ABD’nin Vizeleri Askıya Alması Sonrasında Türk Lirası Sallantıda

Büyükelçilik çalışanının tutuklanması müttefikler arasındaki gerilimi daha da tırmandırdı!

Yazar: Mehul Srivastava, Financial Times, 9 Ekim 2017
Çeviren: Ercan Caner, Sun Savunma Net, 10 Ekim 2017

Fethullah Gülen’i ABD’den geri getirmeye ve mahkeme önüne çıkarmaya kararlı olan Recep Tayyip Erdoğan. © Reuters

Amerika Birleşik Devletlerinin, Türk yetkililerin geçtiğimiz hafta bir ABD büyükelçiliği çalışanını tutuklaması sonrasında, yeni vize işlemlerini süresiz olarak askıya aldığını açıklaması, iki müttefik arasında patlamak üzere olan diplomatik krizi hızlandırmış ve aslında binlerce Türk vatandaşının Birleşik Devletlere gitmesini engellemiştir.

Pazar gecesi haberin duyulması sonrasında Türk lirası, düşük ticaret hacmi ve fiyatlardaki dalgalanmalarla daha da kötüleşen, %6 oranında bir değer kaybına uğramıştır. Pazartesi sabahına kadar, kayıplarının çoğunu geri kazanan Türk lirası, Amerikan doları karşısında %2 değer kaybıyla 3,6870 TL’ye gerilemiştir.

ABD büyükelçilik çalışanın tutuklanması bu yıl içinde gerçekleşen ikinci olaydır, bunlara ilave olarak en az bir düzine ABD vatandaşı, Pennsylvania’da sürgünde yaşayan ve Türkiye’nin bugüne kadar iade edilmesini bir türlü sağlayamadığı, hala ispatlanmayan, İslami imam Fethullah Gülen ile bağlantısı oldukları yönündeki suçlamalar nedeniyle tutuklu olarak muhafaza edilmektedir.



Ankara’da bulunan ABD Büyükelçiliği, Pazar günü geç saatlerde yayımladığı bir açıklamada; ‘‘Son zamanlarda yaşanan olaylar, ABD Hükümeti’ni, Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti’nin ABD Misyonu’nun tesisleri ve personelinin güvenliğine ilişkin taahhütlerini yeniden değerlendirmek zorunda bırakmıştır. Söz konusu değerlendirme sürecinde, Büyükelçiliğimiz ve Konsolosluklarımıza gelen ziyaretçi sayısını en aza indirgemek amacıyla, şu andan itibaren geçerli olmak üzere, Türkiye’deki tüm ABD diplomatik misyonlarındaki göçmen olmayan vize hizmetleri askıya alınmıştır.’’ ifadelerine yer vermiştir.

Misilleme olarak; Washington’daki Türk Büyükelçiliği de hemen hemen aynı lisanı kullanarak, ABD vatandaşlarının yeni vize başvuru işlemlerini durdurduğunu ilan etmiştir.

Lira, dolar karşısında geriledi. Kaynak: Thomson Reuters

ABD Hükümeti tarafından alınan bu karar, aileleri ile birlikte yaşamak üzere ABD’ye göç etmek maksadıyla vize başvurusu yapanlar hariç, diğerlerinin yanı sıra iş adamları, turistler ve öğrencilere yeni vize verilmeyeceği anlamına gelmektedir. ABD dışişleri bakanlığı verilerine göre; 2016 mali yılında, İstanbul’da bulunan ABD Büyükelçiliği ve Konsolosluğu tarafından Türk vatandaşlarına verilen vize sayısı; göçmen olmayanlar için 113,240 iken bu sayı göçmen vizeleri için sadece 4.214 adettir.

Bir Türk vatandaşı olan ikinci büyükelçilik çalışanının da tutuklanması ABD’li diplomatların çileden çıkmasına neden olmuştur. Diplomatlar bu olayın, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın, Türk hapishanelerindeki tutuklu ABD vatandaşlarını, Bay Gülen’in sınır dışı edilmesi ve Bay Erdoğan’ın yakın çevresi ile bağlantısı olan Türk-İran vatandaşının davası nedeniyle, giderek düşmanca bir hal alan ABD ile görüşmelerinde bir pazarlık aracı olarak tuttuğu yönündeki şüphelerini kanıtladığını ifade etmişlerdir.

Yeni Sultan: Erdoğan ve Modern Türkiye Krizi isimli kitabın yazarı Soner Çağaptay yaptığı değerlendirmede; ‘‘Bu uygulama ile Türk elitlerinin, Türkiye’deki ABD vatandaşlarını taciz etmemesi konusunda Erdoğan’ı ikna edeceğine inanılıyor ise ben tam aksini yapacaklarını ve olayı tırmandıracaklarını düşünüyorum.’’ ifadelerini kullanmıştır. Türkiye’nin, Suriye’de Rusya ile olan anlaşması ve Erdoğan’ın İslamcı takipçileri arasındaki yükselen Amerikan karşıtlığı göz önüne alındığında, bütün bunlar ikili ilişkiler açısından önümüzde zor zamanların olduğunu göstermektedir şeklinde açıklamalarını sürdürmüştür.

