Bayraktar Küresel Savaşı Şekillendiriyor

Türkiye Bayraktar TB2 silahlı dronlarını; Avrupa, Kuzey Afrika ve Orta Asya’da bir düzineden fazla ülkeye satmıştır. Hızla her yerde bulunur hale gelen bu sistemler giderek artan sayıda küresel çatışmalarda da kullanılmaktadır.

Yazar: Paul Iddon, THE NEW ARAB, 29 Kasım 2021

Çeviren: Ercan Caner, Sun Savunma Net, 06 Aralık 2021

2020 yılındaki şiddetli çatışmalar, Türkiye’nin Bayraktar TB2 modeli silahlı insansız hava araçlarının statüsünü yükseltmiş ve dünya çapında bir ilgi çekmesini sağlamıştır. Türkiye’nin geçen yıl Şubat-Mart Bahar Kalkanı harekâtında kullandığı TB2 modeli muharebe dronları, kuzeybatı İdlib eyaletindeki Suriye kara kuvvetlerini perişan etmiştir.

Ardından, Libya’da konuşlandırılan ve Tripoli’deki Türkiye’nin müttefiki Milli Mutabakat Hükümetini (GNA – Government of National Accord) desteklemek maksadıyla kullanılan Türk TB2 dronları, Libya Ulusal Ordu (LNA – Libyan National Army) kuvvetlerinin geri püskürtülmesini sağlayarak Libya iç savaşında belirleyici bir oynamıştır.

Sonbaharda meydana gelen çatışmalarda ise Azerbaycan TB2 dronları Dağlık Karabağ ihtilafında Ermenistan zırhlı araçlarını darmadağın etmiştir. Ermenistan zırhlı araçlarını imha eden silahlı insansız hava araçları Aralık 2020’de Azerbaycan’ın başkenti Bakü’de düzenlenen geçit merasiminde gururla yerlerini almışlardır. Azerbaycan ile Ermenistan arasında gelen savaşa kadar hayatında Türk İHA’larını hiç duymamış olan Azerbaycanlı bir kadın, silah sistemleri ve onları yapan mühendis Selçuk Bayraktar’ı öven bir çocuk kitabı dahi kaleme almıştır.

                                                                              Kaynak: DigLogs

Orta Doğu, Kuzey Afrika ve Güney Kafkasya’da kazanılan zafer dizisinin ardından Bayraktar TB2 dronuna olan ilgi hızla artmıştır. Türkiye artık geliştirdiği bu platformun özelliklerine muharebede kanıtlanmış kaydının yanı sıra rekabetçi fiyatını da ekleyebilir.

TB2 modeli insansız hava aracının tahmini fiyatı 1-2 milyon ABD doları arasındadır ve bu rakam,  Birleşik Krallık tarafından, bir adet Protecter dronu için ABD’ye ödenen 20 milyon dolarından çok uzaktır. İngiliz Savunma Bakanı Ben Wallace tarafından kısa ve öz bir şekilde ifade edildiği gibi TB2 ve üzerindeki mühimmat, teknik imkân ve kabiliyetleri uygun maliyet ile birleştirmektedir, bu da komutanların düşmana karşı gerçek sorunlar sunarken bir miktar kayıpları tolere edebilecekleri anlamına gelmektedir.

Bu yıl Mayıs ayında Polonya Savunma Bakanı Marius Blaszcak, Warsaw’ın 24 adet insansız hava aracı tedarik edeceğini ve onları tanksavar füzeleriyle donatacağını açıklamıştır. Blaszcack TB2’lerin kendilerini muharebe sahasında kanıtladıklarını da sözlerine eklemiştir.

Polonya Türk dronlarını satın alan ilk NATO ülkesi oldu.

Polonya da bir NATO üyesi olduğundan bu satış Türkiye’nin silah endüstrisi için çok önemlidir. Letonya Başbakan Yardımcısı ve Savunma Bakanı Artis Pabriks’in Türkiye’deki pilotsuz hava araçlarının yapıldığı tesislere gerçekleştirdiği ziyaretin (Haziran 2021) ardından, yine NATO üyesi olan Letonya’nın da sistemle ilgilendiği ifade edilmektedir.

Ukrayna ilk Bayraktar TB2 İHA saldırısını 26 Ekim 2021 tarihinde Donbas bölgesinde gerçekleştirmiştir. Kaynak: Inform Napalm

Türkiye TB2 dronlarını Ukrayna’ya 2019 yılında satmıştır. Kyiv’in platforma olan ilgisi giderek büyümekte ve 2022 yılında ikinci parti almayı planlamaktadır.

Ukrayna Dışişleri Bakanı Dmytro Kuleba Eylül 2021’de yaptığı bir açıklamada; muhtemelen 48 kadar pilotsuz silah platformunun birlikte imal edilmesi maksadıyla, Kyiv’in Türk üretici Baykar ile işbirliği içinde, TB2 modeli dronlar üretecek bir fabrika kurmayı planladığını ifade etmiştir.

