Genel Müdür Yardımcısı ABD’de Tutuklanan
Halkbank’ın Hisseleri Battı

Yazarlar Daren Butler ve Hümeyra Pamuk | İSTANBUL

Levent Kağan, Sun Savunma Net, 31 Mart 2017

Halkbank Genel Müdür Yardımcısı Mehmet Hakan Atilla (Sağda), avukatı Gerald J. D. Chiara ile New York Manhattan federal mahkemesinde Hâkim James C. Francis IV önünde görülürken. 28 Mart 2017, REUTERS/Jane Rosenberg

Türkiye devlet bankası Halkbank’ın hisselerinde, genel müdür yardımcısının, İran’a karşı uygulanmakta olan ambargoyu birkaç yıl boyunca delmek suçuyla ABD’de tutuklanması sonrasında, tarihinde ‘‘bir günde’’ görülen en büyük düşüş yaşanmıştır. 

Türkiye’nin beşinci büyük bankası olan Halkbank yetkilileri, Genel Müdür Yardımcısı Mehmet Hakan Atilla’nın ABD’de tutuklanması sonrasında banka ve Türk hükümetinin problemi çözmek için çaba gösterdikleri açıklamasını yapmıştır.

47 yaşındaki genel müdür yardımcısı, zengin Türk-İran altın tüccarı Reza Zarrab ile iş birliği yaparak, yüzlerce milyon doları ABD bankaları aracılığı ile İran hükümeti ve ülkedeki başka tüzel kişilikler adına yasa dışı yollardan transfer etmekle suçlanmaktadır.

Halkbank yetkilileri tarafından, ‘‘Bankamız ve ilgili devlet organları mesele üzerinde gerekli çalışmaları yapmaktadır ve bilgiler elde edildiğinde kamuoyu ile paylaşılacaktır’’ açıklaması yapılmıştır.

Halkbank genel müdür yardımcısının tutuklanması, Birleşik Devletler ve Türkiye arasındaki gerilimi artıran bir davanın hızlanmasını sağlayacaktır. Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan, ayrıntıya girmeden, Mart 2016 ayı içinde Miami’de tutuklanan Reza Zarrab soruşturmasını yürüten ABD’li yetkililerin, art niyetli olduğu açıklamasını yapmıştır.

Thomson Reuters verilerine göre, Halkbank’ın hisseleri %16 oranında değer kaybetmiş ve borsada günü 14.3 değer kaybı ile 10.34 liradan kapatmıştır. Bu düşüş Mayıs 2007 tarihinden bugüne kadar banka hisselerinde görülen en büyük değer kaybıdır.

TÜRKİYE SORUŞTURMASI

ABD tarafından açılan soruşturma, 2013 yılında Zarrab, Atilla ve davayı, politik düşmanları tarafından kendisine karşı kurulan bir komplo olarak tanımlayan, zamanın başbakanı Erdoğan aleyhine açılan soruşturma ile benzerlikler taşımaktadır.

Türkiye’de yürütülen soruşturmada savcılar, Zarrab ve diğerlerini kabine üyesi bakanlar ve banka yetkililerine, İran lehine para transferlerini kolaylaştırmak maksadıyla rüşvet vermekle suçlamışlardır.

Soruşturmayı yürüten savcılar görevlerinden uzaklaştırılmış, polisler başka görevlere atanmış ve mahkemenin kanıtların düzgün yollardan elde edilmediği sonucuna varması ile dava düşmüştür. Soruşturmayı yürüten savcılardan en az ikisi Ağustos 2015 ayı içinde ülkeyi terk etmiştir ve Türk yetkililer tarafından aranmaktadırlar.

Zarrab, aleyhine açılan davada kendisine yöneltilen suçlamaları reddetmiştir. New York’ta 29 Mart günü hâkim karşısına çıkan Halkbank Genel Müdür Yardımcısı Mehmet Hakan Atilla’nın bir avukat kiralayıp kiralamadığı veya kefaletle serbest bırakılmayı talep edip etmediği henüz belirsizdir. Halkbank yetkilileri geçen yıl yaptıkları açıklamada ABD’de yürütülen Reza Zarrab soruşturması ile bir ilgilerinin olmadığını ifade etmişlerdir.

