Teröristler El Yapımı Patlayıcı Hazırlarken

EL YAPIMI PATLAYICILAR (EYP)

 Ercan Caner, 25 Eylül 2016                                                                  

Günümüz muharebelerinde birçok personel, El Yapımı Patlayıcı (EYP) saldırıları sonucu yaşamını yitirmekte veya yaralanmaktadır. Bu nedenle; askerin EYP ortamında hayatta kalmasını sağlayacak temel taktik, teknik ve usullerin geliştirilmesi zorunlu hale gelmiştir. Ne aradığını ve nereye bakacağını bilmek, EYP ortamında harekâtta öğrenilmesi gereken en temel hususlardır.

Unutulmaması gereken diğer önemli bir husus da; asıl teröristin EYP değil, onları kullananların olduğudur. Her zaman dikkatli ve tetikte bulunarak ve devamlı olarak EYP emarelerine dikkat ederek; yerleştirici, tetikleyici, bomba yapımcısı ve bunlara destek sağlayanlar etkisiz hale getirilir veya ele geçirilirse EYP kayıplarının önüne geçilebilir.

EYP karşı harekâtı belirli yeteneklere ihtiyaç gösterir:

– Bütün personel, EYP’nin özellikleri hakkında bilgi sahibi olmalıdır. Teröristlerin uyguladıkları temel EYP taktiklerini bilmek, EYP tespitinin temel kurallarına hâkim olmak ve EYP parça ve düzeneklerini tanımak personele potansiyel tehditleri algılama ve ortadan kaldırma imkânı sağlar.

– EYP ortamında harekâta katılacak bütün personel, yeterli seviyede eğitim almış olmalıdır. Bu eğitim; devriye ve konvoy harekâtını da kapsamalıdır. Yolların değişik unsurlar tarafından temizlenme imkân ve kabiliyeti birliğin hareket yeteneğini artıracaktır.

– Birlikler faaliyetlerini, EYP’leri imal eden ve kullanan terörist unsurları tespit ve etkisiz hale getirmeye yoğunlaştırmalıdır.

El Yapımı Patlayıcılar

 El yapımı patlayıcıları yerleştirmek çok kolaydır ve süratle yapılabilir. Bir araç yol kenarında yağ değiştirmek veya patlayan bir lastiği değiştirmek için durabilir, ya da bir EYP yavaşlayan aracın kapısından dışarıya atılabilir. Araba tabanlarında açılan deliklerden el yapımı bombalar kolaylıkla yola bırakılabilir. Günümüzde EYP, asimetrik savaşın en çok uygulanan yöntemi haline gelmiştir ve EYP saldırılarına dünyanın her yerinde rastlanılmaktadır.

Yol kenarına yerleştirilen bir bombanın patlama anı

EYP yapımı ve kullanılması çok kolaydır. En yaygın olarak kullanılan telsiz komutalı ateşleyiciler elde taşınabilen portatif telsizler ve cep telefonlarıdır. Teröristler, karıştırıcılardan etkilenmemek maksadıyla çok daha gelişmiş kızıl ötesi lazer diyotlar da kullanmaktadırlar.

Düşman & Teröristler

Terörist sizi sürekli olarak izler, bu nedenle muharebe sahasında her zaman dikkatli olmak zorunludur.  Askerlik yaşamının ilk günlerinde bütün askerlere öğretilen bu kural, günümüz muharebe ortamında, şimdi her zamankinden çok daha geçerli ve doğrudur. Teröristlerin devamlı olarak izlediği asla unutulmamalıdır. Hareket ederken, konuşurken ve araç kullanırken her zaman akılda tutulması gereken en önemli kural: teröristin bilgi toplamak maksadıyla izlemekte olduğudur. ‘‘Su uyur, düşman uyumaz.’’

Tek başına veya bir birlik bünyesinde harekât icra eden bütün askeri unsurlar, standart hareketlerden daima kaçınmalıdırlar. Teröristlerin saldırmak için zaman ve mekâna ihtiyacı vardır, dost kuvvetler tarafından rutin olarak uygulanan standart hareket tarzları teröristlere bu fırsatı sağlar, bu nedenle; asla belirli ve standart hareket tarzlarına bağlı kalınmamalıdır.

Bulunulan ortamdaki terörist unsurlar, dost kuvvetlere zarar vermek maksadıyla ellerinden gelen her şeyi yapmaya hazırdır. Terörist unsurların, EYP’leri yaygın bir şekilde kullanmalarının nedeni; imallerinde kullanılan malzemelerin kolaylıkla temin ve tedarik edilebilmesi ve kendi hareket tarzlarına ve yöntemlerine uygun olmasındandır.

EYP imal edenlerin zekâ seviyeleri alt ve üst sınır arasında değişkenlik göstermektedir, kullandıkları teknik ve teknolojiler de farklılıklar gösterir. Bazıları çok gelişmiş teknoloji kullanarak, çok iyi gizlenmiş patlayıcı düzenekleri yapabilme imkân ve kabiliyetine sahiptirler. Daha cesur olanları, EYP saldırısını müteakip hafif silahlar, roket veya havan ateşleri ile taarruza devam edebilirler. Basit yöntemleri kullanananlardan bazıları ise, bomba imali ve yerleştirmesi esnasında kendilerini kazayla öldürebilirler. Kullanılan taktik, teknik ve usul ne olursa olsun EYP’ler asker ve sivil personelin ölümüne ve yaralanmasına neden olabilirler.

Tipik bir EYP hücresi 6–8 kişiden oluşmaktadır. Hücre elemanları arasında yapılan saldırıları kameraya almaktan sorumlu bir personel de tefrik edilebilir. Hücreler genellikle kendi kendilerine teşkilatlanmaktadırlar. Yukarıdan aşağı hiyerarşik bir yapılanma mevcut değildir. Hücre elemanları genellikle bir bombayı yerleştirmek maksadıyla geçici olarak bir araya gelmiş şahıslardır. Bir hücre çökertildiğinde, hücre elamanlarından edinilen istihbarat bilgilerinin ömrü çok kısa olmaktadır. Terörist kendini yenilemekte ve 48 saat içerisinde her şey tamamen değişmektedir. Yapılarını, hücre elemanlarını, lojistik ikmal kaynaklarını ve hedeflerini süratle değiştiren hücreler gerektiğinde ülke içerisinde yerlerini de değiştirmektedirler.

