Daha Fazla ABD Yaptırımı Türkiye’yi İflas Ettirebilir

Yazar: Franz Stocker, WeLT, 3 Ağustos 2018

Çeviren: Ercan Caner, Sun Savunma Net, 20 Ağustos 2018

Washington Türkiye’ye yaptırım uygulamaya başladı. Türk lirası çöküyor olsa da ekonomik olarak bu yaptırımların hiçbir anlamı yok. Fakat Birleşik Devletlerin elinde,  arkadan gelen ve sonuçları çok daha büyük olacak başka yaptırım tedbirleri de bulunmaktadır.

Bir rekor daha kırılmış ve Çarşamba gecesi, tarihte ilk kez, bir doların fiyatı beş Türk lirasını geçmiştir, iki para birimi arasındaki değer farkı 2005 yılında, eski para biriminin enflasyon nedeniyle yürürlükten kaldırıldığı günden beri hiç bu kadar açılmamıştır.

Perşembe günü Türk lirasının çöküşü hızlanarak sürmüş ve dolar karşısında önce 5,05 ve hemen sonrasında da 5,08 seviyesine ulaşmıştır. Doların Türk lirası karşısında böylesine değer kazanmasını tetikleyen olay ise; Birleşik Devletler yönetiminin iki Türk bakana yaptırım uygulama kararı olmuştur.

Birleşik Devletler yönetimi tarafından alınan bu önlemlerin, ekonomik olarak bir değeri olmasa da yıkıcı bir sinyal verdikleri açıktır. Bunun nedeni de Birleşik Devletlerin, NATO ortağı Türkiye ile gerilimi tırmandırmaya hazır olduğu yönünde verdiği açık ve net mesajdır. Washington ayrıca, Türkiye’ye ilave yaptırım hazırlıklarını da sürdürmektedir.

Bütün bunlar Türk lirasının çökmesine neden olmuştur. Fakat Recep Tayyip Erdoğan teslim bayrağını çekmemekte direnmektedir ve Birleşik Devletler tarafından ilave yaptırım tedbirlerinin uygulanmasının Türkiye açısından sonuçları çok dramatik olacak ve hatta iflasa kadar gidebilecektir.

ABD, İki Türk Bakanın Varlıklarını Dondurdu

Hâlihazırda uygulamaya koyulan ABD yaptırımları, Adalet Bakanı Abdülhamit Gül ve İçişleri Bakanı Süleyman Soylu’nun, Birleşik Devletlerdeki varlıklarının dondurulması ve ABD vatandaşlarının bu iki bakanla iş yapmalarının yasaklanmasını içermektedir. Beyaz Ev basın sözcü kadını yaptığı açıklamada; iki Türk bakanın, Rahip Andrew Brunson’un haksız yere tutuklanması ve cezaevinde tutulmasında öncü bir rol oynadıklarını ileri sürmüştür.

Rahip Andrew Brunson, 20 yıldan fazla süreden beri Türkiye’de yaşamaktadır ve 2016 yılında başarısız darbenin hemen arkasından Türk yetkililer tarafından tutuklanmıştır. Rahip Brunson, Recep Tayyip Erdoğan tarafından askeri darbenin lideri olmakla suçlanan Gülen hareketini desteklemek, PKK ile yakın olmak ve Birleşik Devletler için casusluk yapmakla suçlanmıştır.

Erdoğan, Eylül ayında yaptığı bir konuşmada, Brunson’un tutuklanma nedeninin, ABD’de yaşamayı sürdüren imam Fethullah Gülen ile takas edilmek olduğunu ifade etmiş, onun bu politikası da dolaylı olarak, İçişleri Bakanı Soylu’nun, Birleşik Devletler yaptırımlarının uygulamaya girmesinden hemen sonra yaptığı ‘‘Amerika’da bir malımız var, FETÖ. Onu da orada bırakmayız, alacağız’’ tehdidi ile de teyit edilmiştir.

