Pilot Hatası ve Kaçınılmaz Son

Ölümcül Robinson R-44 Kazası

Vietnam gazisiyim ve üç kez helikopter kaza-kırımı yaşadım. Gürültüyü duyunca neler olduğunu anladım ve hızla dışarı çıktım. Pilot helikopterden 3-4 metre uzakta yerde yatıyordu. Üç kişi daha vardı ve hepsi helikopterin içinde sardalya balıkları gibi sıkışmışlardı. Vietnam Gazisi Görgü Tanığı David Henry.

Ercan Caner, Sun Savunma Net, 29 Aralık 2020

30 Ocak 2020 tarihinde; içinde bir pilot ve üç yolcu olan Robinson R-44 modeli bir helikopter (N7530R) kalkışından sadece bir dakika sonra yere çakılır. Meteorolojik şartlar görerek uçuş için elverişlidir (Rüzgâr 5 knot, görüş 10 mil, bulut tavanı 13.000 feet,  hava sıcaklığı 26 derece) ve kalkış öncesi uçuş planı doldurulmamıştır. Newport Beach California’da meydana gelen kazada, pilot ve yolculardan ikisi hayatını kaybeder, üçüncü yolcu ağır yaralı olarak kazadan kurtulur, yerdeki bir kişi de hafif yaralanır.

Birleşik Devletler Ulusal Ulaşım Güvenlik Kurulu (NTSB – National Transportation Safety Board) tarafından 08 Nisan 2020 tarihinde yayınlanan kaza-kırım inceleme raporuna göre; kazanın yaşandığı uçuş öncesinde pilot ve üç yolcu pilotun ofisinde bir araya gelir. Niyetleri öğle yemeği için Catalina Island’a gitmektir. Kısa bir brifing sonrasında pilot yolcuları bir araçla havaalanına götürür. Hayatta kalan yolcunun ifadesine göre havaalanına giderken pilot bir telefon görüşmesi yapar. Pilot telefonda konuşurken sinirli ve oldukça hüsran doludur. Yolculardan bir tanesinin her şeyin yolunda olup olmadığı sorusuna; her şeyin yolunda olduğu yanıtını verir ve sadece farklı bir helikopter istediğini ifade eder.

Birleşik Devletler Ulusal Ulaşım Güvenlik Kurulu, kaza-kırım inceleme raporunda nedense pilotun aslında ne demek istediği ve pilotun ruhsal durumunun kaza-kırıma neden olmuş olabileceği konusunda ayrıntılara girmemiş ve raporda, oldukça garip bir şekilde; pilotun havaalanına giderken kiminle ve neler konuştuğuna dair hiçbir bilgiye yer verilmemiştir.

Havaalanına ulaştıklarında pilot ve yolcular helikopterin yanına gider ve pilot uçuş öncesi kontrolü yapar. Hayatta kalan yolcunun ifadesine göre pilot yolculardan hiçbirine ağırlıklarını sormamış ve oturacakları koltukları belirtmemiştir.

Pilotun toplam uçuş saati sadece 195’tir.

Özel pilot lisansına sahip olan pilot 60 yaşındadır, başka bir hava aracına intibaklı değildir ve son altı ayda sadece 25 saat uçmuştur. Helikopter, Robinson Firması tarafından 2003 yılında imal edilmiştir ve toplam 6966,3 saat uçmuştur.

Havaalanı gözlem kameralarında yapılan incelemede; helikopterin kalkış sonrası burnu önde olarak hafif bir ileri süratle kalkış yaptığı, kalkıştan hemen sonra sola döndüğü, burnunun daha da aşağı düştüğü ve sağa kayış yaptığı görülmektedir. Helikopter geçiş kaldırıcı kuvveti kazanıp düz uçuşa geçtikten kısa bir süre sonra gözden kaybolmakta, tekrar görüntüye girdiğinde ise burun sol yukarı hafif bir tırmanma oranıyla irtifa almaktadır. Helikopter burnu hâlâ sol aşağı durumdadır. Helikopter kısa bir süreliğine irtifa kaybederek düz uçuşa geçer ve yeniden tırmanışa geçer, gözden kaybolmadan önce burun aşağı durumdadır.

Bir görgü tanığının ifadesine göre doğu yönünde uçmakta olan helikopter irtifa kaybederek iki eve çarpana kadar uçuşunu sürdürmüştür.

Federal Havacılık İdaresi  (FAA – Federal Aviation Administration) tarafından yapılan radar görüntüleri incelemesine göre helikopter 500 feet irtifa almış ve yaklaşık 13 saniye güneydoğu yönünde uçmuştur. Sonrasında, 11 saniye içinde, neredeyse yere çarptığı noktanın üzerinde, 200 feet irtifaya kadar alçalmıştır.