Ukrayna TB2 modeli dronları ülkenin doğusunda yer alan Donbas bölgesindeki Rus yanlısı ayrılıkçılara karşı 26 Ekim 2021 tarihinde kullanmıştır. Bir topu hedef alan TB2 insansız hava aracı, üzerindeki hassas güdümlü mermisiyle görevi başarıyla gerçekleştirmiştir.

Türkiye, başarıyla gerçekleştirilen bu saldırıda hiçbir sorumluluğu olmadı konusunda ısrar etmiştir. Türkiye Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, Rus mevkidaşı Sergei Lavrov ile görüşmesinin ardından yaptığı açıklamada; Ukrayna tarafından kullanılan silahlı insansız hava araçlarının (SİHA) Türkiye’de üretilmiş olabileceğini, ancak kullanımının Ukrayna’ya ait olduğunu, bu nedenle de Türkiye’nin suçlanamayacağını ifade etmiştir.

Çavuşoğlu açıklamasında; ‘‘Bir ülke, bizden, başka bir ülkeden almışsa o silah daha fazla Türk ya da Rus ya da Ukrayna silahı olarak anılamaz. Bir devlet bizden bunu satın alıyorsa, o daha fazla Türk ürünü değildir. Belki Türkiye’de üretilmiş olabilir ama Ukrayna’ya ait. Türkiye bununla suçlanamaz” ifadelerine yer vermiştir.

Kuzey Afrika’da Fas’ın Mayıs 2021’de 13 adet TB2 SİHA sipariş ettiği ve ilk parti platformları da Eylül ayı içinde teslim aldığı bildirilmiş, ancak ne Ankara ne de Rabat bu haberi doğrulamamıştır. Fas’ın TB2 SİHA’ları Batı Sahra ihtilafında kullanabileceğine dair bazı korkular bulunmaktadır.

Cezayir’in Kasım 2021 başlarında Fas’ı çöldeki bir otoyol üzerinde üç Cezayirli kamyon sürücüsünü öldürme davası açması nedeniyle spekülasyonlar artmıştır. Cezayir tarafından yapılan açıklamada Batı Sahra’da bulunan Fas işgal kuvvetleri tarafından yapılan gelişmiş bir silahla yapılan alçakça saldırıda üç kamyon sürücüsünün öldürüldüğü ifade edilmiştir.

Cezayir tarafı saldırıda hangi silahların kullanıldığından bahsetmese de, özel bir askeri haber sitesi olan Far-Maroc’a göre Fas, Eylül ayında Türk yapımı SİHA’ları teslim almıştır.

Türk yapımı Bayraktar TB2 SİHA’ları Nagorno-Karabakh çatışmasının sonucunda da belirleyici bir rol oynamıştır. Kaynak: Getty Images.

Yakında TB2 SİHA’ları kullanacak diğer bir ülke de Etiyopya olabilir. Eğer bu haber gerçek ise Ankara’nın bu silah platformlarını Addis Ababa’ya satması birden fazla nedenden ötürü tartışmalı olabilir.

İlk olar Mısır faktörü mevcuttur. Ankara ve Kahire, eski devlet başkanı Mohammed Morsi’nin Müslüman Kardeşler hükümetinin halen Mısır Devlet Başkanı görevini sürdüren Abdel Fattah el-Sisi tarafından bir darbeyle devrilmesinden bu yana, neredeyse on yıldır bir anlaşmazlık içindedir. Son aylarda ise iki bölgesel ağır sıklet güç merkezi arasında bir yakınlaşmanın olduğundan bahsedilmektedir.

Bununla birlikte, Etiyopya’nın Nil Nehri üzerinde inşa ettiği Grand Renaissance Dam (Büyük Rönesans Barajı) nedeniyle Mısır ve Etiyopya arasında büyük bir anlaşmazlık bulunmaktadır. Yaklaşık olarak 5 milyar dolara mal olması beklenen ‘‘Grand Ethiophian Renaissance Dam’’, Blue Nile (Mavi Nil) üzerinde inşa edilecek ilk büyük hidroelektrik santralidir. Su havzasının yüzölçümü, Kahire kentinin dört katı büyüklüğündedir ve doldurulmasının 5-15 yıl süreceği tahmin edilmektedir. Su ihtiyacının %90’ını Nil Nehrinden sağlayan Mısır, barajın suyun azalmasına ve verimli tarım arazilerinin yok olmasına neden olacağından korkmaktadır. 

Mısır, Amerika Birleşik Devletleri ve Avrupa ülkelerine başvurarak Türk dronlarının Etiyopya’ya satışının dondurulmasını talep etmiştir. Türk silahlarının Etiyopya’ya satılması, Türkiye ile Mısır arasındaki ilişkilerin tamamen normalleşmesinde uzlaşılamayan bir konu olabilir.

