İspanya İç Savaşı

Benim, daima seveceğim ve artık yaklaştığını bildiğim son anıma kadar hizmet etmeye söz verdiğim, İspanya’nın geleceğinden başka bir arzum olmamıştır. Büyük bir özveri, istek ve adanmışlıkla çalışarak, birleşmiş İspanya’yı büyük ve özgür yapan herkese teşekkür etmek istiyorum. General Francisco Franco (1892-1975)

Çeviren: Ercan Caner, Sun Savunma Net, 23 Nisan 2017

Pablo Picasso’nun Guernica isimli İspanya İç Savaşının dehşetini gösteren tablosu

İspanya İç Savaşı, 1936 yılının Temmuz ayında başlamıştır. Savaş, patlak verdiğinde iktidarda olan solcu Cumhuriyetçiler ile Milliyetçiler arasında gerçekleşmiştir. Sağ görüşlü Milliyetçilere ordu tarafından liderlik edilmiş ve Milliyetçiler, Katolik Kilisesi, monarşistler ve büyük toprak sahiplerinin desteğini almışlardır.

İspanya İç Savaşının patlak vermesini direkt olarak etkileyen bir dizi meseleler bulunmaktadır. Bunların en büyüğü İspanya’nın, İspanya İmparatorluğunun kuruluşundan beri yaşadığı uzun çöküş dönemidir. 1930 yılına kadar İspanya bütün imparatorluğu yitirmiş ve endüstriyel olarak Avrupa’nın diğer ülkelerinden geri bir durumdadır. 1930 yılında monarşi iktidardan uzaklaştırılmış ve İspanya’da, İkinci İmparatorluk dönemi başlamıştır. Bu hükümet, reformların gerçekleştirilmesi ve hukuk ile düzenin muhafaza edilmesinde tam bir başarısızlığı uğramıştır.

Kasabalar ve kırsal kesim ile zengin toprak sahipleri ve çiftçiler arasındaki bölünmeler giderek artmıştır. Ülkenin birçok bölümünde halk, kendi hükümetlerine sahip olmak ve İspanya’nın geri kalanından ayrılarak özerklik istemişlerdir. Kilise, ülkedeki en güçlü kurumlardan bir tanesidir ve sosyal reformlara şiddetle karşı çıktığından, Cumhuriyetçi hükümete de şiddetle karşı çıkmıştır. Ordunun, daima ülkenin politikalarına karışma alışkanlık ve geçmişi bulunmaktadır. Üst düzey komutanlar, sürekli olarak komünistlerin hükümetteki etkisinden endişe duymakta ve daimi olarak komünist bir iktidarın işbaşına gelmesinden korkmaktadırlar. Şiddet, demokratik seçimlerin her zaman ayrılmaz bir parçası olmuştur. Çok sık bir şekilde, yıldırma ve diğer taktiklerle gerçek seçim sonuçları değiştirilmiştir. İspanya patlamaya hazır bir bomba gibidir ve savaşın patlak vermesine neden olan son kıvılcım, sağ kanat lideri Calvo Sotelo’nun 1936 yılı Temmuz ayı içinde bir suikastla öldürülmesi olmuştur.

Savaş gerçekten korkunç olmuştur. İspanya İç Savaşı sol ve sağ gruplar arasında olduğundan, diğer ülkelerden de önemli ölçüde destek ve müdahaleler olmuştur. Almanya ve İtalya’nın faşist hükümetleri, General Francisco Franco yönetimindeki Milliyetçileri desteklemişlerdir. Savaş patlak verene kadar Franco kuvvetlerini Fas’ta toplamıştır. Bu kuvvetler ancak, Hitler ve Mussolini’nin sağladığı hava taşıması ile İspanya’ya dönebilmişlerdir. Bu, Franco’nun ilerlemesini ve sonunda da başarıya ulaşmasını sağlamıştır. SSCB (Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği), İspanya’daki Cumhuriyetçi hükümete destek verdiyse de başka hiçbir ülkeden resmi yardım gelmemiştir. Bununla birlikte birkaç Uluslararası Tugay ve yabancı gönüllüler Cumhuriyetçilerin saflarında yer almıştır.