Hayatta kalan yolcunun ifadesine göre helikopter yere hızla alçalırken pilot; ‘‘bir şeylerin yanlış gittiğini’’ söylemiş ve muhtemelen kurtarabileceğini söyledikten sonra yolculardan özür dilemiştir.

Yapılan incelemeye göre helikopterde herhangi bir mekanik arıza tespit edilmemiştir.

Helikopter ağırlık denge hesaplamaları incelendiğinde ise; yere çarpma esnasında pilot ve yolcular ile yolcu bagajlarının toplam ağırlığının toplam 739 libre, toplam yakıt ağırlığının ise 189 libre olmak üzere toplam ağırlığın 2.476,5 libre olduğu belirlenmiştir.  Azami kalkış ağırlığı 2.400 libre olan bu helikopterin kaza-kırım anındaki ağırlık verileri aşağıdadır:

Yere Çarpma Esnasında Ağırlık Verileri

Temel Boş Ağırlık: 1533,5 Libre

Sağ Ön Koltuk: 175 Libre + 5 Libre Yük

Sol Ön Koltuk: 168 Libre

Sağ Arka Koltuk: 228 Libre + 5 Libre Yük

Sol Arka Koltuk: 146 Libre + 12 Libre Yük

Toplam Yakıt: 189 Libre

Toplam Ağırlık: 2.461,5 Libre

Kalkış anında toplam ağırlığı 2.476 Libre olan helikopterin ağırlık denge hesabını gösteren yukarıdaki karta göre; azami kalkış ağırlığı olan 2.400 Libre geçilmiştir ve helikopter CG (Center of Gravity) limitleri dışındadır. Kalkış anındaki verilere göre kalkış yapmaması gereken helikopterin CG limitinin, yakıtın azalmasıyla birlikte daha da limit dışına çıkacağı gözden kaçırılmaması gereken bir husustur.

Birleşik Devletler Ulusal Ulaşım Güvenlik Kurulu raporuna göre; kaza kırımın olası nedeni pilotun uçuş öncesinde ağırlık denge hesaplamasını yapmamasıdır. Üretici firma tarafından belirlenen ağırlık-denge limitleri dışında kalkış yapan helikopter, kalkıştan kısa bir süre sonra kontrolden çıkmıştır.

Robinson Firması tarafından yayınlanan SN-44 sayılı Emniyet Bülteni yolcu taşıma ve pilot sorumluluklarını incelemektedir.

Robinson Safety Notice SN-44

Yolcu taşınması kumandalarda olan pilot açısından ilave bir sorumluluktur. Yolcular hayatlarını pilotun ellerine bırakmıştır ve uçuş öncesinde uçuşla ilgili bütün riskler hakkında bilgilendirilmelidirler.

Uçuşla ilgili riskler aşağıdadır:

• Pilotun uçuş deneyimi,
• Hava aracının imkân ve kabiliyetleri,
• Dikkate alınması gereken operasyonel hususlar.

SN-44’e göre helikopterde yolcu taşınması; ilave ağırlık ve yolcuların neden olabileceği dikkat dağılımı nedeniyle pilot iş yükünü artırmakta ve uçuş emniyetini daha fazla riske sokmaktadır. SN-44 Emniyet Bülteninde, yolcu taşıyan tecrübesiz pilotların daha yüksek oranda kaza-kırım yaptıkları vurgulanmakta ve yeni intibak eden pilotların yolcu taşıma görevlerinde kullanılmadan önce yapılması gerekenler açıklanmaktadır.

Kaza sonrası yapılan incelemede motor test ünitesinde çalıştırılmış ve çeşitli güç ayarlamalarında uygun çalıştığı gözlemlenmiştir. Yapılan otopsiye göre pilot başına aldığı çarpma darbeleri nedeniyle ölmüştür.

Alınan Dersler

Hava araçlarının performansı sadece toplam ağırlıktan değil, yükün hava aracı içindeki dağılımından da etkilenir. Yüklemenin operatör talimnamesine göre ve ağırlık-denge hesaplamasının kalkış öncesi yapılması zorunluluktur.

Robinson imali helikopterler ucuz olacak şekilde tasarlanmıştır ve uçurulması oldukça kolaydır. Dünyanın her yerinde yaygın olarak hayvan yetiştiriciliği, hava fotoğrafçılığı ve helikopter tur operasyonlarında kullanılmaktadır.

Bazı pilotlar ve havacılık şirketleri Robinson imali helikopterlerin mast vurmasına karşı hassas olduğunu, bu hassasiyetin de deneyimsiz pilotların ölümcül kaza-kırım yapmalarına neden olduğunu iddia etmektedirler. Robinson firması ise mast vurmasına karşı ilave pilot eğitimi yapılmasını önermektedir.