Terörist hücre teşkilatının çökertilmesi

EYP Tehdit Nevileri

Teröristler EYP imalinde çoğunlukla askeri mühimmatı kullanmaktadır. Top veya havan mühimmatına ulaşabilen herhangi bir hücre, kolaylıkla bir EYP imal edebilir. EYP, bomba yüklü araçlar gibi mobil veya yol kenarına gömülmüş bir top mermisi gibi sabit olabilirler. Terörist EYP ateşlemesinde çok değişik düzenekler kullanmaktadır. Teröristler, EYP’leri uzaktan komuta veya kablo ile ateşleyebildikleri gibi, bubi tuzakları kullanarak, dikkatsiz devriyelerin farkında olmadan bunları ateşlemesini de sağlayabilirler. Bomba yapımcıları ateşleme için mevcut bütün imkânlardan istifade etmektedirler, bununla beraber büyük olasılıkla, bilinen ve önceden denenmiş teknikleri kullandıkları gözlemlenmektedir. 

Telsiz Kontrollü El Yapımı Patlayıcılar:

Telsiz kontrollü ateşleme en çok kullanılan yöntemdir. Teröristler EYP’leri ateşlemek maksadıyla çok çeşitli uzaktan komuta cihazları kullanmaktadır. Teröristler, bu maksatla araba alarmları, garaj kapı açma sistemleri, araba otomatik kapı açma sistemleri, oyuncak araba ve uçak uzaktan komuta sistemleri, kablosuz kapı zilleri, uzak mesafeli kablosuz telefonları ve aile alarm sistemlerini modifiye ederek kullanmaktadır. Radyo sinyali yayan herhangi bir cihaz modifiye edilerek bir ateşleme sistemine dönüştürülebilir. Zaman içinde teröristler, ateşleme cihazlarını kullanmada büyük ilerleme göstermiştir. Telsiz kontrollü EYP’ler kablolu EYP’lere nazaran daha çabuk yerleştirilebilir ve tespit edilmeleri daha zordur.

Frekanslı ateşleme düzenekleri               

Kablolu El Yapımı Patlayıcılar:

Kablolu EYP’nin yerleştirmesi zaman alır. Patlayıcıdan ateşleme noktasına kadar uzatılan kablo gizlenebilir veya açıkta olabilir. Ateşleme noktası sabittir. Bu alandaki son gelişmeler; mikro incelikte, tespit ve görülmesi çok zor olan kabloların kullanılmaya başlanmasıdır.

Yola gömülmüş kablolu bir EYP

Kurban Tarafından Patlatılan El Yapımı Patlayıcılar:

Patlayıcı madde imha uzmanları, EYP ve patlamamış mühimmatın etkisiz hale getirilmesinde çok iyi bir eğitim almışlardır. İhtiyaç duyulduğunda veya şüpheli bir durumla karşılaşıldığında şüpheli cisim kurcalanmamalı ve derhal patlayıcı madde imha timlerine haber verilmelidir.

Terörist roket veya havan atış mevziilerine müdahale edilirken çok dikkatli olunmalıdır. Bu müdahalelerde, bilinen ve her zaman kullanılan yol ve istikametlerden kaçınılmalı, kullanılan yol ve istikamet, teröristler her zaman aynı yerden saldırıda bulunuyor ise mutlaka değiştirilmelidir.

Zaman Ayarlı El Yapımı Patlayıcılar:

Patlayıcılarda zamanlayıcılar normal olarak emniyetli bir mesafeye uzaklaşmak maksadıyla kullanılır. Nadir olarak ateşleme maksadıyla kullanıldıkları görülmüştür. Teröristlerin ateşleme öncesi EYP’den emniyetli bir mesafeye uzaklaşmasını sağlarlar. Bu yöntem genellikle tecrübesiz teröristlerin hata yapma olasılıklarını en aza indirgemek maksadıyla kullanılmaktadır.

Çamaşır makinesi ve video kasetlerin zamanlayıcı olarak kullanıldığı EYP

Araca Yüklenmiş El Yapımı Patlayıcılar:

Bomba yüklü bir aracın sabit veya hareketli hedeflerde meydana getirdiği büyük ölümcül etkiler, araca yüklenmiş EYP’leri en büyük tehdit durumuna getirmiştir. Bu tehdit, dost unsurların her zaman hazırlıklı ve dikkatli olmalarını, uygun taktik kullanmalarını ve durumun sürekli olarak izlenmesini zorunlu hale getirmiştir. Kontrol ve giriş noktalarındaki görevli askerler, bu tür saldırılara karşı daima hazırlıklı olmalı ve bu tür saldırıları tespit edebilme hususunda eğitilmiş olmalıdırlar. Kontrol ve giriş noktalarındaki personel miktarı, zayiatı azaltmak maksadıyla en aza indirgenmelidir. Devriye araçları ve konvoyların, bomba yüklü araçlarla yapılan intihar türü eylemlere karşı savunulması; çevrenin devamlı olarak izlenmesi ve kontrol altında tutulmasını gerektirir.

Bomba yüklü bir araca karşı en iyi korunma tedbiri mesafeyi korumak ve teröristin ateşine karşı örtü sağlayan bir mevzii almaktır. Keskin nişancılar ve emniyet personeli her zaman uyanık olmalı, hareket halindeyken veya yol kenarındaki molalarda yaklaşan araçları sürekli olarak izlemeli ve hiçbir şüpheli aracın dost unsurlara yaklaşmalarına fırsat vermemelidir. Sivil sürücüleri hareket halindeki konvoylara yaklaşmamaları konusunda uyaran işaretler kullanılmalıdır. Konvoy ve devriye personeli giderek artan oranda şiddet kullanma usullerine vakıf olmalıdır. Devriye araçlarının yavaşlamasına neden olan tehlikeli bölgeler ve dar yerlerde tehlikeye karşı hazırlıklı olunmalıdır. Teröristlerin dost unsurlara yaklaşmak maksadıyla sık olarak kullandığı yol üzerindeki farklı yönlerden gelen trafiğin birleştiği yerlere ve yokuş aşağı/yukarı rampalara özel bir dikkat sarf edilmelidir. Güvenlik personeli, bomba yüklü bir aracın her yönden saldırabileceği hususunda uyarılmalıdır.

