Hava Aracı Yapmak Zor İştir

Helikopterlerde kuyruk rotorunun fırlayıp gitmesi çok nadir rastlanan bir olaydır. İlk T-129 taarruz helikopterinin, 15,000 feet irtifada uçarken, kuyruk rotorunun neden bir anda helikopteri terk etme kararı alarak kopup gittiği, AgustaWestland firması ve İtalyan makamları tarafından açıklanmadığı için hâlâ bilinmemektedir.

Yazar: Amy Kluber | Rotor & Wing International |24 Mayıs 2018

Çeviren: Ercan Caner, Sun Savunma Net, 17 Aralık 2019

AW609 Hava Aracı Foto: Leonardo

İtalyan savcılar 2015 yılında meydana gelen ölümlü Leonardo AW609 prototip helikopter kazasıyla ilgili olarak bir ceza davası açmaya karar verdiler ve Leonardo firması program yetkililerinden birkaç kişi aleyhine ileri sürülebilecek potansiyel suçlamaları ana hatları ile belirttiler.

İtalyan savcılar, AW609 Program Yöneticisi Clive Scott, AW609 Program Direktörü David King ve AW609 uçuş kontrol sistem yöneticileri Maurizio Parolini ve Clemente Brena hakkındaki potansiyel suçlamaları açıkladılar. Kuzey İtalya Vercelli Mahkemesi Cumhuriyet Savcılığı ofisinden alınan 20 Mart 2018 tarihli resmi belgeye göre sanıkların tamamı, iki pilotun hayatını kaybettiği, AW609 Prototip-2 hava aracı kaza kırımıyla ilgili olarak, genel ve spesifik görevleri olan dikkat, uzmanlık ve tedbir almakla ilgili görevlerini yerine getirmemekle suçlanmaktadır.

İtalyan yasalarına göre savcılık belgesinde yer alan iddialar yapılan ilk soruşturma sonuçlarına dayanmaktadır ve adı geçen bireylere yöneltilen suçlamaları göstermemektedir.

Belgeye göre Scott ve King, hava aracının durumu hakkında yeterli yönetim kontrol usullerini uygulamamış ve bunun yanı sıra, uçuş emniyeti ile ilgili hususların kapsamlı bir değerlendirmesini yapmamıştır.  Savcıya göre yerine getirilmeyen bu görevler hava aracının uçuş ve yer hizmetlerinde eksik ve yetersiz faktörlere yol açmıştır.

Kaza sonrası AW609 hava aracının durumu. Kazada program baş test pilotları bütün dünyaca tanınan ünlü Pietro Venanzi ve Herb Moran hayatlarını kaybetmiştir. 30 Ekim 2015. Foto: Italy ANSV

Savcılık bürosu resmi belgesinde, Parolini ve Brena’nın, Scott ve King’e yöneltilen suçlamalar arasında da yer alan, mühendislik ve aviyonik tekniklerini koordine etmedikleri iddialarına yer verilmektedir. Yerine getirilmeyen bu eylemlerin hava aracının yüksek hızlarda istikrarsızlığına ve bazı diğer olumsuzluklara neden olduğu iddiaları da savcılık tarafından hazırlanan iddianamede yer almaktadır.

Savcılık belgesinde listelenen soruşturulacak kişilerin, 113 ve 114’üncü maddeler kapsamında, AW609 modeli hava aracına sivil sertifikasyon alınması maksadıyla yürütülen tasarım, üretim ve test işlemlerinde birlikte hareket ederek ve eylemlerinin sonuçlarının bilincinde olarak neden oldukları kaza ve ölümler nedeniyle yargılanmaları talep edilmektedir.

Leonardo firması, Rotor&Wing International dergisine yaptığı açıklamada; İtalyan otoritelerine tamamen güvendiklerini ve soruşturma çerçevesinde yapılacak bütün değerlendirme faaliyetlerine katkı sağlamayı sürdüreceklerini ifade etmiştir. Leonardo firması bunun yanı sıra, AW609 modeli hava aracının geliştirme ve test faaliyetlerinin, ulusal ve uluslararası kurallar ve prosedürlere tam uygun bir şekilde icra edildiğini ifade etmiştir. Leonardo firması ayrıca, personel ve operasyon emniyetinin birinci önceliği olduğunu da dile getirmiştir.

İtalyan yasalarına göre ön soruşturma sonucu yargılanması talep edilen kişilerin, savcılığın iddialarına karşı argüman hazırlayacakları veya sorgulanma talep edebilecekleri 20 gün süreli bir yanıt hakları bulunmaktadır. Soruşturmanın mevcut durumu adı geçen personel için bir suç duyurusu anlamına gelmemektedir ve adı geçen kişilerin de soruşturmanın bu aşamasında itiraz/temyiz hakları bulunmamaktadır.

Çevirenin Notları: Yazı aslına sadık kalınarak çevrilmiştir, orijinal metne aşağıdaki link üzerinden erişebilirsiniz.

Yazının başlığında da belirttiğim gibi hava aracı yapmak oldukça zor bir iştir. Hava aracı üzerinde kullanılan bütün parça, sistem ve komponentlerin ulusal ve uluslararası kural ve prosedürlere uygun olarak geliştirilmesi ve test edilmeleri gerekmektedir.

Kaza geçiren T-129 Prototip-1. 19 Mart 2010, Piedmont-Kuzey İtalya.

AW609 modeli hava aracının 2 numaralı prototipi bir kaza kırım geçirmiş ve iki pilot hayatlarını kaybetmiştir. AgustaWestland tarafından imal edilen ilk T-129 (Prototip-1) helikopteri de 19 Mart 2010 günü kuzey İtalya’da Piedmont bölgesinde test uçuşu esnasında bir kaza kırım geçirmiş ve kazada pilot ile uçuş mühendisi yaralanarak hastaneye kaldırılmıştır.

Üç milyar dolarlık projenin düşen ilk T-129 taarruz helikopteriyle ilgili açık kaynaklardan elde edilebilen bilgi, helikopterin test uçuşu esnasında kuyruk rotorunu kaybettiği yönündedir.

Helikopterlerde kuyruk rotorunun fırlayıp gitmesi çok nadir rastlanan bir olaydır. İlk T-129 taarruz helikopterinin, 15,000 feet irtifada uçarken, kuyruk rotorunun neden bir anda helikopteri terk etme kararı alarak kopup gittiği, AgustaWestland firması ve İtalyan makamları tarafından açıklanmadığı için hâlâ bilinmemektedir.

Bu arada, T-129 taarruz helikopterini test uçuşu esnasında düşüren AgustaWestland ile AW609 hava aracını test uçuşu esnasında düşüren Leonardo firmalarının aynı hava aracı üreticileri olduğunu da vurgulayalım. 1 Ocak 2016 tarihinden itibaren Leonardo Helikopter Bölümü, AgustaWestland firmasının bütün faaliyetlerini üzerine almıştır.

http://www.rotorandwing.com/2018/05/24/italian-court-outlines-charges-regarding-2015-aw609-crash