Aşı Denemeleri

Ercan Caner, Sun Savunma Net, 31 Temmuz 2020

Dünya Sağlık Örgütünün açıklamalarına göre; SARS-CoV-2 virüsünün neden olduğu COVID-19 hastalığı için geliştirilmeye çalışılan ve insanlarda deneme safhasına geçilen toplam 17 aşı denemesi bulunmaktadır.

Aşı denemelerinin yedisi salgının ilk ortaya çıktığı Çin, dördü ABD, ikisi Birleşik Krallık, geri kalanı da birer adet olmak üzere, Rusya, Güney Kore, Avusturya&Almanya’da sürdürülmektedir.

Toplam 17 aşı çalışmasından dokuzu Safha-1, altısı Safha-2, biri Safha 2b/3 ve biri de Safha-3 aşamasındadır.

Dünya Sağlık Örgütü 04 Temmuz 2020 verilerine göre dünyada tespit edilen vaka sayısı 16.812.755, ölü sayısı ise 662.5095’dir.

İyi haber ise halen insanlar üzerinde çalışılan 17 aşı denemesinin olmasıdır ve bu kadar kısa bir zaman dilimi içinde gerçekten büyük bir başarıdır. Bunun dünya tarihindeki en büyük bilim projesi olduğunu ifade etmek kesinlikle mübalağa değildir. Bilimsel çalışmalar da programın ilerisinde yürümekte ve yılsonuna kadar bir sonuç alınması akla yatkın bir olasılık olarak görülmektedir.

Aşılardan üçü Oxford/AstraZeneca tarafından test edilmektedir ve bir tanesi şimdiden dört aşamanın üçüncüsü olan Safha-3 deneme safhasındadır. Bunun anlamı aşının bir kontrol grubu ile karşılaştırılarak insanlar üzerinde denenmiş olduğu, yan etkilerinin izlendiği, daha geniş insan kitlelerine yaygınlaştırıldığı ve bütün kontrol ve testleri geçtiğidir. Safha-3 denemelerinde aynı zamanda çok daha geniş bir ölçekte olmak üzere zehirlenme ve olumsuz etkiler de izlenmektedir. Safha-3 aşamasına geçilmesi Oxford/AstraZeneca ortaklığını aşı çalışmalarında en çabuk sonuç alabilecek aday konumuna getirmiş durumdadır.

Bununla birlikte Oxford/AstraZeneca çalışması yerine haberlerde Pfizer ve BioNTech tarafından yürütülen ve halen Safha-1 aşamasında olan bir çalışma öne çıkmaktadır. 45 kişilik bir grup ile yürütülen çalışmada, bağışıklık sisteminin harekete geçtiğini gösterdiğinden normal olsa da yüksek antikor tepkisi ve ateş tespit edilmiştir. Fakat çalışma tekrar Safha-1 aşamasına geri dönmüştür ve onay alınması ve binlerce test deneği üzerinde denemesi önünde için uzun bir yol bulunmaktadır. Bu çalışmada denekler arasında hiç yaşlı insanın olmaması da büyük bir problem olarak görülmektedir.

Bu arada The New York Times gazetesinde 30 Temmuz 2020 tarihinde paylaşılan bir habere göre dünyada halen 165 aşı denemesi üzerinde çalışılmaktadır. 140’ı insan üzerinde denemeye başlanmayan çalışmaların 18’inde dozaj ve güvenliğin denendiği Safha-1 aşamasına geçilmiştir. 12 çalışmada aşıların daha geniş kitleler üzerinde denendiği Safha-2 aşamasına geçilmiştir. 6 çalışma geniş ölçekli etkinlik testlerinin yapıldığı Safha-3 aşamasında ve sadece bir aşı da insanlar üzerinde sınırlı kullanıma izin verilen ONAY aşamasındadır.

Bu arada COVID-19 hastalığı için henüz bir tedavi olmadığını ve bugüne kadar uygulanan en ümit verici tedavilerin dahi sadece belirli grup hastalarda sonuç verdiğini de hatırlayalım.