Bir konvoy içerisinde ilerlerken terörist saldırılara hedef olmaktan kaçınmak maksadıyla çok dikkatli olunmalıdır. Saldırgan bir savunma durumu muhafaza edilmeli ve sivil trafikle ilgilenmek maksadıyla planların önceden hazır olması gerekmektedir. Sivil trafiğin geçmesi ya da yakınlaşması durumunda uygulanacak hareket tarzlarını belirlemek maksadıyla vazife analizi çok iyi yapılmalıdır. Yaklaşan sivil trafiğin konvoyu geçmesine izin verilecek ise, araç ve sürücülerin yaklaştıkça kontrol tedbirlerinin artırılması maksadıyla önceden belirlenmiş bir kontrol planı mevcut olmalıdır. Yaklaşan sivil trafiğin konvoyu geçmesine müsaade edilmeyecek ise sivil sürücüleri uyaracak ve konvoya yaklaşmamalarını sağlayacak bir plan mevcut olmalı ve bütün personel, giderek artan oranda şiddet kullanımı hususunda çok iyi eğitilmiş olmalıdır. Bu tedbirler uyarı işaretlerinin kullanılmasını, bütün yolu kapsayacak şekilde ilerlemeyi, görsel işaretleri, araç kornalarının kullanılmasını ve araçları yaklaşmamaları için uyaran işaret fişeklerini kapsar, bununla beraber tedbirler, bunlarla sınırlı kalmamalıdır. Unutulmamalıdır ki teröristi uzakta tutmak ve yaklaştırmamak, onun bomba yüklü araçlarla yapacağı taarruzları engelleyecektir. Dost unsurlar asla potansiyel bir hedef haline getirilmemelidir. 

Araçlarda EYP gizleme yerleri-1

Araçlarda EYP gizleme yerleri-2

Kendinizi ve birliğinizi bu tür eylemlere karşı korumak maksadıyla uygulanabilecek en etkili yöntemlerden bir tanesi, sivil trafikten uzak durmaktır. Zararsız gibi görünen bir sivil aracın içerisinde, intihar türü eylem yapmayı planlayan teröristler olabilir. Yol üzerinde durmak zorunlu ise; araç yolun hemen kenarına park edilmemeli ve terk edilmemelidir.

Araçlarda EYP gizleme yerleri-3

Yol üzerinde durmak zorunda kalındığında, araç yoldan ve sivil trafik akışından mümkün olabildiğince uzaklaştırılmalıdır. Eğer bu mümkün değilse; dikenli tel, trafik konileri ve engellerle sivil trafik akış yönü değiştirilerek, dost unsurlara ait araçlardan uzak tutulmalıdır. Bomba yüklü bir aracın dost unsurlara yaklaşmasına asla müsaade edilmemelidir.

İntihar Eylemcileri:

İntihar eylemcisi tarafından kullanılan patlayıcıların iyi yerleştirilip gizlenmesi durumunda, bir eylemci 20 kiloya kadar patlayıcı taşıyabilir. Bununla beraber patlayıcı taşımakta kullanılan kemerler, genelde daha az ağırlıkta patlayıcı taşımak üzere tasarlanmıştır ve taşıyabildikleri patlayıcı miktarı ortalama 5 kilo kadardır. Bu ağırlıktaki patlayıcı, saldırganın vücuduna uydurularak kolaylıkla gizlenebilmektedir. Burada gözden kaçırılmaması gereken husus; parça tesiri yaratacak maddelerin de patlayıcılar arasına yerleştirilmesi ve ağırlıklarının toplam ağırlığa dâhil olduğudur. Son olarak; daha çok patlayıcı kullanılmasına imkân sağlayan yeleklerin varlığı da gözden kaçırılmaması gereken bir husustur.

Potansiyel bir intihar eyleminin belirtileri:

• Durması yönünde verilen ikazlara uymayan ve bir güvenlik noktasından kaçınmaya çalışan şüpheli şahısların varlığı,
• Mevcut hava şartlarına rağmen çok fazla elbise giymiş şahısların varlığı,
• Elbisesinde şüpheli çıkıntılar-şişkinlikler olan, paket veya el/sırt çantası taşıyan şahısların varlığı,
• Elinde kablo, açma-kapama anahtarı, akçüatör ve şalter vb. gibi malzemeler taşıyan şahısların varlığı.

Savunma Tedbirleri:

İntihar eylemcisinin kullandığı taktik, teknik ve usullere bağlı olmakla beraber, aşağıdaki tedbirler intihar eylemcilerine karşı etkili olabilirler;

• Bölgenin tahliye emri derhal verilmeli ve bölge süratle boşaltılmalıdır. Emniyetli uzaklık, intihar eylemcisinin taşıdığı patlayıcı ve parça tesiri yaratmak maksadıyla kullandığı malzemenin ağırlık ve miktarına bağlıdır.
• ‘‘Yaklaş ve görüş’’ taktiği kesinlikle uygulanmamalıdır. İntihar eylemcileri genellikle, ne pahasına olursa olsun teslim olmamaları yönünde eğitilmişlerdir.
• İntihar eylemcisinin tereddüt etmesi veya uyuşturucu etkisi altında olması gibi durumlarda, üzerinde taşıdığı patlayıcılar bir cep telefonu veya diğer radyo kontrollü cihazlarla, yakınlarda bulunan başka bir eylemci tarafından ateşlenebilir. Bu, taktik görüş sahası içinde ikinci bir saldırganın olduğu anlamına gelir ve her zaman göz önünde bulundurulmalıdır.
• Saldırganın ateşle etkisiz hale getirilmesine karar verilmesi durumunda, mermilerin saldırganın üzerinde bulunan patlayıcıları infilak ettirebileceği göz önünde bulundurulmalı ve eylemci koruma sağlayan mevziilerden ateş altına alınmalıdır.
• Saldırgan etkisiz hale getirilmiş ve patlama gerçekleşmemiş ise eylemciye kesinlikle ilkyardım uygulanmamalıdır. Patlayıcı madde imha uzmanları patlayıcıları etkisiz hale getirmeden eylemciye kesinlikle yaklaşılmamalı, uzmanların patlayıcıyı etkisiz hale getirmesi beklenmelidir.

