DARPA Yapay Zekâ Projesi

Yazar: John Keller

Çeviren: Ercan Caner 

ARLINGTON, Virginia, 11 Ağustos 2016. İnsanlar ve makinalar Endüstri Devriminden sonra birlikte çalışabiliyorlar, fakat yanlış anlamalar nedeniyle ortaya çıkan hatalar da çok yaygındır. Bu sorunu çözmek maksadıyla ABD’li askeri araştırmacılar, insanlar ve makinelerin birlikte daha uyumlu çalışabilmeleri maksadıyla, yeni bir yapay zeka ve makine öğrenme programı başlattılar.

Merkezi Arlington Virginia’da bulunan ABD Savunma Bakanlığı İleri Araştırma Projeleri Ajansı DARPA bu maksatla, geçtiğimiz günlerde Explainable Artificial Intelligence (XAI) – Açıklanabilir Yapay Zeka Projesi için bir çağrı mektubu yayınladı.

Proje kapsamında, makine öğrenmesi ve insan/makine etkileşimi üzerine odaklı ve açıklama teknikleri ile birleştiğinde, son kullanıcıların yeni ortaya çıkan yapay zeka sistemlerini anlama, güvenme ve yönetmesini sağlayacak, açıklanabilir modeller üreten bir makine öğrenme teknikleri sisteminin geliştirilmesi  hedeflenmektedir.

DARPA’dan araştırmacıların ifade ettiklerine göre; makine öğrenmesinde görülen çarpıcı başarılar, algılayan, öğrenen, karar veren ve kendi başına hareket eden otonom sistemlerin imal edilmesini sağlayan yeni yapay zeka kabiliyetlerinde büyük bir patlamaya yol açmıştır. Bu sistemler çok büyük faydalar sağlamalarına rağmen etkinlikleri, makinenin kararlarını ve aksiyonlarını insan kullanıcılara açıklayabilme yetkinliğinin olmaması nedeniyle sınırlıdır.

Açıklanabilir Yapay Zeka projesi, makine öğrenme ve bilgisayar/insan etkileşim toolları geliştirerek, yapay zeka sistemi tarafından üretilen kararlar,  tavsiyeler veya aksiyonlara bağlı olan son kullanıcının, sistemin kararları arkasındaki nedeni anlamasını sağlamayı hedeflemektedir.

Örneğin büyük veri analitik algoritmalarından tavsiyeler alan bir istihbarat analizcisi, algoritmanın neden belirli bir aktiviteyi daha fazla inceleme tavsiyesinde bulunduğunu anlamak ihtiyacında olabilir. Benzer şekilde yeni geliştirilmiş  bir otonom sistemin testini yapan operatör, sistemin gelecek görevlerde nasıl kullanacağını belirlemek üzere, kendi kararlarını neye göre verdiğini anlamak zorundadır.

XAI toolları, son kullanıcılara bireysel  kararların açıklamalarını sunarak, onların sistemin genel olarak kuvvetli ve zayıf taraflarını anlamalarını sağlayacak, sistemin gelecekte nasıl davranacağı hakkında bir fikir verecek ve belki de sistemin hatalarını nasıl düzeltmesi gerektiğini öğretecektir. XAI projesi üç araştırma ve geliştirme sorununa el atmaktadır: daha fazla model nasıl üretilebilir, bir açıklama arayüzü nasıl tasarlanır ve etkili açıklamalar için psikolojik gereksinimler nasıl anlaşılabilir.

İlk sorun için XAI projesi, açıklanabilir modeller imal edebilmek için makine öğrenme tekniklerini geliştirmeyi hedeflemektedir. İkinci zorluğun çözülmesi için program, son teknoloji ürünü insan-makine etkileşim tekniklerini, etkili açıklamalar üetmek maksadıyla, yeni prensipler, stratejiler ve tekniklerle entegre etmeyi öngörmektedir. Üçüncü sorunun çözülmesi için de XAI projesi, mevcut psikolojik teori açıklamalarını özetleme, yayma ve uygulamayı planlamaktadır.

Programda iki teknik alan bulunmaktadır; bunlardan birincisi, açıklanabilir bir model içeren ve bir açıklama arayüzü olan açıklanabilir bir öğrenme sistemi geliştirmektir, ikinci teknik alan da açıklamanın psikolojik teorilerini kapsamaktadır.

XAI programı Mayıs 2017’de başlayacak ve dört yıl sürecektir. DARPA araştırmacılarına göre projede, en az bir tanesi açıklama psikoloji alanında uzman olan birkaç yüklenici görev alacaktır.

ÇN: Yazının orijinaline aşağıdaki linkten erişebilirsiniz

http://www.militaryaerospace.com/articles/2016/08/artificial-intelligence-machine-learning.html

 Çeviren: Ercan Caner Elektrik ve Elektronik Mühendisliğinin yanı sıra, uçak ve helikopter lisanslarına sahiptir. Yüksek lisans derecesini 2012 yılında Gazi Üniversitesi’nden Avrupa Birliği – Türkiye İlişkileri alanında alan Caner, halen Türkiye Hava Sahası Yönetimi alanında Haliç Üniversitesi’nde doktora tez çalışmalarını sürdürmektedir. Bir yazılım firmasında proje yöneticisi ve havacılık projeleri alan uzmanı olarak çalışan Caner, Asliye Ceza Mahkemelerinde havacılık bilirkişisi görevini de yürütmektedir. Yazı ve çevirilerini academia.edu ve sunsavunma.net sitelerinde paylaşan Caner evli ve iki çocuk babasıdır. İngilizce bilen ve Fransızca okuyabilen Caner’in İnsansız Hava Araçları (2014) ve Taarruz Helikopterleri (2015) konulu makaleleri yayımlanmıştır. 39 yılı kapsayan TSK, BM ve NATO savunma sektör deneyimlerine sahiptir. 

E-posta: ercancaner@gmail.com Twitter: @ercancaner1963