Köleliğe Son!

Çocukların

Çikolata Şirketlerine Karşı Savaşı

Yazar: Mayukh Saha, TRUTH THEORY, 17 Şubat 2021

Çeviren: Ercan Caner,  Sun Savunma Net, 09 Mart 2021

Sekiz çocuk; Mondelez, Mars, Hershey, Cargill, Olam, Barry Callebaut ve Nestle gibi çikolata şirketlerine çocuk köleliği suçlamaktadır. Geçmişte, bir Batı Afrika ülkesi olan Fildişi Sahili’ndeki kakao ekim alanlarında köle olarak kullanıldıklarını ifade eden çocuklar, adı geçen şirketlerin binlerce çocuğun kakao tedarik zincirinde köle olarak kullanılmasını da desteklediğini iddia etmektedirler.

Bu iddiaların arkasındaki sekiz çocuk yukarıda adı geçen çikolata şirketleri aleyhinde Washington DC. kentinde bir dava açmıştır. Kendilerini savunmak zorunda olan şirketlere karşı çocuk köleliği iddiasıyla dava açılmasında Uluslararası Hak Savunucuları (IRA-International Rights Advocates) sekiz çocuğu teşvik etmiştir. İsimleri verilmeyen sekiz insan, çocuk yaşlarındayken kendilerine hiçbir ücret ödenmeden, Fildişi Sahili ülkesinde köle olarak çalıştırıldıklarını ifade etmektedirler. Şimdi hepsi genç bir adam olan şikâyetçilerin tamamı Mali ülkesi vatandaşlarıdır ve hepsi de zorla çocuk köle olarak çalıştırıldıkları gerekçesiyle tazminat talebinde bulunmaktadır.

Bu şirketlerin haksız zenginleşmeleri için de tazminat talep edilmektedir. Şikâyetler arasında şirketlerin denetimlerinin ihmal edilmesi ve çocuklara kasten duygusal baskılar yapılması da bulunmaktadır. Daha önce hiçbir ABD çikolata şirketi böylesine kapsamlı bir eylemle karşılaşmamıştır. Mahkemeye sunulan belgelerde, çocukların yaşadıklarının dünyanın her yerindeki diğer küçük çocukların yaşadıkları ile aynı olduğu ifade edilmektedir. Mahkemeye sunulan belgeler, UNICEF ve Uluslararası Çalışma Örgütü’nden (ILO-International Labor Organization) alınan geçmiş bilgilere dayanmaktadır.

Çocuk köleliği, fakirlik ve düşük ücretler kadar insan haklarının ihlali de Batı Afrika’daki kakao üretim zincirinin ayrılmaz bir parçasıdır. Fildişi Sahili, küresel kakao üretiminin %45’inden fazlasını sağlamaktadır. Bilindiği gibi kakao, çikolata üretiminde kullanılan kritik bir içeriktir.

Sekiz çocuk tarafından yapılan suçlamalarda, yukarıda adı geçen çikolata şirketlerinin kakao çiftliklerine direkt olarak sahip olmadıkları, fakat yıllarca çocuk köleliğini destekledikleri ve suça ortak olarak büyük miktarda haksız kazanç ettikleri ifade edilmektedir. Çocukların iddiaları, adı geçen çikolata şirketlerinin yasadışı çocuk köleliği uygulamalarından haberdar olduklarını göstermektedir.

Çocuk yaşta işçilerin kullanılmasının çikolata şirketleri açısından bir faydası da ucuz işçi maliyetidir. Raporlarda, ucuz çocuk işçileri çalıştıran üreticilerin şirketlere daha düşük fiyatla kakao sattıkları da yer almaktadır. Kakao üreticileri yetişkin işçiler kullandıklarında üretim maliyetleri artmaktadır.

Çocuk köleliği dava dilekçesinde, çikolata şirketlerinin 2001 yılında verdikleri bir sözü tutmadıkları da iddia edilmektedir. Çikolata şirketleri 2001 yılında verdikleri sözde; çocuk işçi kullanımını aşamalı olarak kaldıracaklarını söyleyerek halkı yanıltmışlardır. Çikolata şirketleri, 2005 yılında tamamen kaldırma sözü verdikleri çocuk işçiler için yeni hedeflerini 2025 yılına çekmişlerdir.