El Yapımı Patlayıcı Düzeneklerinin Tanınması

EYP parçaları

Devriye ve konvoy personeli, trafik kontrol noktalarında görevlendirilen personel ve nöbetçiler ile arama faaliyetlerinde görev alan bütün personelin EYP parçalarını tanıması hayati öneme haizdir.

EYP parçalarının bilinmesi, patlayıcıların tespit edilmesini ve arama yapan askerlerin bomba imal edenleri belirlemesini sağlar.

Bir EYP üç ana parçadan oluşmaktadır:

• Ateşleme sistemi
• Gövde ve
• Asıl patlayıcı

El Yapımı Patlayıcıların Yerleştirilmesi:

Teröristler EYP’leri bir plan dâhilinde ya da rastgele yerleştirebilirler. Teröristlerin bir patlayıcıyı yerleştirmesi günlerce sürebildiği gibi, 1–2 dakika içerisinde de yapılabilir. Planlı yerleştirmeler safhalar halinde veya bir seferde yapılabilir. Safhalar halinde yapılması durumunda terörist, patlayıcıyı yerleştireceği sahayı hazırlar. Önceden belirlenmiş yere bir çukur kazılır, bu aşamada kürekten başka şüpheyi çekebilecek özel alet kullanımına ihtiyaç bulunmamaktadır. İkinci aşamada EYP yerleştirilir ve görünmemesi maksadıyla gizlenir. Saldırgan hazır olduğunda cihaz aktif hale getirilir ve dost unsurlar ölüm bölgesine girdiğinde ateşlenir.

Teröristler, üzerlerindeki baskı arttıkça acele döşenmiş EYP kullanımına yönelir. Acele EYP teknikleri; hareket halindeki bir devriyenin önüne patlayıcının bırakılması veya acele olarak kazılan bir çukura patlayıcının gizlenmesi şeklinde uygulanabilir. Her iki durumda da EYP planlı bir yerleştirmede olduğu kadar iyi gizlenmemiştir ve yerleri kolaylıkla tespit edilebilir. EYP aramalarında sadece tespit edilmesi zor olan ayrıntılara odaklanılmamalı, çok belirgin olan EYP iz ve işaretlerine de dikkat edilmelidir.

Acele yerleştirme tekniği

Teröristlerin kullandığı yöntemlerden bir tanesi de; aynı EYP yeri veya yakınlarındaki bir yerin defalarca kullanılmasıdır. Teröristler bu tekniğe, geçmişte elde ettiği başarı, bilinen emniyetli bir ateşleme noktasının varlığı ve gizleme yerine potansiyel yakınlığı gibi nedenlerle başvurmaktadır.

Yol Kenarına Yerleştirilmiş El Yapımı Patlayıcıların Belirgin Emareleri:

Bir devriye veya EYP araştırma görevi esnasında, tespit edilen bazı belirgin emareler, teröristlerin yol kenarına EYP yerleştirdiğinin kanıtı olabilir. Uzak mesafeden takip eden araçlar fark edildiğinde derhal yolun dışına çıkılarak durulmalı ve aracın hareketleri izlenmelidir. Yeni kazılmış çukurlar ve asfalt yamaları, doldurulmuş yol çukurları ile yol kenarlarındaki yeni dökülmüş toprak yığınları EYP gizliyor olabilirler. Terkedilmiş veya arıza yapmış süsüyle yola bırakılan araçlar gibi engeller, devriye araçlarının, yakınlara yerleştirilen patlayıcılara daha yakın geçmesini sağlamak maksadıyla oraya bırakılmış olabilirler. Yol kenarında, son zamanlarda yapıldığı belli olan bir çalı kesimi, EYP’yi gözetleyen ateşleyicinin görüş sahasını açmak maksadıyla yapılmış olabilir. Nadir de olsa teröristler, dost unsurların yaklaştığını birbirlerine işaret fişekleri, şehir ışıkları veya başka tekniklerle haber verebilirler.

Bir bölge önceki devriye görevlerinden tanınıyorsa, farklılıklara dikkat edilmelidir. Alışılagelmişin dışındaki her şey muhtemel bir EYP tehdididir. Mahalli halkın davranışları da kontrol edilmelidir; her zamankinden daha az bir kalabalık, teröristler tarafından yerleştirilmiş bir EYP’ye yakın olunduğunun göstergesi olabilir. Her zaman devamlı talimatlara göre hareket edilmeli ve gerekli tedbirler alınmalıdır.

Şüphenilen bir cismin EYP olup olmadığını belirlemek maksadıyla; emniyetli bir mesafeden, 5 EYP emaresinin varlığı incelenir;

1. Açığa çıkmış kablolar,
2. Gizlenmiş kablolar,
3. Antenler,
4. İnfilak fitili ve
5. Açığa çıkmış patlayıcı.

Teröristlerin EYP Yerleştirme Yerleri:

Genel Özellikler:

Tipik bir EYP yerinin dört özelliği vardır:

• Geçmişte yapılan başarılı bir saldırı: Geçmişte yapılan bir saldırı başarılı olmuş ise gelecekte de başarı sağlayacaktır demektir. Özellikle avantaj sağlayan birkaç taktik üstünlük mevcut ise aynı EYP yeri birçok saldırı için kullanılabilir.
• İyi bir gözetleme mevzii: Uzaktan komutayla ateşlenen EYP’nin birçoğu gözetleme gerektirdiğinden, terörist iyi bir gözetleme mevziine ihtiyaç duyacaktır.
• Gizli bir kaçış yolu: Teröristlerin çoğunluğu, ateşlemeyi müteakip süratle geri çekilme harekât tarzını uygulamaktadırlar.
• Engellerle korunmuş gözetleme noktası: Terörist ele geçirilmemek maksadıyla; EYP yeri ile gözetleme noktası arasında engeller bulunan bir bölge seçecektir. Doğal ve suni engeller, kanallar ve çitler dost unsurların takip harekâtını geciktirir.

