Güney Afrika Eski Cumhurbaşkanına
Hapis Cezası

‘‘Mevki ve makamı ne olursa olsun hiç kimse kanunun üstünde değildir. Yargı düzenine karşı doğrudan bir meydan okuma eylemi, anayasal bir kriz doğurma potansiyeline sahiptir. Dokunulmazlığı olanların hangi emirlere uyacakları ve hangilerini göz ardı edeceklerine izin verilmesi durumunda, Anayasamızın üzerine yazıldığı kâğıt kadar değeri kalmayacaktır.’’ Güney Afrika Anayasa Mahkemesi Yargıcı Sisi Khampepe

Yazar: Mogomotsi Magome, AP News, 29 Haziran 2021

Çeviren: Ercan Caner, Sun Savunma Net, 1 Temmuz 2021

Güney Afrika eski Cumhurbaşkanı Jacob Zuma, 15 Ekim 2019 tarihli fotoğrafta Pietermaritzburg’da Yüksek Mahkemede görülmektedir. Hâkim, 29 Haziran 2021 tarihli kararı ile Zuma’yı mahkemeye itaatsizlik etmekten 15 ay hapis cezasına çarptırmıştır. Fotoğraf: Michele Spatari/AP

JOHANNESBURG (AP) — Güney Afrika’nın eski Cumhurbaşkanı Jacob Zuma, 2099-2018 yılları arasında görevde bulunduğu süreyle ilgili büyük yolsuzluk iddialarıyla ilgili bir soruşturma nedeniyle; komisyonla işbirliği yapmayı ve mahkemeye gelmeyi reddettiğinden, mahkemeye itaatsizlikten suçundan 15 ay hapis cezasına çarptırılmıştır.

Hakkındaki karar okunurken de mahkemeye gelmeyen Zuma’nın, Johannesburg’daki Nkandla’da bulunan en yakın polis merkezine beş gün içinde teslim olması istenmiştir. Zuma’nın beş gün içinde teslim olmaması durumunda, Güney Afrika emniyet güçleri bakanlığı ve polisten üç gün içinde tutuklanması talep edilmiştir. Bu olay; Güney Afrika tarihinde eski bir cumhurbaşkanının hapis cezasına mahkûm edildiği ilk örnektir.

Ülkenin en yüksek mahkemesi olan Anayasa Mahkemesi, Zuma’yı, mahkemenin Adalet Bakanı Yardımcısı Raymond Zondo başkanlığındaki yolsuzluk soruşturma komisyonu ile işbirliği yapması yönündeki emrini reddetmesi nedeniyle hapis cezasına çarptırmıştır.

Güney Afrika eski Cumhurbaşkanı Jacob Zuma, hakkındaki yolsuzluk davasının başladığı 26 Mayıs 2021 tarihinde Yüksek Mahkeme’de görülürken. Fotoğraf: Phill Magakoe/AP

Baş hâkimliğe vekâlet eden Sisi Khampepe; Anayasa Mahkemesi’nin Bay Zuma’nın mahkemeye itaatsizlik ettiği konusunda hiçbir şüphesi olmadığını ve Bay Zuma’ya bir emir verildiğini ve eski cumhurbaşkanının kendisinden istenilenin farkında olmamasının söz konusu olamayacağını ifade etmiştir. Sisi ayrıca Bay Zuma’ya verilecek ceza belirlenirken mahkemenin onun başka mahkeme emirlerine uyacağı sonucuna varmayı imkânsız bulduğunu da sözlerine eklemiştir.

Sisi Khampepe yaptığı açıklamada; Zuma’nın, soruşturma komisyonu ve yargıya karşı ‘‘siyasi güdümlü bir karalama kampanyası’’ yürüterek Anayasa Mahkemesi’nin meşruiyetini zedelemeye çalıştığını ifade etmiştir.

‘‘Mevki ve makamı ne olursa olsun hiç kimse kanunun üstünde değildir. Yargı düzenine karşı doğrudan bir meydan okuma eylemi, anayasal bir kriz doğurma potansiyeline sahiptir. Dokunulmazlığı olanların hangi emirlere uyacakları ve hangilerini göz ardı edeceklerine izin verilmesi durumunda, Anayasamızın üzerine yazıldığı kâğıt kadar değeri kalmayacaktır.’’

Sisi Khampepe, eski cumhurbaşkanının, komisyon ile işbirliği yapmak veya mahkeme emrine uymaktansa hapis yatmayı tercih ettiğini defalarca dile getirdiğini sözlerine eklemiştir.

Üç biraderler Atul, Ajay ve Rajesh Gupta, Güney Afrika’da Cumhurbaşkanı Jacob Zuma ve ailesiyle yakın bağlantıları olan işadamlarıdır. 1990’lı yıllarda Hindistan’dan Güney Afrika’ya gelmiş ve küçük bir bilgisayar firmasıyla iş hayatına atılmışlardır. Bugün üçü de dolar milyarderi olduğu söylenen biraderler işlerini geliştirmiş ve uranyum, altın ve kömür madenleri,  lüks bir kumarhane, bir mühendislik firması, bir gazete ve 24 saat yayın yapan bir televizyon kanalı sahibi olmuştur. Fotoğrafta Ajay ve Atul biraderler 2011 yılında Duduzane Zuma ile bir basın konferansında görülmektedir.

Eski cumhurbaşkanı Zuma, bugüne kadar Zuma’nın yanlışlarına yönelik direkt kanıtları dinleyen komisyon önünde ifade vermek istemediğini daha önce dile getirmiştir.

Baş Hâkim Mogoeng Mogoeng tarafından skandal olarak nitelendirilen, daha önce yazdığı 21 sayfalık mektupta Zuma, hapishaneye gönderilmeye hazır olduğunu ifade etmiştir. Kamuoyuna da açıkladığı mektubunda Zuma; komisyon başkanı Zondo’nun kendisine karşı önyargılı olduğunu ve aleyhine sunulan kanıtların siyasi amaçlı olduğunu iddia etmiştir.

Bazı eski kabine bakanları, üst düzey hükümet yetkilileri ve devlete ait şirket yöneticileri, Zuma’nın cumhurbaşkanlığı döneminde yolsuzluğa bulaştığını gösteren ifadeler vermiştir.

Güney Afrika eski Cumhurbaşkanı Jacob Zuma ve eşi Bongi Ngema.

İçlerinden bazıları ise cumhurbaşkanlığı görevi esnasında Zuma’nın, hakkında çeşitli iddialar bulunan tartışmalı Gupta ailesi üyelerinin, kabinesinin bakanlarının atanması ve devlete ait şirketlerdeki kazançlı sözleşmelere etki etmesine izin verdiğine tanıklık etmiştir.

Eski Cumhurbaşkanı Zuma, Güney Afrika’nın 1999 yılındaki beş milyar dolar tutarındaki silah tedarik anlaşmasında aldığı iddia edilen rüşvetlerle ilgili suçlamalarla da yargılandığından, ilave birçok yasal problemlerle karşı karşıya bulunmaktadır.

Zuma hakkındaki iddialarla ilgili bütün suçlamaları reddetmiş, avukatları da Zuma’ya karşı önyargılı olduğu gerekçesiyle davaya bakan başsavcının davadan çekilmesi talebinde bulunmuştur.

https://apnews.com/article/africa-south-africa-courts-ca4b08b93ab679ec2304da47625800bd