Görünmeyen Tehdit-Türbülans

Görünmeyen Tehdit-Türbülans

3 Şubat 2016

YAZAR: LINDA BRAMMER

ÇEVİREN: ERCAN CANER

Türbülans pilotların uçuş esnasında karşılaştıklarında hazırlıklı olmaları gereken sadece bir baş belası olmaktan öte tam bir tehdittir.

Yolcu ve mürettebatın güvenliklerini tehdit etmenin yanı sıra hava aracının kontrol edilebilirliğini olumsuz olarak etkilemekte, zaman zaman hava araçlarına zarar vermekte ve uçuş program ve planlarının sık sık değişmesine neden olmaktadır. Her yıl türbülans nedeni ile uğranılan maddi kayıplar aşağıda sıralanmıştır:

• 5 milyon ABD doları bakım,
• 35 milyon ABD doları yolcu ve mürettebat yaralanmaları
• 36 milyar ABD doları uçuş program/plan değişiklikleri.

Fakat, yağmur, sis ve kar gibi diğer görülebilir tehlikelerin aksine türbülans genellikle görülmez. Bir pilot açısından türbülans iki gözü kapalı olarak bir boks ringine çıkmak gibidir. Pilot bir yumruğun geleceğini biliyordur fakat ne zaman ve hangi yönden geleceğini görememektedir. Bir yumruğun size doğru geldiğini bilirseniz eğilerek, yumruğu bloke ederek veya en azından savunma maksadı ile gerekli tedbirleri alabilirsiniz, fakat görsel veriler olmadan yapabileceğiniz tek şey rakibin stratejisini tahmin etmekten öteye gidemeyecektir.



Sözlü veya yazılı pilot raporları (PIREPs) pilotlara hava şartları hakkında ipuçları verebilirler. Fakat bu raporların görselleştirilmeleri zordur, tutarsızdırlar, tamamen subjektiftir ve yaygın değildirler.

Bu raporların hepsinin bir araya getirildiğini ve diğer bilgilerle birleştirilerek 12 saat öncesine kadar türbülans tahminlerinin yapılabildiğini değerlendirin. Weather Service International (WSI) Total Turbulence tarafından yapılan da tam olarak budur. Havayolu işletmenleri tarafından kullanılmaya başlanan uygulama sayesinde elde edilen kazanımlar aşağıda sıralanmıştır:

• Uçuş Emniyeti – Yolcu ve mürettebatın uçak türbülansa girdiğinde kaşla göz arasında meydana gelen yaralanmaları pilotun türbülanslı hava sahasından kaçınması sayesinde engellenmiştir,
• Bakım Maliyeti – Ağır türbülansın hava araçlarına verdiği zararlar önlenmiş, türbülansa maruz kalan hava araçlarına uygulanması zorunlu olan özel kontrollerden kaynaklanan maddi kayıplar engellenmiştir,
• Yolcu Konforu – Hayatlarında sık sık uçuş deneyimi yaşamayan yolcuların uçuş esnasındaki rahatlıkları türbülanslı hava sahalarından kaçınılarak sağlanmıştır,
• Rota Etkinliği – Sağlanan hava durumu ve türbülans raporları sayesinde hassas rota planlama ve mümkün olan en kısa rota belirleme sayesinde uçuş süresi ve yakıt sarfiyatına bağlı maliyetler azalmıştır,
• Operasyonel Analiz – Pilotlara ve uçuş harekât uzmanlarına sağlanan gerçek zamanlı meteorolojik bilgileri sayesinde uçuş planlarının çok daha maliyet-etkin yapılması sağlanmıştır.

WSI Total Turbulence pilotlara türbülanslı hava sahalarının yerleri hakkında uçuşun bütün safhalarında zamanında ve hassas bilgiler sağlamaktadır. Havacılık meteoroloji uzmanları tarafından, gerçek zamanlı türbülans veriler, yüksek çözünürlüklü sayısal hava modellemeleri ve hava durumu istasyonlarından alınan veriler bir araya getirilerek değerlendirilmekte ve sonuçlar kullanıcılara gerçek zamanlı olarak iletilmektedir. Görsel ve rota esaslı türbülans uyarı sistemi, pilotları önceden uyararak türbülanslı sahalardan kaçınmalarını sağlamaktadır.

Türbülans uyarı sistemini kullanan bir havayolu işletmecisinin verilerine göre türbülansa bağlı yolcu ve mürettebat yaralanmalarında % 50, bakım maliyetlerinde de % 40 oranında azalmalar meydana gelmiştir.

Türbülansı ciddiye alın!

Çeviren: Ercan Caner, Elektrik ve Elektronik Mühendisliğinin yanı sıra, uçak ve helikopter lisanslarına sahiptir. Yüksek lisans derecesini Gazi Üniversitesi’nden Avrupa Birliği – Türkiye İlişkileri alanında alan Caner, halen Türkiye Hava Sahası Yönetimi alanında Haliç Üniversitesi’nde doktora tez çalışmalarını sürdürmektedir.İnsansız Hava Araçları(2014) ve Taarruz Helikopterleri (2015) konulu makaleleri yayımlanmıştır. 39 yılı kapsayan TSK, BM ve NATO savunma sektör deneyimlerine sahiptir.  E-mail: ercancaner@gmail.com 

Twitter: @ercancaner1963