EYP saldırı yeri. Üç engel ve kaçış yoluna dikkat ediniz.

El Yapımı Patlayıcıların Gizlenmesi:

Teröristler EYP’leri gizlemek maksadıyla çok çeşitli yöntemler kullanmaktadır. Bir top mühimmatını gizleyebilecek her şey EYP gizlemek amacıyla da kullanılabilir. Yol kenarlarına atılan çöpler, atıklar ve molozlar, EYP’lerin tespit edilmesini zorlaştırmaktadır.

Bomba yüklü araçlar; aracın ve sürücülerin özelliklerinden, sürücünün davranışlarından ve bulunulan bölgedeki emarelerden faydalanılarak tespit edilebilirler. Bomba yüklü araçların potansiyel emareleri:

Aracın özellikleri:

• Aracın aşırı yüklenmiş olması,
• Telsiz kontrollü cihazlar için ilave antenlerin bulunması,
• Aracın içindekileri veya sürücünün davranışlarını gizlemek maksadıyla camların karartılması veya örtülmesi,
• Gövdede yapılan tadilatları gizlemek maksadıyla yeni uygulanan boya,
• Araç gövdesinde, patlayıcıları gizlemek maksadıyla yapılan gelişigüzel örtülmüş deliklerin bulunması,
• Yeni yapılmış kaynak işaret ve izleri,
• Plakanın yokluğu,
• Aracın aşırı bir şekilde eskortlanması ve
• Eski bir araçta yeni tekerleklerin takılı olması.

Sürücünün özellikleri:

• Araçta sadece sürücünün bulunması. Bomba yüklü araçlarda çok fazla yaygın olan bu duruma karşın, araçta daha fazla personel de bulunabilir. Bazı bomba yüklü araçlarda 2–3 şahıs bulunabilir ve ara sıra da olsa, kadınlar da yanıltma maksadıyla kullanılabilirler.
• Dur ermine uymaması, bir güvenlik kontrol noktasının etrafından dolaşmaya çalışması ya da dost unsurlara doğru yönelme çabaları.
• Normal olmayan bir görünüş. Eylemci anormal bir şekilde traşlı ve saçları çok kısa kesilmiş olabilir. Saçların çok kısa kesilmesi, inanışlarına göre günahlardan arınma anlamına geldiğinden, saldırganlar saldırı öncesi saçlarını çok kısa kestirmiş olabilirler.
• Orta yirmili yaşlar. Bir intihar eylemcisi ortalama olarak 24–25 yaşlarındadır. Bununla beraber daha genç yaşta eylemcilere de rastlamak mümkündür.
• Düzensiz sürüş tekniği; çok yavaş ya da aşırı süratli.
• Çevreye uygun olmayan bir elbisenin giyilmesi.

Çevredeki Emareler:

• Etrafta kamera taşıyan şahısların tespit edilmesi,
• Belirli bir aracın ortalıkta sık sık görülmesi,
• Bulunulan ortam için normal olmayan davranışların tespit edilmesi,
• Trafik düzeni ve akışının anormalleşmesi,
• Gözetleme ve keşif yapan şahısların tespit edilmesi,
• Bölgedeki savunma tedbirlerini denemek maksadıyla manevra yapan araçların tespit edilmesi. (Örneğin: bir trafik kontrol noktasına süratle yaklaşan ve aniden dönerek uzaklaşan araçlar)

Sabit Bomba Yüklü Araçların Belirlenmesi:

Aracın özellikleri:

• Aracın içinin görülmemesi maksadıyla alınan tedbirler; camların karartılması veya battaniye karton gibi malzemelerle örtülmesi,
• Aracın içinde bulunduğu ortama uymaması,
• Aracın park yasağı olan bir yere park etmesi veya trafik tıkanıklıkları yaşanan bir yerde bozulması,
• Araçta birçok antenin bulunması,
• Potansiyel bir hedefe yakın park edilmesi,
• Aracın seyir halindeki trafiğe çok yakın park edilmesi,
• Aracın plakasının olmaması.

Çevredeki emareler:

• Belirli bir amacı olmayan, kamera taşıyan şahısların varlığı.
• Mahalli halkın davranışlarındaki farklılıklar.
• Halkın bir araya gelmesine neden olan yakınlardaki önemli olaylar.

Trafik kontrol noktalarındaki personel, devriyeler ve konvoy personeli tarafından dikkate alınması gereken ilave ipuçları aşağıdadır:

• Araç üzerinde yapılan anormal tadilat ve değişiklikler. (Örneğin kaportanın bükülmesi veya bazı parçaların çıkarılması).
• Araçta bulunan anormal malzemeler; gaz silindirleri, kablolar, bildiri kâğıtları, büyük çanta veya kutular ve aracın kendi aküsünden farklı batarya ve akülerin bulunması.
• Gösterge panelinde yeni eklenen ilave ışık, anahtar, buton veya LED göstergelerinin bulunması.
• Ateşleme düzeneğinin tespit edilmesi. (Örneğin radyo vericisi, zamanlayıcı, kablolar, kablo demetleri). Ateşleme düzenekleri genelde sürücünün kolaylıkla erişebileceği bir yerdedirler. Ön koltuktan arkaya doğru uzanan kablolar da EYP varlığının emaresidir.
• Kapı iç panelinin patlayıcı yerleştirmek maksadıyla çıkarılması ya da kapı ayarının bozuk olması.
• Araca patlayıcı madde yerleştirilmesi esnasında bırakılan/unutulan toz halindeki patlayıcı madde kalıntıları.
• İlave yakıt tankları.
• Anormal kokular. (Örneğin; duman, benzin, gübre, sülfür ve mazot).
• Araç alt yüzeyindeki herhangi bir şekil bozukluğu, aracın alt yüzeyini kaplayan kir tabakasındaki farklılıklar ve eski bir araca yapılan yeni alt yüzey tadilatı.
• Yeni boyanmış araçlar.
• Aracın genel görünümüne uymayan yeni parçalar.
• Ön camdaki aşırı yüklemeden kaynaklanan çatlaklar. (Taş çarpma izleri hariç)
• Araç içinde veya etrafındaki ip, kablo ve yapıştırıcı bant artıkları.
• Yedek tekerleğin yokluğu veya vurularak kontrol edildiklerinde lastiklerin içi dolu hissini vermesi.
• Gövde şasi numarasının yokluğu. Araç plakasının yokluğu veya yeni bir plakanın varlığı.
• Yolcu bölmesinde bulunan anormal büyüklükteki paketler.

