastane içinde kalan İsrail askerleri hiçbir bağımsız kurumun bu süre zarfında hastaneye girmesine izin vermemiştir.

Dünya Sağlık Örgütü’ne göre, 21 Kasım 2023 itibarıyla; 07 Ekim 2023 tarihinden bu yana, 164’ü Gazze Şeridi, 171’i ise Batı Şeria’da olmak üzere tıbbi tesislere toplam 335 saldırı düzenlenmiştir. Fotoğraf: Mahmoud Abo Salamah/THE ASSOCIATED PRESS

İsrail Savunma Kuvvetleri hedefleme sürecinde yapay zekâ tabanlı ‘‘The Gospel’’ yerine, yukarıdaki şekilde gösterilen NATO Müşterek Hedefleme Sürecini kullanmış olsaydı, sivil ve askerî olarak çift maksatlı kullanıldığı iddia edilen tıbbi tesise en başından özel kuvvetler ile müdahale edilmesi gerekiyordu.

Ancak, özel kuvvetlerin kullanılması G.Ö.T. istediğinden, İsrail hava kuvvetleri ve uzun menzilli hassas güdümlü mermilerle hastaneyi vurmayı tercih etmiş ve bu G.Ö.T. eksikliği yüzlerce masum insanın ölmesi ve yaralanmasına neden olmuştur. Geleceğin karmaşık muharebe ortamında G.Ö.T. eksikliğinin artacağını ve savaş hukuku, uluslararası insancıl hukuk ve angajman kurallarının giderek daha fazla göz ardı edileceğini değerlendiriyorum.

[i]G.Ö.T.: Güven – Özveri -Tecrübe