23 Temmuz-7 Ağustos 1919 tarihleri arasında gerçekleştirilen Erzurum Kongresi’nin bugün 101. yıl dönümü.
Türk tarihinde büyük önemi olan Erzurum Kongresi’nde ilk kez milli sınırlardan bahsedilmiş ve Türk vatanı topraklarının parçalanamayacağı açıklanmıştır.
Erzurum Kongresi kararları şunu göstermiştir ki : Artık Anadolu da hiçbir şey eskisi gibi olmayacak. Hiç bir işgal kabul olunmayacak. Mondros Mütarekesi İmzalandığında İşgal edilmemiş olan topraklar milli sınırlardır. Bu coğrafya ebediyete kadar Türk coğrafyası kalacaktır.
1. Toplanış şekli ve amacı bölgesel olmakla beraber aldığı kararlar ulusaldır.
2. Alınan kararlar Sivas Kongresi ve Misak-ı Milli kararlarının biçimlenmesinde etkili olmuştur.
3. İlk kez manda ve azınlıklar konusu ele alınmıştır.
4. Doğu Anadolu’daki direniş hareketleri birleştirilmiş bu da bütün yurttaki direnişin birleşmesi yolunda ilk adım olmuştur.
5. Kongreden önce görevinden alınan M.Kemal kongreden milli mücadelenin lideri olarak çıkmıştır.
6. Kongrenin başarısı Batı Anadolu’daki direniş hareketini de güçlendirmiştir.
1. Milli sınırlar içinde vatan bir bütündür parçalanamaz.
Milli sınırlar ifadesi ilk kez kullanılarak, vatanın bir bütün olarak savunulacağı ilk kez belirtilmiştir.
2. İstanbul Hükümeti vatanın bağımsızlığını sağlayamazsa, bu amaçla geçici bir hükümet kurulacaktır. Bu hükümetin üyelerini milli kongre seçecektir. Eğer kongre toplanmamışsa seçim işini temsil Heyeti yapacaktır.
• İstanbul Hükümetine karşı alternatif bir hükümet kurulacağı ilk kez ifade edilmiştir.
3. Kuvay-ı Milliye yi amil, milli iradeyi hakim kılmak esastır.
• Ulusal egemenliğin koşulsuz olarak gerçekleşeceği hakkında ilk kez karar alınmıştır.
4. Ulusal irade padişah ve halifelik makamlarını da kurtaracaktır.
• Halifelik makamına dokunulmayarak onun siyasî ve dini gücünden yararlanılmak istenilmiştir.
5. Azınlıklara siyasal, sosyal ve ekonomik dengeleri bozucu haklar verilemez.
• Azınlık hakları ilk kez bir kongrede yer aldı.
6. Manda ve himaye kabul edilemez.
• Manda ve himaye ilk kez reddedilmiştir.
7. Mebuslar Meclisi derhal toplanmalı ve hükümet denetlenmelidir.