El Yapımı Patlayıcı Saldırıları:

EYP saldırı yöntemleri:

Teröristler, genellikle uzaktan komutayla ateşlenen EYP kullanmaktadır. Ateşleyiciler, kablolu veya kablosuz olabilir. EYP, her iki yöntemde de ateşlemekle görevli direnişçinin görüş mesafesi içindedir.

Sahte EYP saldırıları:

Terörist sahte EYP’yi iki ayrı maksatla kullanmaktadır:

1. Dost unsurların reaksiyonunu belirlemek ve müteakip saldırılara hazırlık yapmak ve

2. Dost unsurları diğer bir ölüm bölgesine yönlendirmek.

Sahte EYP saldırısı

Sahte EYP birliklerin reaksiyon göstermesine neden olur. Teröristler ilk olarak; sahte patlayıcıları, tespit edilmeleri çok kolay olan yerlere yerleştirirler.  Müteakiben; dost unsurların güvenlik ve komuta postalarını, aralarındaki mesafeleri ve patlayıcıları etkisiz hale getirme yöntemlerini izler veya kameraya kaydederler. Bu bilgiler, dost unsurların rutin ve standart hareket tarzlarını belirlemek maksadıyla kullanılır. Dost harekât tarzlarını öğrendiklerini ve kavradıklarını değerlendiklerinde gerçek bir EYP yerleştirerek eylem yaparlar.

Teröristler, dost unsurların EYP tespit edildiğinde uyguladığı hareket tarzlarını belirlemek maksadıyla sahte EYP’yi kullanır. Teröristlerin, dost devriye unsurlarının EYP tespiti sonrası hareket tarzlarını belirlemek maksadıyla, sahte EYP yerleştirmelerine başvurduğu gözlemlenmiştir. Teröristler sahte EYP eylemlerinden edindiği bilgi ve tecrübeleri gerçek saldırılarda kullanmaktadır. Gerçek bir EYP saldırısını müteakip, teröristler roket ve hafif silahlarla taarruzuna devam edebilir.

EYP saldırısı sonrası roket taarruzlarına karşı hazırlıklı olunmalıdır

Geçmişte başarılı olmuş saldırı yerlerine kurulan pusular:

Teröristlerin uyguladıkları tekniklerden bir tanesi de; geçmişte başarı kazandığı yerleri EPY saldırılarında tekrar kullanmasıdır. Teröristler, geçmişte başarı kazandığı yerlerde tekrar başarılı olabileceğini değerlendirmektedir. Teröristlerin geçmişteki saldırı yerlerini bilmek, gelecekte nereden saldırabileceklerini tahmin etmeyi kolaylaştırır. Bu bilgi, savunma nitelikli harekâtın yanı sıra, taarruz maksatlı harekât için de kullanılabilir ve teröristler etkisiz hale getirilebilir. 

Devriye güzergâhlarına yapılan EYP saldırıları:

Kırsal alandaki yollara yerleştirilen EYP’ler ana ikmal yollarına yerleştirilen EYP’lerden genellikle çok daha büyük ve imha imkân ve kabiliyetleri çok daha fazladır. Bunun nedeni; teröristlerin kazmak ve patlayıcıyı yerleştirmek için daha fazla zamanının olmasıdır. Kanal boyunca uzanan yollar, patikalar ve tahditli yollar EYP yerleştirilmesi için çok uygun yerlerdir.

Konvoya kurulan pusuda taktik

Konvoy güzergâhlarına yapılan EYP saldırıları:

Konvoylara düzenlenen saldırılar genellikle ortaya çıkan fırsatları değerlendirme özelliklidir. Yollar genel olarak EYP araştırma timleri tarafından kontrol edildiğinden, teröristler büyük miktarda patlayıcı yerleştirme imkânı bulamaz. Bununla beraber; başarılı bir EYP saldırısının mutlaka büyük miktarda patlayıcı gerektirmediği gözden uzak tutulmamalı, küçük miktarda patlayıcının da zayiata neden olabileceği asla unutulmamalıdır.

Sahte yöneltme taarruzları:

Sahte yöneltme taarruzları, teröristler tarafından oldukça uzun bir süredir kullanılmaktadır. Bu tür taarruzlar, bir birliğin bir bölgenin sorumluluğunu yeni devir aldığı zamanlarda yoğunlaşmaktadır. Yöneltme taarruzlarının terörist tarafından sık olarak kullanılması, onun dost devriye, ani müdahale timleri ve patlayıcı madde imha uzmanları tarafından kullanılan taktik, teknik ve usulleri gözlemlediği ve incelediğinin açık bir kanıtıdır. Teröristler bunların yanı sıra; dost müdahale timleri tarafından kullanılan yolları, güvenlik ve kordon altına alma prosedürlerini ve patlayıcıları etkisiz hale getirme yöntemlerini de incelemektedir.

Uzak mesafeli EYP’nin kullanılması:

Teröristler, askeri mühimmat kullanarak imal ettiği EYP’ni çoğunlukla yolların üstüne ve yakınlarına yerleştirmektedir. EYP arama timlerinin bulmasını engellemek maksadıyla; 2004 yılından itibaren uzak mesafeli EYP kullanımına başlamıştır. Bu tür EYP, yol boyunca, genellikle alışılagelmiş araştırma mesafesinin ötesine yerleştirilip gizlenirler. Geçmişte yol kenarlarına yerleştirilen EYP’nin yol kenarından mesafesi ortalama olarak 3 metredir. Uzak mesafeli EYP’nin artan oranda kullanılmaya başlanması, devriyelerin arama tekniklerini değiştirmelerini gerektirebilir. Bu tür EYP, en etkin olarak dost unsurların durmak veya yavaşlamak zorunda kaldığı, yol üzerinde trafik tıkanıklığı olan yerlerde ve dönüş noktalarında kullanılmaktadır.