Çocuk işçilerin tedarik zincirinde yeri olmadığını ifade eden Dünya Kakao Vakfı, 2019 yılında yaptığı açıklamada, çocukların korunması için 2001 yılından beri 150 milyon dolar para harcadıklarını ifade etmiştir. Çabalarının çocuk işçi sayısında %50 oranında azalmaya neden olduğunu dile getiren Dünya Kakao Vakfı, 2019 yılı rakamlarına göre sadece Fildişi Sahili ve Gana’daki çocuk işçi sayısının 2,1 milyon olduğunu belirtmiştir. 2001 yılında imzalanan Harkin-Engel Protokolü ve 2010 tarihli Eylem Planına göre; Fildişi Sahili ve Gana hükümetleri, Birleşmiş Milletler ve bazı büyük çikolata ve kakao şirketleriyle koordineli olarak, kakao ekim alanlarında çocuk işçi çalıştırılmasının azaltılması yönünde taahhütte bulunmuştur.

Fotoğraf: Daniel Rosenthal

Davacılar tarafından mahkemeye sunulan belgeler, kiralamanın da tam bir aldatmaca olduğunu iddia etmektedir. Çocuk işçi trafiğinin ilk önce Mali’de başladığı ve oradan da Fildişi Sahili’ne sıçradığı ifade edilen belgelerde, çocukların yıllarca hiçbir ücret almadan ve hatta nerede olduklarını dahi bilmeden çalışmaya zorlandıkları dile getirilmektedir. Çocuklar kakao tedarik zincirinde köle olarak çalışırken, aileleriyle nasıl temas kurabileceklerini dahi bilmemektedir.

Washington DC kentinde çikolata şirketlerine dava açan çocukların, kakao tedarik zincirinde köle gibi çalışmak üzere kiralandıklarında hepsi 16 yaşın altındadır. Hepsi de iki yıl boyunca hiçbir ücret almadan sadece karın tokluğuna çalışmıştır. Ödeneceği söylenen ücretler ödenmemiş ve çocuklar zor şartlarda koruyucu donanım olmaksızın yabanıl ot ve böcek öldürücülerin kullanıldığı ortamlarda çalışmaya zorlanmıştır.

Dava dilekçesinde çikolata şirketlerinin piyasaya hâkim oldukları da ifade edilmektedir. Çocuklardan birinin kollarında kakao ekim alanlarında çalışırken meydana gelen görülebilir kesik izleri bulunmaktadır.

Nestle, Olam ve Mars dâhil davalı çikolata şirketlerden birkaçı mahkemeye ifadelerini sunmuştur. Mondelez şirketi henüz davayla ilgili hiçbir soruya yanıt vermemiştir. Hershey şirketi ise çocuk köleliği davasıyla ilgili bugüne kadar herhangi bir yorum yapmamıştır.

Çevirenin Notları: Uluslararası Çalışma Örgütü 2021 rakamlarına göre dünyada toplam çocuk işçi sayısı yaklaşık olarak 152 milyondur. Yani her 10 çocuktan biri işçi olarak çalıştırılmaktadır. Çocuk İşçiliğine Karşı Dünya Günü, her yıl 12 Haziran tarihinde kutlanmaktadır. 03 Şubat 2021 tarihinde ise 2021 yılı Birleşmiş Milletler tarafından Çocuk İşçiliğin Kaldırılması yılı olarak ilan edilmiştir.

Türkiye’nin 2019 yılında çocuk nüfusu 22 milyon 876 bin 798 olarak belirlenirken, TÜİK verilerine göre 720 bin; DİSK’in hazırladığı rapora göre ise iki milyona yakın çocuğun işçi olarak çalıştırıldığı kaydedilmiştir.

Yazı aslına sadık kalınarak çevrilmiştir, orijinal metne aşağıdaki link üzerinden erişebilirsiniz.

https://truththeory.com/child-slavery-lawsuit-to-be-filed-child-workers/