Sottaku no ki![i]

McKinsey & Company

‘‘Enron, geleneksel endüstri yapılarına saldırarak ve onları paramparça ederek dünyanın en yenilikçi şirketleri arasında yerini almıştır.’’ Enron Şirketinin çöküşünden birkaç ay önce yayınlanan McKinsey & Company raporundan…

Andrew Ross Sorkin, Deal Book, 2 Eylül 2013

Ercan Caner, Sun Savunma Net, 1 Ekim 2018

McKinsey & Company danışmanlık firmasının logosu İsviçre’nin Zurich kentinde bir ofis binasında, 22 Eylül 2016.

“McKinsey & Company danışmanlık firmasını kiraladığınızda, artık kapının önüne koyulmanız mümkün değildir.’’

Bu söz, dünyanın en nüfuzlu danışmanlık firması olan McKinsey & Company danışmanlık firmasını kiralamak için Amerikan iş dünyasının her yerinde yıllardır fısıldanan bir gerekçe veya en azından bir rasyonalizasyondur. Bu gizemli şirket, Procter & Gamble ve American Express dâhil dünyanın en büyük şirketlerinin yanı sıra hükümetlere de yarım asırdan daha fazla bir süreden beri strateji belirlemede danışmanlık yapmaktadır. Bu şirketin nüfuzu gerçekten şok edicidir, geçmişte ve halen en zengin 500 şirketin İcra Kurulu Başkanları (CEO) McKinsey & Company danışmanlık firmasının mezunları arasındadır.

Peki, bu firmanın özellikle kötü zamanlarda tavsiyeleri nelerdir?

Genellikle bahsedilmez fakat iş dünyasının geçmişine bakıldığında, McKinsey & Company danışmanlık firmasının aslında en berbat tavsiyeleri verdiği görülecektir. Enron Firmasının durumuna bakın. Time Warner firmasının AOL ile birleşmesine bakın. General Motor firmasının Japon otomobil üreticilerine karşı uyguladığı yetersiz stratejiyi inceleyin. Bu danışmanlık firması 1980 yılında AT&T Firmasına, 2000 yılında cep telefonu pazarında, Birleşik Devletlerdeki abone sayısının sadece 900.000 olacağı tahmininde bulunmuş, gerçekleşen abone sayısı ise 109 milyon olmuştur.

Duff McDonald tarafından kaleme alınan ‘‘The Firm: The Story of McKinsey and Its Secret Influence on American Business – Şirket: McKinsey’in Hikâyesi ve Amerikan İş Dünyasındaki Gizli Etkisi’’ adlı dikkate alınması gereken kitap okuyuculara, bu nüfuzlu şirketin başarılarının arkasında yatan nedenler hakkında oldukça ilginç bir bakış açısı sunmaktadır. Kitapta McKinsey & Company Şirketinin yükselişi anlatılmakta ve sadece bu şirket için değil, dünyanın her yerindeki danışmanlar ve uzmanlar ile asalaklar yeraltı dünyası için sorulması gereken bir soru da gündeme getirilmektedir: Buna değer mi yoksa değmez mi?

Bu soruya verilen yanıt, yılda milyarlarca dolar anlamına gelmektedir. Gerçekten de 130 milyar dolarlık bir anlaşma için, Verizon ve Vodafone (İcra Kurulu Başkanı eski bir McKinsey & Company ortağıdır) firmalarının kulaklarına ne yapmaları gerektiğini fısıldayan danışmanlar ordusuna, sadece bir hafta sonu harcadıkları çaba için ödenen para 200 milyon dolardır. Ve belki de işin en önemli tarafı; anlaşmanın herhangi bir nedenle imzalanmaması durumunda dahi McKinsey & Company adlı stratejik danışmanlık şirketinin aldığı parayı geri vermek zorunda olmamasıdır.