Franco, Hitler ve Mussolini

İspanya İç Savaşı birçokları tarafından, İkinci Dünya Savaşının başlangıcı olarak görülmektedir. Gerçekten de bu savaştan uyarlanan ve İkinci Dünya Savaşı esnasında yaygın olarak kullanılan birçok taktik bulunmaktadır. Örneğin,  İspanya İç Savaşı, hava gücünün önemli rol oynadığı, kasabaların ve diğer sivil hedeflerin havadan bombalandığı ilk savaştır. Zırhlı araçlar düşmanı geri püskürtmek maksadıyla ilk kez bu savaş esnasında kullanılmıştır. Cumhuriyetçilerin dirençlerini kırmak maksadıyla propaganda da yaygın olarak kullanılmış ve başarılı olmuştur.

Üç yıl süren savaşı Franco ve taraftarlarının kazanmasının ana nedenlerinden bir tanesi; ordunun onların tarafında yer almasıdır. Cumhuriyetçiler de kendi birliklerini eğitmeyi başarmış ve savaşın sonlarına doğru oldukça iyi bir savaş gücü haline gelmiş olmalarına rağmen, profesyonel ordu birlikleri karşısında daha fazla dayanamamıştır. Ordu saflarından kaçarak Cumhuriyetçilerin safına geçen askerler olmuş, fakat bunların genellikle milliyetçiler adına casusluk yaptıklarından şüphelenildiğinden, askeri alandaki uzmanlıklarından yararlanılamamıştır. General Franco, bütün Milliyetçi grupları etrafında toplayarak birleştirmeyi ve Cumhuriyetçilerden çok daha güçlü bir hale getirmeyi başarmıştır. Diğer ülkelerden de çok daha fazla destek almıştır. Almanya ve İtalya bütün savaş boyunca asker ve teçhizat yardımında bulunmuştur.

Savaştan sonra İspanya, tam 40 yıl Franco iktidarı altında acı çekmiştir. Diplomatik olarak izole edilen ülkede tam bir kargaşa hüküm sürmüştür. Çok sayıda insan hayatını kaybetmiş ve ülkenin altyapısı harabe haline gelmiştir. Franco, 40 yıl boyunca tam hâkimiyeti elinde tutmuştur. Sansür uygulanmış ve savaş öncesinde ortaya çıkmaya başlayan bölgecilik hareketleri tamamen yasa dışı ilan edilmiştir.

İspanya İç Savaşından bir görünüm

İspanya endüstriyel olarak da çok büyük acılar çekmiştir. Zaten kötü olan ekonomik durum, savaş nedeniyle daha da kötüleşmiş ve ülke Avrupalı komşularının gerisinde kalmıştır. Para olmadığı için savaşın neden olduğu tahribat giderilememiştir. Cumhuriyetçiler ülkedeki bütün altını, korunması maksadıyla SSCB’ye gönderdiğinden ülke hazinesinde çok az para bulunmaktadır ve Almanya da savaş esnasında Franco’nun iktidarı ele geçirmesi için yaptığı yardımları geri istemiştir. Demokrasinin İspanya’ya tekrar dönebilmesi için dört asırdan daha fazla bir zaman geçmesi gerekmiştir.

Çevirenin Notları: Yazı aslına sadık kalınarak çevrilmiştir. İspanya İç Savaşı klasik bir devrim-karşı devrim savaşıdır. Gereğinden fazla efsaneleştirilen savaş, faşizm ve demokrasi, faşizm ve komünizm veya Hıristiyan medeniyeti ile Asya barbarlığı arasındaki savaş olarak tanımlanmaktadır. Bu savaş bir anlamda İkinci Dünya Savaşının da başlangıcı olmuştur. İspanya’da farklı cephelerde yer alan Hitler ve Stalin, 1939 yılında bir araya gelerek Avrupa’da İkinci Dünya Savaşını başlatmışlardır. Yazının orijinaline aşağıdaki linke tıklayarak erişebilirsiniz.

http://www.spanish-fiestas.com/history/civil-war/