El Yapımı Patlayıcı Ortamında Harekât

EYP ortamında harekât sabır ve sağduyu gerektirir. Kullanılan birlik ve araç tipi ne olursa olsun, EYP ortamında araçlarla icra edilecek her türlü harekât tam bir hazırlık ve prova yapmayı gerektirir. EYP ortamında yürütülecek bütün faaliyetler muharebe harekâtı kapsamında değerlendirilmelidir. EYP ortamında lojistik, ikmal konvoyları ile değil muharebe lojistik devriyeleri vasıtasıyla yapılmalıdır. Normal devriye görevleri ile muharebe lojistik devriyeleri çok farklı amaçlarla kullanılsalar da ortak birçok yönleri bulunmaktadır.

Devriye görevi icra eden ve konvoy bünyesindeki araçların EYP olmasından şüphelendikleri her cisim için durmaları pratikte mümkün değildir. İntikal esnasında dikkate alınması gereken bazı tavsiyeler aşağıda sıralanmıştır.

• Görev öncesi muayene ve kontroller her zaman eksiksiz olarak yapılmalıdır.
• Göreve başlamadan önce EYP araştırma timleri kullanılacak yola sevk edilmeli ve gerekli kontrolleri yapmaları sağlanmalıdır.
• Yüksek yoğunluklu tehdit bölgelerinde gözetleme postaları kullanılmalı, bu postaların rutin hareketlerden sakınmaları sağlanmalıdır.
• Yolun ortasından emniyetli ve süratli bir şekilde ilerlenmelidir.
• İntikal esnasında taktik aralıklar muhafaza edilmelidir.
• İntikal esnasında çepeçevre emniyet tedbirleri 360 dereceyi kapsayacak şekilde alınmalıdır.
• Angajman kuralları ve birlik komutanlarının verdiği emirler çok iyi bilinmelidir.
• Harekât emri hazırlanmalı ve terörist saldırılarına karşı ani müdahale provaları yapılmalıdır.
• Bomba yüklü araçlar, saldırgan sürüş teknikleri, işaretler, savunma tedbirleri, korna ve geceleri kullanılan yüksek yoğunluklu ışık kullanımı gibi tedbirlerle dost unsurlardan uzak tutulmalıdır.

Bölgede icra edilen her türlü harekâtın bir muharebe harekâtı olduğu ve teröristin her zaman uygun fırsatlar kolladığı asla unutulmamalıdır.

Devriyeler esnasında hareket tarzları:

Kendinizi ve birliğinizi muhtemel EYP saldırılarından korumak maksadıyla alabileceğiniz en önemli tedbirlerden bir tanesi terörist tarafından kolaylıkla tahmin edilebilecek hareket tarzlarından kaçınmaktır. Bu, sadece harekete başlama saatini değiştirmekle başarılamaz. Kullanılan yollar, hareket teknikleri ve farklı durumlarda uygulanan taktik, teknik ve usuller de sık sık değiştirilmelidir. Teröristlerin devamlı olarak izlediği asla unutulmamalıdır. Örneğin; belirli bir olayda veya bir araç arıza yaptığında her zaman aynı hareket tarzının uygulanması durumunda, terörist bu durumu belirleyecek ve bu bilgiyi kendi avantajına uygun olarak kullanacaktır.

Devriye güzergâhlarının teröristler tarafından belirlenmesini engellemek maksadıyla devriye yolları özellikle yüksek EYP içeren bölgelerde rastgele değiştirilmelidir. Uygulanabilir ve emniyetli ise trafik akışına ters yönde ilerlenmeli, genelde dönüş için kullanılmayan yerlerde dönüş yapılmalı ve anayola paralel arazi üzerinde ilerlenmelidir. Bu tedbirler, uygulanan taktik, teknik ve usullerin terörist tarafından belirlenmesini zorlaştıracaktır.

Devriye esnasında emniyet

Telsiz kontrollü EYP’lere karşı elektronik harekât:

EYP saldırılarında ateşleyici olarak kullanılan ticari uzaktan kumanda cihazlarının çokluğu ve terörist gruplar arasındaki teknik bilgi transferi nedeniyle telsiz kontrollü EYP tehdidi günümüzde aşırı oranda artmıştır. Telsiz kontrollü EYP kullanımı arttıkça, sivil ve askeri güvenlik birimleri sadece mevcut tehdidi bertaraf etmek yerine,  teröristlerin imkân ve kabiliyetlerindeki gelişmeleri de önceden belirleyip karşı tedbirler almak zorunda kalmışlardır.

Elektronik karşı tedbir cihazları, telsiz kontrollü EYP’ye karşı geliştirilmiştir. Bu cihazlar sabit veya hareket halindeki dost unsurlara etkili bir koruma sağlarlar. Binalar, hassas tesisler, bütün model araçlar ile sabit ve geçici teşkillerin korunmasında polis ve askeri patlayıcı madde imha timleri tarafından etkin olarak kullanılmaktadırlar.

Elektronik karşı tedbir cihazları hassas olarak yerleştirildiklerinde ve azami kapsama sağlayacak şekilde mevzilendirildiklerinde etkin bir koruma sağlarlar.

Tipik bir elektronik karşı tedbir cihazında aranan özellikler aşağıdadır:

• Tehdit değerlendirme: Tehdit sistemlerini ve frekanslarını algılayabilmelidir.
• Tehdit analizi: Potansiyel hedefleri belirleyebilmeli, hassas taraflarını ve teröristlerin imkân ve kabiliyetlerini ortaya çıkarabilmelidir.
• Cihaz değerlendirme: Elektronik karşı tedbir tehdit olarak algılanan ateşleme sistemlerine uyarlanabilmelidir.
• Cihazın bakımı ve idamesi kolay olmalı ve kalibre edilebilmelidir.
• Aşağıda belirtilen taktik eğitimler satıcı tarafından sağlanmalıdır.
  • Cihazların mevzilendirilmesi ve kullanım yöntemleri ve
  • Cihaz alarmları ve terörist saldırılarında hareket tarzları.
    • Cihaz işletme talimatı: Kullanıcılara ayrıntılı bilgi sağlamalıdır.
    • Muharebe etkinliği ispatlanmış olmalıdır.

