F-35 Savaş Uçaklarında Problem!

Yazar: Clêment Charpentreau, AEROTIME NEWS HUB, 8 Haziran 2018

Çeviren: Ercan Caner, Sun Savunma Net, 25 Temmuz 2018

F-35 geliştirme programı 2019 yılında sonuna yaklaşırken, Birleşik Devletler Kongresinden programa yönelik olarak bugüne kadar çözülemeyen birçok problemle ilgili olarak yeni bir eleştiri dalgası gelmiştir.

F-35 programından sorumlu olan ABD Savunma Bakanlığının, programın resmi bitiş zamanı olan Ekim 2019’a kadar hava aracının tam üretimine geçilmesi yönünde bir karara varması beklenmektedir. Bununla birlikte yapılan testler esnasında tespit edilen, çoğunluğu aviyonik yazılımlarıyla ilgili 966 adet hatadan 180’inin o tarihe kadar giderilmesi beklenmemektedir.

Hükümet Hesap Verebilirlik Ofisi (Government Accountability Office) olarak bilinen, Birleşik Devletler Kongre komitesi, Savunma Bakanlığını projedeki kritik problemler giderilmeden tam üretime geçme kararıyla ilgili eleştirdiği bir rapor yayınlamıştır.

Raporda, program ofisinin bir kısım kritik problemleri tam üretime geçilmesi sonrasında çözmeyi planladığı ve bu problemleri geliştirme programının dışında çözmenin, ilave yinelenen maliyetlere neden olabileceği ifade edilmektedir.

Kongre komitesi Pentagon’a, teknik problemler giderilmeden Birleşik Devletler Hava ve Deniz Kuvvetleri için büyük çaplı F-35 tedarik sözleşmelerini imzalamaması tavsiyesinde bulunmuştur. Hükümet Hesap Verebilirlik Ofisine göre Savunma Bakanlığı bu tavsiyeye uyma kararı almıştır ve bütün kritik teknik problemler giderilmeden, savaş uçaklarının tam kapasiteyle üretim kararını almayacaktır.

Hükümet Hesap Verebilirlik Ofisi ayrıca, geliştirme ofisi tarafından geçtiğimiz günlerde C2D2 (Continuous Capability Development and Delivery-Sürekli Kabiliyet Geliştirme ve Teslim) olarak adlandırılan Blok 4 modernizasyon programı kapsamında talep edilen kaynak talebini de sorgulamaktadır. Kongre, geliştirme ofisi tarafından yapılan talebin, potansiyel olarak savaş jetlerinin teslim sürelerini geleneksel tedarik yaklaşımlarına nazaran kısaltabileceğini kabul etse de ilk olarak hassas bir mali değerlendirme yapılmamasının şeffaflık politikasına aykırı olacağını ifade etmektedir.

Üzerinde programa katılan ülkelerin bayrakları olan F-35 savaş uçağı. Foto: USNI News.

F-35 program sorumlusu Tümamiral Mathias Winter, 7 Mart 2018 günü yaptığı açıklamada 2018 ile 2024 yılları arasında savaş jetine uygulanacak olan güncellemelerin maliyetinin yıllık yaklaşık olarak 1 milyar dolar civarında olacağını belirtmiştir. Pentagon tarafından yapılan son değerlendirmeye göre; programın bugüne kadarki toplam maliyeti ise 1,1 trilyon doları aşmıştır.

Çevirenin Notları: Yazı aslına sadık kalınarak çevrilmiştir, orijinal metne aşağıdaki link üzerinden erişebilirsiniz.

Evet, yaklaşık olarak 11 yıl süren yoğun testlerden sonra F-35 Sistem Geliştirme ve Gösterim safhası nihayet sona ermiş ve projede C2D2 safhasına geçilmiştir.

F-35 savaş uçağı, programa katılan bütün ülkeler açısından maliyeti en düşük hava aracı olabilir, bunun nedeni de uçağın geliştirme, üretim ve envanterde kaldığı sürece modernizasyon aşamalarının, çokuluslu ortaklık kanalıyla yürütülmesidir.

Lockheed Martin firması tarafından imal edilecek olan F-35 modeli savaş uçaklarının ana müşteri ülkesi Birleşik Devletlerdir. Birinci seviye ortak Birleşik Krallık, ikinci seviye ortaklar İtalya ve Hollanda, üçüncü seviye ortaklar Türkiye, Kanada, Avustralya, Norveç, Danimarka ve güvenlik iş birliği katılımcı ülkeleri de İsrail ve Singapur olmak üzere, ortak üretim programına toplam 11 ülke katılmaktadır.

Programın 11 Nisan 2018 tarihinde resmi olarak tamamlanan Sistem Geliştirme ve Gösterim safhası, hava aracının temel operasyonel konfigürasyonunun (Blok 3F) geliştirilmesi maksadıyla tasarlanmıştır.

F-35 modeli savaş uçağının ilk uçuş testi 15 Aralık 2006 tarihinde gerçekleştirilmiş ve o tarihten günümüze kadar geçen sürede, 9,200 test uçuşunda 17,000 saatten fazla test/tecrübe uçuşu yapılmıştır.

F-35 ortaklığında Sistem Geliştirme ve Gösterim safhasının tamamlanması, programda gerçekten çok önemli bir dönüm noktasıdır. Bu safhada, hava aracının katılımcı ülkelerin gereksinimlerini karşılayacak olan imkân ve kabiliyetleri geliştirilmiş ve testleri yapılmıştır. Sistem Geliştirme ve Gösterim safhasından sonra, savaş uçağının teknolojik ve operasyonel gelişmelere paralel olarak daha da geliştirilmesi çalışmaları yürütülecektir. Teknoloji ve operasyonel gelişmeler sürekli olarak değişeceğinden, Sürekli Kabiliyet Geliştirme ve Teslim (C2D2) safhasının, adından da anlaşılacağı gibi süresiz (!) olması beklenmektedir.

C2D2 safhasının maksadı savaş uçağının yazılım ve donanımında düzenli olarak güncellemeler yapmaktır. Bu çalışmada atılacak olan ilk adım da Blok4 konfigürasyonu adı verilen savaş uçaklarının geliştirilmesi olacaktır.

Neden Sürekli Geliştirme?

Bir savaş uçağının, envanterde kaldığı sürece gelişen ve değişen operasyonel gereksinimleri karşılaması için sürekli olarak geliştirilmesi gerekmektedir. F-35, bir savaş uçağından ziyade komple bir silah sistemidir. Bu silah sisteminin operasyonel gücünü muhafaza etmek ve gelecekteki tehditlere karşı da etkili olabilmesini sağlamak maksadıyla; tıpkı F-16 silah sisteminde yapıldığı gibi yazılım ve donanımın sürekli güncellenmesi ve yenileştirilmesi gerekmektedir.

Congress demands F-35 defects to be fixed before full production

As the F-35 development program is nearing towards the end in 2019, a new stream of criticism by the United States Congress points at multiple flaws found so far which were not yet addressed, and is reluctant on allocating more funds for a modernization program.