Biden 1915 Olaylarını Soykırım Olarak İlan Etmeye Hazırlanıyor

Her ne kadar Türk liderin Biden’in başlattığı ve 40 dünya liderinin katılacağı iklim zirvesine katılması bekleniyor olsa da Joe Biden başkanlık görevini devir aldığı günden beri Erdoğan ile görüşmemiştir.

Yazarlar: Kevin Liptak, Jeff Zeleny ve Jeremy Diamond, CNN Politics, 22 Nisan 2021

Çeviren: Ercan Caner, Sun Savunma Net, 22 Nisan 2021

(CNN) ­– Birleşik Devletler Başkanı Joe Biden, kendisinden önceki başkanların kitlesel cinayetler olarak nitelendirmekle yetindiği; Osmanlı İmparatorluğu döneminde yaşanan tahminen bir milyon veya daha fazla Ermeni’nin katledilmesini, Başkan sıfatıyla ‘‘soykırım’’ olarak tanımlayacağı yönünde seçim kampanyası esnasında verdiği sözü, Türkiye ile potansiyel bir riskini de göze alarak bu hafta ilan etmeye hazırlanmaktadır.

Karardan haberi olan iki kişinin verdiği bilgiye göre Başkan Biden’in açıklamasını, 24 Nisan 2021 tarihindeki Anma Gününde resmi bir açıklama kapsamında yapması beklenmektedir. İki kaynağın da verdiği bilgilere göre; Biden’in o tarihe kadar fikrini değiştirebilir ve soykırım ifadesini kullanmadan bir açıklama yapmakla yetinebilir.

Konuyla ilgili üçüncü bir kişi, ABD’li yetkililerin, Başkan’ın soykırımı tanıyacağına dair resmi bir açıklama yapılmasını isteyen yönetim dışındaki müttefiklere bir mesaj verdiğini de ifade etmektedir.

Türkiye hükümeti, 1915 yılında başlayan olayların yabancı hükümetler tarafından ‘‘soykırım’’ ifadesi kullanılarak nitelendirilmesini sık sık şikâyet etmektedir. Türkler, savaş zamanı olduğunu ve her iki tarafta da kayıplar olduğunu ileri sürmekte ve Ermenilerin kaybının 300,000 olduğunu ifade etmektedir.

Eski başkanlar Barack Obama ve Donald Trump’ın ikisi de Ankara’yı kızdırmaktan kaçınmak için soykırım ifadesini kullanmamıştır.

Ancak Biden, son birkaç yıldır zaten kötüleşen Türkiye ve Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile ilişkilerin, bir asırdan fazla bir zaman önce Ermenilerin yaşadığı kötü durumu doğrulayacak ve insan haklarına bağlılığın sinyalini verecek bir terimin bugün kullanılmasına engel olmaması gerektiğine karar vermiştir.

Alman parlamentosu 2016 yılında, Almanya’nın 1915 yılında meydana gelen olaylara dolaylı olarak katkı sağladığını gösteren bir kararla 1915 yılı olaylarının soykırım olduğunu kabul etmiştir.

Beyaz Ev karar hakkında Çarşamba günü sorulan bir soruyu yanıtsız bırakmıştır. Basın sekreteri Jen Psaki yaptığı açıklamada; yönetimin 24 Nisan 2021 tarihindeki Anma Günü hakkında söyleyecek daha fazla şeyleri olabileceğini ifade etmiştir.

Birleşik Devletler ve başkanları, yaşanan zulmü tanımlamada ‘‘soykırım’’ ifadesini kullanmaktan sürekli olarak kaçınmıştır. Fakat başkan adayı olarak Biden, seçilmesi durumunda; ‘‘Ermeni Soykırımını tanıyan bir yasa tasarısını destekleyeceğime ve evrensel insan haklarını yönetimim için birinci haline getireceğime söz veriyorum’’ ifadelerini kullanmıştır.

Ancak geçmişte verilen benzer sözler buğuna kadar yerine getirilmemiştir. Obama başkanlık için yarışırken paylaştığı uzun bir açıklamada; birçoğu soykırımdan kurtulanların soyundan gelen Amerikalı Ermenilerle, soykırımı anmak ve sona erdirmek için ilkeli bir yükümlülüğü paylaştığını ilan etmiştir.

Fakat tıpkı kendinden önceki başkanlar gibi diplomasinin gerçekleri başkanlık görevini devraldığında bir kez daha devreye girmiş ve sekiz yıl süren başkanlık döneminde Obama ‘‘soykırım’’ sözcüğünü kullanmaktan kaçınmıştır. Türkiye İslami Devlet terör örgütü (IŞİD) teröristleriyle mücadelede kilit bir ortak konumunda olduğundan sorun daha da makul görünmüştür.

Birleşik Devletler Senatosu 2019 yılında Ermenilerin 1915 ile 1923 yılları arasındaki kitlesel cinayetlerini resmen soykırım olarak tanımlayan bir yasa tasarısını onaylamıştır. Yasanın geçmesi öncesinde Trump yönetimi; Türkiye ile görüşmeleri sonlandıracağı gerekçesiyle, Cumhuriyetçi senatörlerden yasanın oybirliği ile kabul edilmesini engellemelerini birkaç kez rica etmiştir.

Trump, Türkiye’nin Rus yapımı S-400 hava savunma sistemleri tedarik etmesine ve Türkiye’nin Suriye’de desteklediği güçler aleyhindeki insan hakları ihlalleri iddialarına rağmen, Türkiye Cumhurbaşkanı Erdoğan ile bir dostluk kurmak istemiştir.

Her ne kadar Türk liderin Biden’in başlattığı ve 40 dünya liderinin katılacağı iklim zirvesine katılması bekleniyor olsa da Joe Biden başkanlık görevini devir aldığı günden beri Erdoğan ile görüşmemiştir.

Çevirenin Notları: Yazı aslına sadık kalınarak çevrilmiştir, orijinal metne aşağıdaki link üzerinden erişebilirsiniz.

https://edition.cnn.com/2021/04/21/politics/biden-armenia-genocide-turkey/index.html