Molalarda hareket tarzları:

Bütün durumlara uyan tek bir hareket tarzı yoktur. Bir devriye veya konvoy durmak zorunda kaldığında, teröristler veya tehditle aradaki mesafeyi koruyacak bütün tedbirler alınmalıdır. Aşağıda anlatılan 5 ve 25 metre kontrolleri uygulanmalıdır. İlave olarak, konvoy veya devriyeler bütün duraklamalarda kendi emniyetlerini sağlayacak tedbirleri de almalıdırlar. Duraklamanın süresine bakılmaksızın emniyet tedbirleri sürekli olarak geliştirilmeli ve işgal edilen bölgenin olası bir terörist saldırısında, acele veya planlı olarak savunulması maksadıyla planlar hazırlanmalıdır. En önemli emniyet tedbirlerinden bir tanesi de bölgede uzun süre kalınmamasıdır. Teröristlerin bir bölgede uzun süreler kalan dost unsurlara karşı taarruzlar planladığı ve uyguladığı birçok örnek mevcuttur.

Molalarda icra edilen 5 ve 25 metre aramaları:

Belirli bir süre duran bütün devriye ve konvoy araçları terörist taarruzlarına karşı hassas bir durumda olduklarını bilmelidirler. Bütün duraklamalarda askerler, araçları etrafındaki bölgeyi temizlemelidirler. Duraklamanın süresine bağlı olarak temizlenmesi gereken alan mesafesi 5–25 metre arasındadır. Bütün duraklamalarda, duraklama süresi ne olursa olsun, mürettebat araç içinde kalacak ise aracın 5 metre etrafı emniyete alınmalıdır. Daha uzun süreli duraklamalarda ise bu mesafe 25 metreye çıkarılmalıdır. 5–25 metre kontrollerine, bir EYP’nin üzerinde durmaktan kaçınmak maksadıyla araç durdurulmadan önce başlanmalıdır.

5 metre kontrolleri:

• Durmak için bir nokta belirleyin.
• Aracınızın 5 metre etrafını gözle kontrol edin.
• Zemin bozukluğu, şüpheli cisimler, duvarlardaki gevşek tuğla ve briketler, sokak lambaları emniyet tellerinin durumu vb. gibi anormal olan her şeyi araştırın.
• İncelemeye yer seviyesinden başlayıp baş hizasına kadar devam edin. Mevziinizin 5 metre etrafının fiziksel kontrolünü yapın. Sistematik, meraklı olun ve kesinlikle acele etmeyin. Taktik durum müsaade ediyor ise geceleyin ışık veya kızılötesi aydınlatma cihazlarını kullanın.
• Zırhlı bir araçta iseniz 5 metre kontrollerini aracın sağladığı koruma imkânından faydalanmak maksadıyla araç içinden yapınız.

25 Metre Kontrolleri:

• 5 metre kontrollerine ilave olarak devriye veya konvoy lideri bir bölgeyi bir süreliğine işgal etmeye karar verdiğinde uygulanır.
• 5 metre kontrolleri tamamlandığında, 25 metre yarıçaplı alanın gözle taranmasına devam edilir.
• Bulunulan nokta etrafındaki 25 metre yarıçaplı alanın fiziksel kontrolü yapılır.
• EYP ve bölgedeki anormalliklerin varlığı araştırılır.

İntikal halinde teröristlerin emniyetli mesafede muhafaza edilmesi:

Giderek artan şiddette kuvvet kullanımı/angajman kuralları:

• Kullanılan teknikler basit, kolaylıkla anlaşılabilir ve kesin olmalıdır,
• Defansif/taarruz araç manevraları,
• Araçların arkasına asılan ‘‘Yaklaşma, Geçme!’’ uyarı işaretleri,
• El ve kol işaretleri,
• Korna, siren ve düdük kullanılması,
• Geceleyin ışıldak kullanımı,
• Yeşil lazer ışıklarının kullanılması,
• Öldürücü olmayan ikazların kullanılması,
• Kimyasal ışıkların kullanılması,
• Küçük işaret fişeklerinin kullanılması,
• 40 mm çaplı gözyaşı bombalarının kullanılması,
• İkaz atışlarının kullanılması,
• Gerekirse angajman kurallarına uyularak yaklaşan araca ateş açılması,
• Gerektiğinde angajman kurallarına uygun olarak sürücü ve yolculara ateş açılması.

Sabit durumdayken teröristin emniyetli mesafede muhafaza edilmesi:

• Bölgenin keşfi, işgal edilmeden önce yapılmalıdır,
• Durmayı müteakip 5/25 metre kontrolleri icra edilmelidir,
• Mayın ve gömülü EYP tehditlerine karşı yollardan olabildiğince uzak durulmalıdır,
• Doğal engellerden yararlanılmalıdır,
• İyi bir dağılma uygulanmalıdır,
• Çepeçevre emniyet tedbirleri alınmalıdır,
  • Trafik konilerinin kullanılması,
  • Dikenli tellerin kullanılması,
  • İşaretlerin kullanılması,
  • Yol engellerinin kullanılması.
    • Gözetleme yerinin belirlenmesi,
    • Derinlikte savunma tedbirlerinin alınması,
    • Elektronik karşı koyma cihazlarının azami sahayı kapsayacak şekilde mevzilendirilmesi,

Sabit durumdayken teröristleri emniyetli mesafede muhafaza etme tedbirleri

El yapımı patlayıcılar günümüz asimetrik savaş ortamında dost unsurlar için en büyük tehdittir. Yukarıda  anlatılanlar okuyuculara bir rehber olmak üzere hazırlanmıştır. Sürekli gelişen EYP ortamında hayatta kalabilmek için bu alandaki  gelişmeler sürekli olarak izlenmeli ve EYP ortamında operasyonlara katılacak bütün personele öğretilmelidir. EYP ortamında hayatta kalabilmenin ilk  şartı personelin eğitilmesidir.