Addis Ababa savaş alanında Türk SİHA’larını kullanır ise, bu büyük ihtimalle güçlü komşusu Mısır yerine Tigray bölgesindeki ayrılıkçılara karşı olacaktır. Ağustos 2021’de Türkiye ile askeri işbirliği anlaşması imzalayan Etiyopya’nın insansız hava araçlarını bu şiddetli çatışmada kullanmak istediği ifade edilmektedir.

Tigray, Amhara ve Afar eyaletlerindeki çatışmalar ve risk seviyeleri. Kaynak: SIBYLLINE

Aslında, Tigray bölgesinde TB2 ile uyumlu Türk yapımı bir mühimmatın parçası gibi görünen bazı şeyler ortaya çıkmış durumdadır, ancak bu, Etiyopya’nın bu insansız hava araçlarına sahip olduğunu kanıtlamamaktadır.

Etiyopya güçleri yaz ayları boyunca Tigray bölgesinin başkenti olan Mekelle’den püskürtülmüş, Etiyopya ordusu Ekim ayında ayrılıkçılar tarafından püskürtülmüş görünen bir karşı saldırı başlatmıştır. Bölgede meydana gelen çatışmalarda bugüne kadar 100.000 Etiyopyalının öldüğü bildirilmiştir.

Bununla birlikte, Türkiye yapımı insansız hava araçlarının, Libya’da Ulusal Mutabakat Hükümeti için yaptığı gibi Etiyopya’da da çatışmanın seyrini değiştirip değiştirmeyeceği belli değildir.

Birleşmiş Milletler sözcüsü tarafından 15 Eylül 2021 tarihinde yapılan açıklamada; Tigray’daki çatışmaların Amhara ve Afar eyaletlerine sıçramasının insani yardım ihtiyaçlarını önemli ölçüde artırdığı ve iki bölgede 1,7 milyondan fazla insanın açlık tehdidiyle karşı karşıya olduğu dile getirilmiştir.

Avrupa, Kuzey Afrika ve Türkiye’nin yakın müttefiki olan Katar’ın en az altı adet TB2 satın aldığı Orta Doğu ve Kafkasya’ya ilave olarak Türk yapımı SİHA’lar Orta Asya’da da görünmeye başlamıştır.

Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği’nden bağımsızlığının 30’uncu yıldönümü münasebetiyle Ashgabat kentinde 27 Eylül 2021 günü düzenlenen geçit töreninde Türkmenistan bu insansız hava araçlarına sahip olduğunu göstermiştir. Ashgabat geçtiğimiz yaz Türkiye’den 37 milyon dolarlık savunma teçhizatı tedarik etmiş, ancak ne satın aldığına dair ayrıntılar açıklanmamıştır.

Kazakistan’ın da, özellikle Nagorno-Karabakh (Dağlık Karabağ) çatışmalarındaki performansını gördükten sonra, Çin yapımı dronlar yerine, birkaç düzine TB2 SİHA satın almayı düşündüğü bildirilmektedir.

Ve sırada; son derece sınırlı olan hava kuvvetini geliştirmek maksadıyla Rus insansız hava araçlarıyla birlikte TB2 SİHA’ları tedarik etmeyi planlayan Orta Asya ülkesi Kırgızistan bulunmaktadır.

Kırgızistan Cumhurbaşkanı Sadyr Japarov 23 Ekim 2021 günü yaptığı açıklamada; biriyle savaşa girmek maksadıyla insansız hava araçları satın almadıklarını tek niyetlerinin ülkenin güvenliğini sağlamak olduğunu ifade etmiştir. Ancak Japarov, ülkesinin geçtiğiz nisan ayında Tacikistan ile yaşadığı ve 36 Kırgızistanlının ölümüne neden olan kısa süreli çatışmalara da değinmiştir.

O çatışmalar esnasında havaya kaldıracak tek bir uçaklarının dahi olmadığını söyleyen Japarov, şimdi hem uçak hem de insansız hava araçları satın alacaklarını ifade etmektedir.

Türkiye yapımı bayraktar TB2 dronlarının üç kıtada askeri birliklerin envanterinde yer aldığı veya yakında yer alacağı göz önüne alındığında, dünyada devam eden ve gelecekte patlak verecek önemli sayıda olası çatışmalarda etkin bir şekilde kullanılmaları kaçınılmazdır.

Çevirenin Notları: Sayın Paul Iddon tarafından kaleme alınan ve 29 Kasım 2021 tarihinde THE NEW ARAB haber sitesinde paylaşılan’’Bayraktar TB2: How Turkey’s rising drone industry could reshape global warfare’’ başlıklı makale aslına sadık kalınarak çevrilmiş, bazı yorum ve fotoğraflar çeviren tarafından eklenmiştir. Orijinal makaleye https://english.alaraby.co.uk/analysis/bayraktar-tb2-rise-turkeys-drone-industry linki üzerinden erişebilirsiniz.

Böyle bir makalenin kaleme alınmasında emeği geçen bütün BAYKAR Ailesini kutluyorum.