Papaz Andrew Brunson, Gazeteci Deniz Yücel ve İmam Fethullah Gülen.

Tutuklanması sonrasında büyükelçilik çalışanı, hükümet yanlısı medya tarafından derhal, Türkiye’nin geçen yılki başarısız darbe ve 2013 yılı sonlarında neredeyse Erdoğan hükümetini yıkacak yolsuzluk karşıtı soruşturmalar ile suçladığı Bay Gülen taraftarları ile bağlantısı olmak ile suçlanmıştır.

Sızıntılar ABD elçiliğini nadir görülen bir sansür uygulamasına yöneltmiş, çeşitli Türk yetkilileri ve köşe yazarlarının hiçbir kanıt olmadan darbe tacirleri ile bağlantısı olmak ve Kürt teröristleri desteklemekle suçladıkları ABD Büyükelçisi John Bass’ın önceden belirlenmiş olan ayrılışı dahi bazı Türk basını tarafından kutlanmıştır.

ABD vatandaşlarının esasen Türkiye’de rehin olarak tutuldukları şüphesi, Bay Erdoğan’ın iki hafta önce Ankara’da emniyet yetkililerine söylediği; bir Presbiteryen papazı olan ve yaklaşık bir yıldır tutuklu olan Andrew Brunson’u, yüzbinlerce Türk tarafından ruhani bir lider olarak görülen Bay Gülen ile takas etmeyi değerlendirebileceği yönündeki sözlerle doğrulanmıştır.

Papaz Brunson’u kastederek; ‘‘Diyorlar ki, bir papaz var, bize verin. Sizde de bir papaz var – onu bize verin yargılayalım. Onu bize verin ve biz de sizi onu verelim.’’ ifadelerini kullanmıştır.

Problem tutuklu olarak muhafaza edilen ABD vatandaşları ile sınırlı değildir. Alman diplomatlar, Şubat ayında, saklandığı Alman konsolosluğundan savcının sorularını yanıtlamak için çıktığında tutuklanan, Türk-Alman gazeteci Deniz Yücel’in de Almanya tarafından sığınma hakkı verilen Türk subaylarının iade edilmesi için rehin olarak tutulduğuna inanmaktadırlar.

Çevirenin Notları: Yazı aslına sadık kalınarak çevrilmiştir ve yazar Mehul Srivastava ile Financial Times’ın görüşlerini yansıtmaktadır. Yazının çevrilmesi Sun Savunma Net sitesi ve çevirenin aynı görüşleri paylaştığı anlamına gelmemektedir.

Devletin gizli kalması gereken bilgilerini siyasi veya askeri casusluk amacıyla temin etme, Türkiye Büyük Millet Meclisini ortadan kaldırmaya teşebbüs etme ve Anayasal düzeni değiştirmeye teşebbüs etme suçlamaları ile tutuklanan Papaz Andrew Brunson, ifadesinde suçlamaları reddetmiş ve ‘‘Ben İsa Mesihi savunan biriyim. Kilise kuran ve bunu devletin bilgisinde yapan bir din adamıyım. Hiçbir İslami hareketi asla desteklemem. Hayatımda da tanıdığım hiçbir FETÖ’cü yoktur.’’ demiştir.

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Polis Akademisi Mezuniyet töreninde yaptığı konuşmada Papaz Brunson ile ilgili olarak: ‘‘Pennsylvania’da bu nasipsiz adamın peşinden giden profesörler var. Amerika onlara 400 dönüm arazi tahsis etmiş. Amerika’nın bir sesi çıkıyor mu? Çıkmıyor. Defaatle görüşmemize rağmen, 85 koli dosyayı bunlara göndermemize rağmen ses çıkıyor mu? Çıkmıyor. Bizden papaz istiyorlar, sizde de bir papaz var verin yargılayalım diyorum. Hemen, ‘’karıştırma orayı’’ diyorlar’’ sözlerini kullanmıştır.

Die Welt gazetesinin tutuklu muhabiri Deniz Yücel ise; örgüt propagandası yapmak ve halkı kin ve düşmanlığa tahrik suçlamalarıyla tutuklanmıştır. Yücel’i terörist, Alman ajanı ve ajan terörist olarak nitelendiren Cumhurbaşkanı Erdoğan, Almanya’ya iadesi konusunda; ‘‘Hiçbir surette olmayacak,  ben bu makamda olduğum sürece asla’’ ifadelerini kullanmıştır.

Yazının aslına aşağıdaki link üzerinden erişebilirsiniz.

https://www.ft.com/content/86ae2e7a-ac69-11e7-aab9-abaa44b1e130?mhq5j=e5