Uzay Saldırısı ve Beşinci Madde

NATO Zirvesinde liderler ünlü Beşinci Madde’nin kapsamını genişleterek; kara, deniz, hava ve siber ortama uzayı da dâhil ettiler.

Yazar: Lorne Cook, The Associated Press, 15 Haziran 2021

Çeviren: Ercan Caner, Sun Savunma Net,  17 Haziran 2021

Organizasyon 18 yıl sonra Afganistan’dan çekilirken, 30 ülkeden oluşan ittifakın liderleri birliğini yeniden teyit etmek ve Çin ve Rusya ile giderek artan gerginlikleri görüşmek ümidiyle NATO karargâhında kameralara poz verirken, 14 Haziran 2021. Fotoğraf: Jacques Witt via AP.

BRÜKSEL — NATO liderleri 14 Haziran 2021 tarihinde gerçekleşen zirvede ‘‘Birimiz Hepimiz, Hepimiz Birimiz İçin’’ karşılıklı savunma yaklaşımının kapsamını, uzaydaki saldırılara kolektif tepkiyi de kapsayacak şekilde genişlettiler.

NATO Anlaşmasının ünlü beşinci maddesi ‘‘Birimiz hepimiz, hepimiz birimiz için’’ maddesi olarak da bilinmektedir ve NATO organizasyonunun temel taşıdır. Madde 5, üye ülkelerden birine yapılan saldırının bütün üyelere yapıldığı anlamına geldiğini ifade eder ve kolektif bir savunma olasılığını harekete geçirir. Bu madde günümüze kadar; kara, deniz, have ve son zamanlarda eklenen siber ortam gibi sadece daha geleneksel askeri saldırılara karşı uygulanmıştır.

Zirvenin ardından yapılan bildiride liderlerin; uzayda veya uzaydan yapılacak saldırıların, NATO açısından ulusal ve Avrupa-Atlantik refahını, güvenliğini ve istikrarını tehdit edebilecek bir sorun teşkil edebileceğini ve modern toplumlara konvansiyonel bir saldırı kadar zararlı olabileceğini düşündükleri ifade edilmiştir.

Bildiride ayrıca; ‘‘Bu tür saldırılar 5’inci Maddenin uygulanmasına yol açabilir. Bu tür saldırıların hangi hallerde 5’inci Maddenin uygulanmasına yol açacağına ilişkin karar duruma göre vaka bazında Kuzey Atlantik Konseyi tarafından alınacaktır ifadelerine de yer verilmiştir.

Cep telefonları ve bankacılık hizmetlerinden hava durumu tahminlerine kadar birçok alanda kullanılan yaklaşık 2,000 adet uydu dünya yörüngesinde dönmektedir ve bunların yarısından fazlası NATO üyesi ülkelere aittir. Askeri liderler de seyrüsefer, haberleşme, istihbarat paylaşımı ve fırlatılan füzeleri tespit edebilmek için bu uyduların bazılarına muhtaçtırlar.

Aralık 2019’da NATO liderleri uzayın; kara, deniz, hava ve siber ortamdan sonra beşinci operasyon sahası olduğunu ilan etmiştir. Birçok üye ülke; Çin ve Rusya’nın uzayda giderek artan saldırgan davranışlarından endişe duyduklarını dile getirmiştir.

Yaklaşık 80 ülke uydulara sahiptir ve giderek artan sayıda özel şirketler de uydu sahibi olmaktadır. 1980’li yıllarda NATO haberleşmesinin sadece küçük bir kısmı uydu üzerinden yapılırken, günümüzde en az %40’ı uydular aracılığı ile yapılmaktadır. Soğuk Savaş esnasında NATO’nun 20’den fazla uydu istasyonu bulunmaktadır, ancak günümüzün yeni teknolojileri, dünyanın en büyük güvenlik örgütü olan NATO’nun bu sayının sadece beşte biriyle kapsama alanını ikiye katlayabileceği anlamına gelmektedir.

NATO üyesi ülkeler, 11 Eylül 2001 tarihinde, sözde El Kaide teröristlerinin Birleşik Devletler topraklarında gerçekleştirdiği saldırıların hemen ardından, 12 Eylül 2001 günü oybirliği ile ittifakın en değerli üyelerinden bir tanesi olan Birleşik Devletler için Madde 5’in uygulanmasını kabul ederler.

Eski Başkan Donald Trump, başta Estonya, Letonya, Litvanya ve Polonya gibi Rusya’ya sınırı olan ülkeler olmak üzere, ABD müttefikleri arasında, savunma bütçelerini artırmadıkları takdirde onların yanlarında olmayacağını ifade ederek derin endişelere neden olmuştur.

Başkanlık görevini devir aldığı günden beri onları ikna etmek için uğraşan Başkan Biden ise, katıldığı ilk NATO zirvesini; Amerika’nın Avrupalı müttefikleri ve Kanada’ya olan bağlılığını göstermek için resmi bir fırsat olarak kullanmıştır.

ABD Başkanı Biden; Beşinci Madde’nin müttefikler arasında kutsal bir yükümlülük olduğunu ve bütün Avrupa’ya Birleşik Devletler’in yanlarında olduğunu söylemiştir.

https://www.defensenews.com/smr/nato-priorities/2021/06/14/nato-says-attack-in-space-could-trigger-mutual-defense-clause/