Amerika’daki ‘‘malımız’’! Bu malı en kısa zamanda almamız dileğiyle. Foto: Yeni Çağ

Birleşik Devletler tarafında ise Brunson sadece bir rehine olarak görülmektedir. ABD Başkanı Donald Trump, bir hafta önce Brunson’un serbest bırakılmasını talep etmiş ve aksi durumda ağır yaptırımlar uygulanacağını ilan etmiştir. Yaptırım tedbirlerinin neler olacağına henüz karar verilmiş değildir. Deutschen Volksbanken (DZ) bankasından döviz uzmanı Sören Hettler’e göre; iki Türk bakana uygulanan yaptırımların Türk ekonomisi üzerinde bu ana kadar görülen etkileri oldukça sınırlıdır.

Yatırımcılar İlave ABD Yaptırımlarından Korkuyor

Yine de yaptırımlar şimdiden işe yaramış durumdadır ve bu yılın başından beri dolar karşısında % 25 değer kaybeden Türk lirası, hızla değer kaybetmeye devam etmektedir. Yatırımcıların korkusu ise çok yakın bir gelecekte ABD tarafından ilave yaptırımların da uygulamaya koyulacağı olasılığıdır. Hettler’e göre; ‘‘Bütün olan bitenlere rağmen iki taraf da geri adım atmaya istekli görünmemektedir.’’

Aslına bakılırsa, ABD Senatosu Dış İlişkiler Komitesi; Maliye Bakanlığınca;  Dünya Bankası ve Avrupa İmar ve Kalkınma bankasındaki ABD’li yetkililere, Türkiye’ye ilave kredi verilmesi yönündeki taleplere itiraz edilmesi yönünde talimat verilmesini içeren bir yasayı onaylamış durumdadır. Bu yasa, Ankara için gerçekten sert bir yumruk darbesidir, çünkü Türkiye, her iki kurumdan da en fazla kredi alan ülkelerden bir tanesi konumundadır.

Türkiye geçtiğimiz yıl Dünya Bankası Uluslararası Finans Kurumundan ( World Bank IFC – International Finance Corporation) 927 milyon dolar tutarında kredi almış ve Avrupa İmar ve Kalkınma Bankasından (EBDR – European Bank for Reconstruction and Development) 2017 yılında aldığı 1,8 milyar dolar ile en büyük borç olan ülke olmuştur.

Türkiye’ye ilave kredilerin engellenmesi kararının hâlâ Senato tarafından oylanarak kabul edilmesi ve başkan tarafından da onaylanması gerekmektedir. Fakat bunun söz konusu edilmesi dahi Türk lirasının çökmesine neden olmuştur. Bunun nedeni de Türk lirasının zaten çok kötü bir durumda olmasıdır, Türk lirası iki yıldan beri sürekli olarak değer kaybetmektedir ve bu değer kaybı şimdi %40’ın üzerine çıkmış durumdadır.

Kredi Problemi Enflasyonu Azdırıyor

Ekonomik durumun arkasında yatan neden; başarısız darbe sonrasında durgunluğa engel olmak maksadıyla hükümet ve merkez bankası tarafından ekonomiye pompalanan paradır. Başlangıçta bu başarıyla sonuçlanmış, fakat alınan önlemlerin aynı hızla sürdürülmesi nedeniyle Türk ekonomisinde bir patlama yaşanmış ve %7 üzerinde bir büyüme hızı yakalanmıştır. Fakat bunun yanı sıra bir kredi balonu ortaya çıkmış ve enflasyon da dörtnala bir hızla yükselmiştir.

Türkiye – Enflasyon Oranı. Kaynak: Trading Economics

Bu arada, Türkiye’nin resmi yetkilileri de problemi kabul etmektedir. Merkez Bankası, bu hafta başında 8,4 olan yıllık enflasyon beklenti oranını keskin bir şekilde 13,4 oranına yükseltmiştir.

Çevirenin Notları: Yazı aslına sadık kalınarak çevrilmiştir. Orijinal metne aşağıdaki link üzerinden erişebilirsiniz.

Sanktionen: Weitere US-Sanktionen könnten die Türkei in den Staatsbankrott treiben – WELT

Wirtschaft | Lesedauer: 5 Minuten Washington hat Sanktionen gegen die Türkei verhängt. Ökonomisch sind diese bedeutungslos, dennoch stürzt die Lira ab. Und in der Hinterhand haben die USA Maßnahmen, die weit größere Folgen hätten. Die nächste Marke ist geknackt.