Birleşik Devletlerin, İran merkez bankası ve birkaç İran finans kuruluşunu kara listeye aldığı 2010 yılında Reuters’e gönderdiği bir e-posta mesajında Atilla, Halkbank’ın herhangi bir yasa dışı faaliyette rol aldığı iddialarını reddetmiştir.

Reuters’e gönderdiği e-posta mesajında Atilla, ‘‘Biz Halkbank olarak, yasa dışı kabul edilen hiçbir transfer gerçekleştirmedik. Biz uluslararası düzenlemelere tamamen bağlıyız ve uluslararası toplumun herhangi bir ülke veya kurumun yasa dışı faaliyetleri ile ilgili kaygılarını paylaşıyoruz.’’ ifadelerini kullanmıştır.

HİSSE SENEDİ TANITIM ORGANİZASYONU

Bankerlerin yaptığı açıklamaya göre; Halkbank genel müdür yardımcısının New York’ta bulunma nedeni, satışı planlanan hisse senedi tanıtım organizasyona katılmaktır. Atilla, John F. Kennedy Uluslararası Havalimanında gözaltına alınmış ve çıkarıldığı mahkeme tarafından tutuklanmıştır.

İsminin açıklanmasını istemeyen bir banka üst düzey yetkilisi ‘‘İlk olarak sürecin ne kadar genişleyeceğini anlamaya çalışacaklarını’’ ifade etmiştir. Yetkili yaptığı açıklamada; ‘Kendimize Zarrab sürecinde sorduğumuz soruların aynılarını soruyoruz. Bu soruşturma sadece birkaç kişi ile sınırlı mı kalacak yoksa iddialar genişletilecek ve bazı Türk şirketleri ve üst düzey yetkililerini de etkileyecek mi?’’ ifadelerini kullanmıştır.

Bazı endüstri kaynakları, banka genel müdür yardımcısının tutuklanmasının, Halkbank’ın beklenen hisse senedi satışını olumsuz yönde etkileyeceğine inanmadıklarını ifade etmişlerdir.

Başka bir üst düzey Türk banka yetkilisi de yaptığı açıklamada, ABD makamları tarafından yapılan tutuklama nedeniyle tanıtım organizasyonunda bir sorun yaşanmasını beklemediğini ve genel müdür yardımcısının tutuklanmasının, bankanın borçlanmasıyla ilgilenen yatırımcılar arasında bir problem yaratmayacağını ifade etmiştir.

Bütün bunlara rağmen, Atilla’nın tutuklanması sonrasında Türk lirası %1’den daha fazla değer kaybetmiş ve İstanbul borsasında hisse senedi fiyatlarında %2 oranında düşüş yaşanmıştır.

MUFG Securities’den Trieu Pham, tutuklamanın Halkbank üzerindeki etkisini belirlemenin bu aşamada çok zor olduğunu açıklamıştır. Pham’a göre; bu olayın uzun vadede etkileri kesinlikle görülecektir fakat bu aşamada da olayın oldukça ilginç olduğunu düşünen birçok insan bulunmaktadır.

Türkiye Dış İşleri Bakanı Mevlut Çavuşoğlu yaptığı açıklamada, tutuklamanın ABD Dış İşleri Bakanı Rex Tillerson’un, 29 Mart günü Ankara’ya yapacağı ziyaret esnasında ele alınacağını bildirmiştir. TRT Haber’e konuşan Çavuşoğlu, Atilla’nın tutuklanması ile ilgili olarak şeffaf bir soruşturma çağrısında da bulunmuştur.

Türkiye Başbakanı Binali Yıldırım da NTV yayın kuruluşuna verdiği demeçte, Türkiye’nin Tillerson’a tutuklamanın nedenini soracağını ve yasal süreci çok yakından takip edeceğini açıklamıştır.

Atilla’nın tutuklanması, altın tüccarı Reza Zarrab’ın, eski New York Belediye Başkanı ve Başkan Donald Trump’ın sırdaşı olan Rudolph Giuliani’yi, kendisini savunan hukuk ekibine eklediğini açıkladığı güne denk gelmiştir.

