Libya’da İşler Yolunda

Libya Hükümeti Rusya’nın Uyarılarını Geri Çevirdi

Rusya’nın, doğudaki kentleri ele geçirme planı hakkındaki uyarılarını geri çeviren Birleşmiş Milletler tarafından tanınan ülkenin meşru yönetimi Ulusal Mutabakat Hükümeti, stratejik konumdaki Sirte kenti ve Rus savaş uçaklarının bulunduğu hava üssünü ele geçirme hazırlığında.

Yazar: Patrick Wintour, The Guardian, 07 Haziran 2020

Çeviren: Ercan Caner, Sun Savunma Net, 16 Haziran 2020

Tarhuna ve Bani Walid kasabalarının diktatör Haftar’ın kuvvetlerinden geri alınmasını kutlamak için Şehitler Caddesinde toplanan Libya halkı. Foto: Anadolu Agency/Getty Images

Libya’nın yeniden dirilen, Birleşmiş Milletler (BM) tarafından tanınan meşru Ulusal Mutabakat Hükümeti, Rusya’nın ülkede bir hava üssü oluşturmasını engellemek maksadıyla; Libya’nın batısındaki en az iki stratejik yeri daha ele geçirme hazırlıkları öncesinde, Rusya tarafından yapılan uyarı ve baskıları dikkate almayacağını açıklamıştır. Meşru Ulusal Mutabakat Hükümeti tarafından yapılan açıklama, ülkede Ocak ayından beri duran petrol üretiminin yeniden başladığı zamana denk gelmiştir.

BM tarafından tanınan ve Türkiye tarafından desteklenen Ulusal Mutabakat Hükümeti (GNA-Government of National  Accord), Sirte ve halen 14 adet Rus Mi-29 ve Su-24 savaş uçağının bulunduğu al-Jufra hava üssünü ele geçirmek maksadıyla baskıyı sürdürme niyetinde olduğunu açıklamıştır.

Geçmişte çıkmaza giren Libya iç savaşı, geçtiğimiz hafta içinde Rusya tarafından desteklenen ve ülkenin doğusuna hâkim olan diktatör General Khalifa Haftar kuvvetlerinin geri çekilmesiyle yeni bir aşamaya geçmiştir.

Libya Ordusu, arkasına bakmadan kaçan Diktatör Haftar kuvvetleri tarafından geride bırakılan mühimmatı ele geçirmiştir. Tripoli, 04 Haziran 2020. Foto: Anadolu Agency/Getty Images.

Ulusal Mutabakat Hükümetinin, hükümet bünyesinde bazılarının Sirte’nin ele geçirilme çabalarının Rusya’nın kırmızı çizgisini geçmek anlamına geleceği ve Rusya’nın uyarılarının dikkate alınması yönündeki önerilerini geçersiz kılan daha fazla toprak kazanma kararı, içişleri bakanı Fathi Bashagha tarafından açıklanmıştır. Rusya; doğuda Moskova’nın, batıda ise Türkiye’nin nüfuz sahibi olduğu Libya’daki nüfuz alanlarını ve neler olup bittiğini anlamaya çalışır gibi görünmektedir.

Ulusal Mutabakat Hükümeti, geçen hafta Haftar kuvvetlerinin bir yıldır sürdürdüğü Tripoli kuşatmasını kaldırmayı başarmış ve bu zafer, Tripoli kenti üzerinde cumhurbaşkanlığı uçağı ile alçak uçuş yapan Ulusal Mutabakat Hükümeti Başbakanı Fayez al-Sarraj tarafından kutlanmıştır.

Haftar’ın bölgedeki ana destekçisi olan Mısır Devlet Başkanı Abdel Fatah al-Sisi, Cumartesi günü yaptığı açıklamada; Pazartesi gününden başlamak üzere derhal bir ateşkes çağrısı yapmış ve siyasi görüşmelerin yeniden başlamasını talep etmiştir. Fakat Fransa tarafından desteklenen Sisi’nin hafta sonu yaptığı ateşkes çağrısı, Haftar’ın Tripoli kentini ele geçirme teşebbüsünün tam bir başarısızlığa uğraması sonrasında gelen gecikmiş bir uzlaştırma çağrısı olarak algılanmıştır.

Türkiye Cumhurbaşkanlığı sözcüsü İbrahim Kalın; Haftar’ın miadının dolduğunu söyleyerek Kahire’ye onu desteklemekten vaz geçmesi tavsiyesinde bulunmuştur. Ulusal Mutabakat Hükümeti tarafından yapılan açıklamada da Haftar’ın savaş suçlarından yargılanacağı ve Libya’nın geleceğiyle ilgili hiçbir görüşmede yer almayacağı dile getirilmiştir.

Mısır Devlet Başkanı Sisi’ye; Türkiye’nin Libya’ya silah ve paralı asker göndermeyi tamamen durduracak acil ve etkili çabalarda bulunması çağrısı yapan Diktatör Haftar, hâlâ elinin ne kadar zayıfladığını kabul etmiş gibi görünmemektedir. Ülkenin doğusundaki nüfuzun Haftar’ın ellerinden yavaş yavaş gittiği ve ülkenin doğusundaki Tobruk’tan seçilen Libya parlamento sözcüsü Aguila Saleh’e doğru kaydığı görülmektedir.

