İlk Atom Bombası Testi

Ercan Caner, Sun Savunma Net, 16 Temmuz 2018

1945 yılının 16 Temmuz günü, saat 05:29:45’de, Manhattan Projesi patlayan bir sonla bitmiş ve ilk atom bombası testi, New Mexico Çölü, Alamogordo’da başarıyla gerçekleştirilmiştir.

Bir uranyum bombası yapma planları, İtalyan göçmen fizikçi Enrico Fermi’nin Birleşik Devletler Donanma departmanından yetkilerle, Columbia Üniversitesinde, atomları parçalanabilen maddelerin, askeri maksatlarla kullanımını görüşmek için bir araya geldiği, 1939 yılına kadar uzanmaktadır. Aynı yıl, Albert Einstein, Başkan Franklin Roosevelt’e yazdığı bir mektupta, kontrolsüz nükleer zincirleme reaksiyonun bir kitle imha silahı olarak kullanılma potansiyeli olduğu teorisini desteklemiştir. 1940 yılı Şubat ayında federal hükümet, araştırma için toplam 6,000 dolar kaynak tahsisinde bulunmuştur. Fakat 1942 yılının başlarında, Birleşik Devletler artık Mihver Devletleri  ile savaş halindedir ve Almanya’nın kendi uranyum bombasını geliştirme üzerinde çalıştığı korkusuyla, Savaş Departmanı konuya daha aktif bir  şekilde yaklaşır ve proje kaynak tahsisindeki limitler kaldırılır.

Kendisi de bir mühendis olan Tuğgeneral Leslie R. Groves, bilimin en iyi insanlarını bir araya getirecek ve savaşı kesin olarak sona erdirmek için atomun gücünün nasıl kullanılacağını araştıracak bir projenin bütün sorumluluğunu yüklenmiş durumdadır. Araştırmanın başladığı yer olan Manhattan nedeniyle ‘‘Manhattan Projesi’’ adı verilen proje teorik araştırmaların erken dönemlerinde, en önemlisi Enrico  Fermi’nin ilk fisyon zincirleme reaksiyonunu gerçekleştirdiği Chicago Üniversitesi başta olmak üzere, bir çok farklı yerde yürütülmüştür. Fakat proje son şeklini, 1943 yılında Robert J. Oppenheimer’in ‘‘Y Projesini’’, Hans Bethe, Edward Teller ve Fermi gibi beyinlerle birlikte, Los Alamos’da bulunan bir laboratuvarda yönetmeye başladığı New Mexico çölünde almıştır. Burada teori  ve uygulama bir araya getirilmiş, nükleer patlama ve atılabilir bir bomba imali gerçekleştirilmiştir.

Nihayet 16 Temmuz 1945 günü sabah erken saatlerde, Santa Fe’nin 120 mil güneyinde bulunan New Mexico çölünde ilk atom bombası patlatılmıştır. Bilim adamları ve birkaç önemli mevkideki kişi, 15,000 ile 20,000 ton TNT tahrip gücündeki ilk mantar bulutunu izlemek için 10,000 yarda (yaklaşık olarak 9,000 metre) uzaklaşmışlardır. Patlama esnasında bombanın üzerine  koyulduğu kule buharlaşıp yok olmuştur.

Küçük Çocuk kod adı verilen atom bombasının Hiroshima kenti üzerindeki etkisi. Foto: Wikipedia.org

Şimdi soru bombanın nereye atılacağıdır. Başlangıçtaki hedef Almanya’dır, fakat Almanlar teslim olmuştur. Ortada kalan tek mütecaviz devlet Japonya’dır. Başlangıçta 6,000 dolar kaynak tahsis edilen bütçenin toplam maliyeti 2 milyar dolara ulaşmıştır.

Başkan Truman, Alamogorda’da neler olup bittiğini, atom bombası testinin başarıyla yapıldığını çok iyi bilmektedir. 26 Temmuz günü  Japonya’ya koşulsuz teslim olmasını isteyen bir ültimatom verir. Japonya bu ültimatomu kabul etmeyince, Truman atom bombasının kullanılmasını onaylar. Askeri uzmanlar ona, normal bir savaş yapılması durumunda, 500,000 Amerikan askerinin ölebileceğini söylemişlerdir.

Atom bombasının başarıyla test edildiği 16 Temmuz 1945 gününden yaklaşık olarak 20 gün sonra Amerikalılar, ilk atom bombasını 6 ağustos 1945 günü, Japonya’nın Hiroshima kentine atarlar. Pilot Paul W. Tibbets komutasında, anasının adı verilen ‘‘Enola Gay’’ adlı B-29 uçağı, ‘‘Little Boy – Küçük Çocuk’’ kod adı verilen atom bombasını Japonya’nın en büyük yedinci kenti üzerine bırakır. Azami etki sağlasın,  yani daha fazla masum insan ölsün diye bomba yerden 1,900 irtifada patlayacak şekilde ayarlanmıştır.

Dakikalar içinde kentin yarısı gözden kaybolur, Amerikan tahminlerine göre 60,000-70,000 Japon hayatını kaybetmiş, 140,000’i de yaralanmıştır. Küçük Çocuk binlerce Japonyalıyı anında öldürmüştür. Yıl sonuna kadar hayatını kaybedenlerin sayısı 140,000’e ulaşmıştır.

Şişman Adam kod adlı atom bombasının Nagasaki  kentine yaptıkları.

Japonya teslim olmayı kabul etmez. Sadece üç gün sonra, 9 Ağustos 1945 günü Amerikalılar ikinci  bombayı, asıl hedef Kokura veya ikinci hedef olan Nagasaki’ye atmak üzere yine bir B-29 uçağını havalandırırlar. Kokura’nın üzeri sisle kaplıdır ve pilot rotasını Nagasaki’ye çevirir. Bu sefer sıra Şişman Adam (Fat Man) kod adı verilen atom bombasındadır. Küçük Çocuğun yaptığı gibi Şişman Adam da vazifesini acımasız ve gaddarca yerine getirir, azami etki sağlansın diye bomba kentin 1,800 feet üzerinde patlatılır.

Nagasaki kentinin üzeri de sis ve bulutlarla kaplıdır, pilot bir delik bulmayı başarır ve bombayı asıl hedefinden yaklaşık olarak 3 kilometre uzağa bırakır. Şişman Adam da 42,000 Japon’u öldürmüş, 40,000’ini de yaralamıştır. Ölü ve yaralı sayısının Hiroshima’ya göre az olmasının nedeni bombanın hava koşulları nedeniyle asıl hedef üzerine atılamamasıdır.