ABD tarafından hazırlanan suç raporuna göre Atilla, 2010 ve 2015 yılları arasında Reza Zarrab ve başkaları ile birlikte çalışarak, Zarrab’ın, ABD yaptırımları dışında tutarak bir Türk bankası aracılığı ile İran’a nakit ve altın sağlamasını gizlemiştir.

Savcıların ifade ettiklerine göre; bu planın bir parçası olarak Atilla ve Zarrab, ABD yaptırımlarından kurtulmak maksadıyla yaptıkları transferlerde, ABD bankalarını aldatmak için gıda transferi gibi gösterdikleri sahte faturalar ve paravan şirketler kullanmışlardır.

Çevirenin Notları: Yazı aslına sadık kalınarak çevrilmiştir ve yazarların düşüncelerini yansıtmaktadır. Yazının çevrilmesi çevirenin yazarların fikirlerini paylaştığı anlamına gelmemektedir. Yazının orijinaline aşağıdaki linke tıklayarak erişebilirsiniz.

Reza Zarrab da her nedense ailesi ile birlikte ABD’ye gitmiş ve Miami’de ABD’li yetkililer tarafından tutuklanmıştı. Altın tüccarından sonra bir devlet bankasının genel müdür yardımcısı da her nedense bir hisse senedi satış tanıtım organizasyonuna katılmak üzere ABD’ye gidiyor ve gözaltına alındıktan sonra derhal tutuklanıyor. Reza Zarrab soruşturması böylesine ağır iddialarla sürerken, geçmişteki ABD seyahatlerinde tutuklanmayan Halkbank genel müdür yardımcısının Amerika’ya gitmesi ve tutuklanması sanki Zarrab’ınki gibi anlaşmalı bir olay.

Hatırlayalım Reza Zarrab, Rüşvet Operasyonu kapsamında, 21 Aralık 2013 tarihinde tutuklanmış ve 28 Şubat 2014 günü ise “Şüphelilerin rüşvet almaya ve vermeye aracılık etmek, suç işlemek amacıyla örgüt kurmak ve rüşvet vermek suçlarına yönelik delillerin, iletişim tespiti, dinlenilmesi, kayda alınması ve teknik araçlarla izleme ve neticesinde görüntülerin kayda alınması suretiyle elde edildiği, bu şekilde elde edilen delillerin yan delillerle desteklenmediği sürece tek başına esasa ilişkin delil mahiyetinde bulunamadığı açıktır. Toplanan tüm delillerin telefon dinleme ve teknik takip sonucu elde edildiklerinden delillerin toplandığı dolayısıyla karartılmasının söz konusu olamayacağı ve şüphelilerin sabit ikametgahı ve konumları itibarıyla kaçma şüphelerinin olmadığı, en son incelemelerden sonra dosyaya kayda değer bir delil girmediği, bilirkişi incelemelerinin her zaman yapılabileceği, kamu görevlisi olmayan şüphelilerin, rüşvet vermek ve rüşvete aracılık etmekten tutuklandıkları, aracılık ettiklerinin yasal delillerle ortaya konulması gerektiği, böylece şüphelilere atılı suç vasıflarının, şüpheliler lehine değişme ihtimalinin yüksek olduğu, bu durumda tutuklu kalmalarının mağduriyetlerine sebebiyet vereceğinden tahliye hükmü kurulmuştur.” gerekçesiyle hakkında yurt dışına çıkış yasağı koyularak serbest bırakılmıştı.

Sonuç ne olursa olsun artık ABD’nin elinde bir devlet bankasının üst düzey yetkilisi de bulunmakta, altın tüccarı Zarrab’a Atilla’nın da eklenmesi, ABD’nin elini iyice güçlendirecek ve ABD bu gücü hiç çekinmeden kullanacaktır. Acaba ne maksatla ve kime karşı?

Baksanıza Cem Küçük, dört eski bakanı sakın ABD’ye gitmeyin, sizi de tutuklarlar diye uyarmış. Yakında dört bakan da Reza Zarrab ve Mehmet Hakan Atilla gibi ABD’ye giderek kendilerini tutuklatırlar mı dersiniz? Neden olmasın?

http://www.reuters.com/article/us-usa-turkey
-banker-turkiye-halk-bk-idUSKBN1700D7