Tarhouna kasabasının kontrolünü ele geçiren BM destekli Ulusal Mutabakat Hükümeti güçleri. Foto: EPA

Libya İçişleri Bakanı Fathi Bashagha, Ulusal Mutabakat Hükümetinin ancak Sirte ve al-Jufra hava üssünün ele geçirilmesi sonrasında siyasi görüşmelere başlayacağını açıklamıştır. Bashagha’nın Rusları hava üssünden çıkarma yönündeki taahhüdü, Rusya’nın Libya’da sürdürdüğü hibrit savaş hakkında geç uyanan Birleşik Devletler tarafından memnuniyetle karşılanmıştır.

Rusya açık bir şekilde Libya’da faaliyet göstermemekte, bunun yerine milliyet işaretleri silinmiş savaş uçakları ve yaklaşık 1,000 kadar paralı asker kullanmaktadır. Libya’daki Rus kuvvetlerinin, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in zımni onayı olmadan orada olduklarına çok az kişi inanmaktadır.

Ulusal Mutabakat Hükümeti yaptığı açıklamada ellerinde Libya’daki demokrasiyi yıkmaya çalıştıklarını gösteren dokümanlar olan iki Rus paralı savaşçını yargılamayı planladıklarını ifade etmiştir.

Mevcut duruma bakıldığında, Birleşmiş Milletler silah ambargosuna aykırı olarak, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın Ulusal Mutabakat Hükümetine açık destek vermesi işe yaradığından, geçtiğimiz yılki mücadelenin kazananı Türkiye gibi görünmektedir.  Türkiye, artık yeniden inşa ihaleleri alma, Akdeniz’deki doğal gaz rezervlerine erişim ve hatta Libya petrol rezervlerinden pay almaya aday olduğunu ifade etmektedir.

Yeniden faaliyete başlayan Sharara petrol rafinerisi. Kaynak: TEKMOR MONITOR

Libya Milli Petrol Şirketi, Pazar günü yaptığı açıklamada, ülkenin en büyük rezervi olan ve Haftar güçleri tarafından aylar önce kapatılan Sharara petrol sahasında üretimin yeniden başladığını ifade etmiştir.

Başkent Tripoli’nin 900 kilometre kadar güneyinde bulunan Sharara petrol sahası, Libya’nın ham petrol kapasitesinin yaklaşık üçte biri olan, günde 315,000 varil petrol üretme kapasitesine sahiptir, fakat sık sık milislerin saldırılarına maruz kalmakta ve abluka altına alınmaktadır. Milli Petrol Şirketinin açıklamasına göre; Ocak ayında pompalama istasyonundaki vanaların kapatılması Sharara petrol sahasında üretimin durmasına ve hazineye 5,2 milyar dolar kayba neden olmuştur.

Libya’daki Birleşmiş Milletler misyonu, siyasi görüşmelerin yeniden başlatılması çağrısını yapmış ve Tripoli kentinin güneyinde Haftar kuvvetleri kontrolündeki Tarhouna kasabası hastanesi çevresinde bulunan insan cesetleriyle ilgili son derece rahatsız edici raporlarla ilgili bir soruşturma yapılmasını talep etmiştir. Birleşmiş Milletler ayrıca, Tarhouna kasabasına girdiklerinden beri Ulusal Mutabakat Hükümeti güçlerinin misilleme ve intikam türü eylemler içinde olduklarına yönelik raporlar aldığını da ifade etmiştir.

Çevirenin Notları: Yazı aslına sadık kalınarak çevrilmiştir. Yazının çevrilerek paylaşılması ifade edilen görüşler ve ileri sürülen iddiaları Sun Savunma Net sitesi ve çevirenin paylaştığı anlamına gelmemektedir.

Cumhurbaşkanlığı Sözcüsü İbrahim Kalın’ın Libya’daki son gelişmelerle ilgili yaptığı açıklamadan bölümler aşağıdadır:

Türkiye Libya’da çözümden yana meşru hükümetle iş birliği yapıyor. Cumhurbaşkanımızın vizyoner liderliğiyle Türkiye, Libya’daki duruma bir denge getirdi ve siyasi sürecin önünü açtı. Zannedildiğinden çok daha kapsamlı ilişkilerimiz var. Meşru hükümetle kapsamlı, ikili ilişkileri tanzim eden anlaşmalarımız var. Bunlara yenileri eklenebilir. Görüşmede bu konu ele alındı.

Hafter, kendi savaşını finanse etmek için Libya’nın doğal kaynaklarını kullanıyor. Ocak ayından bu yana Libya petrollerine el koydu. Açık piyasada satarak kendi savaşını finanse ediyor. Tahminlere göre sadece maliyeti 4 milyar dolar üzerinde. 6-7 milyon nüfusu olan bir ülke neden bu sıkıntıları yaşasın? Birlik ve beraberliği sağlayacak olan çözümün adresi bellidir; Ulusal Mutabakat Hükümeti ve Bingazi’deki Meclis. Serrac görüşmesi son derece verimli geçti. Türkiye’nin kararlılığı vurgulandı. Libya halkının yanında olmaya da devam edeceğiz.

Türkiye, Libya’da yeni ve yabancı bir aktör değil. Türk müteahhitleri 80’lerden beri Libya’nın alt yapısını inşa etmede en önde gelen firmalardandır. Yoldur, köprüdür, limandır, hastanedir, oteldir, konuttur bir geçmişi var zaten. Savaştan dolayı bunlar durdu. Enerji konusunda da benzer durum geçerli. Bildiğimiz bir saha. Yeni anlaşmalar, yeni iş birliği alanları mevcuttur. Savaşın durması gerekiyor.

Yazının orijinal metnine aşağıdaki link üzerinden erişebilirsiniz.

https://www.theguardian.com/world/2020/jun/07/libyan-government-defies-russian-warnings-with-plans-to-take-eastern-sites