Bay McDonald, ‘‘Şirket: McKinsey’in Hikâyesi ve Amerikan İş Dünyasındaki Gizli Etkisi’’ adlı kitabında, McKinsey & Company danışmanlık firması tarafından verilen tavsiyeler ve nihai sonuçları arasındaki dikkati çeken ve entrika dolu uyumsuzlukları araştırmakta ve ortaya koymaktadır.

McDonald kitabında, McKinsey & Company şirketinin ortaklarından olan Larry Kanarek’in; ‘‘Biz sadece danışmanız, aldıkları tavsiyeleri değerlendirmek ve kendi kararlarını vermek yönetimin görevidir. Bana bunu yapmamı McKinsey söyledi demek onları kurtarmaz. McKinsey’den birisi bana, ne zaman bir şirketin nasıl yönetileceğini bildiğini söylese, ona cevabım gidip o işi yapmasıdır. Çünkü biz burada o işi yapmıyoruz’’ çarpıcı sözlerine yer vermektedir.

McKinsey & Company stratejik danışmanlık şirketi, iş dünyasına dâhil olduğu 80 yıldan fazla sürede basının dikkatinden uzak kalmayı başarmıştır. Belki de dikkatleri bu şirketin üzerine çeken en göze çarpan olay, geçtiğimiz günlerde meydana gelen, eski başkan Rajat K. Gupta’nın (1994-2003 arası başkan ve 2007 yılına kadar üst düzey ortak olmak üzere şirkette 34 yıl çalışmıştır) borsadaki gizli işleri nedeniyle mahkûm olmasıdır.

McKinsey & Company stratejik danışmanlık şirketi hakkında fazla şey duymamamızın bir nedeni de şirketin müşterilerine yaptıklarını açıklamayı engellemesidir. Bay McDonald’ın kitabına göre; şirketin standart sözleşmesinde ‘‘Müşteri, McKinsey’in adını kullanmayacağını, McKinsey’in çalışmasını referans göstermeyeceğini veya McKinsey’in yazılı onayı olmadan bu anlaşmanın maddeleri ve çıktılarının organizasyon dışına çıkarılmayacağını kabul eder’’ maddesi bulunmaktadır.

Sonuç olarak, McKinsey & Company stratejik danışmanlık şirketi, ne yaptığı iyi işlerin herkes tarafından bilinmesini istemekte ne de yaptığı berbat işlerin sorumluluğunu üzerine almak istememektedir.

Bay McDonald ‘‘Şirket: McKinsey’in Hikâyesi ve Amerikan İş Dünyasındaki Gizli Etkisi’’ adlı kitabında şirketin başarılarına dikkat çekerken, birçoğu bilinmeyen başarısızlık hikâyelerini de paylaşmaktadır. Analizci ve yorumcu Barry Ritholtz bir zamanlar; ‘‘Bütün Kötülüklerin Kökü McKinsey & Company Şirketi mi?’’ diye sormuştur.

Duff McDonald tarafından kaleme alınan ‘‘Şirket: McKinsey’in Hikâyesi ve
Amerikan İş Dünyasındaki Gizli Etkisi’’ başlıklı kitabı.

McKinsey & Company stratejik danışmanlık şirketi, müşterileriyle olan iki taraflı ilişkilerinde her ne kadar bir sır küpü olarak ün yapmış olsa da türünün benzersiz örneği olan olağanüstü işleri açığa çıkmıştır. McKinsey & Company şirketi tarafından verilen tavsiyeler, bazı uzmanların ifadelerine göre Continental Illionis Bank’ın 1980’li yıllarda iflas etmesine neden olmuştur. McDonald kitabında, McKinsey tarafından Ulusal Sağlık Hizmetleri alanında verilen tavsiyelerin aptal durumuna düşen İngiliz bürokrasisinin bir adım dahi atamamasına neden olduğunu dile getirmektedir. Şirket verdiği tavsiyelerle; General Motors firmasının 1980’li yıllarda, Japon dışsatımı ile rekabet etmesini çok daha zorlaştıran bir strateji izlemesine neden olmuştur. McKinsey & Company stratejik danışmanlık şirketi, John Sculley’in Apple Firmasını yeniden yapılandırmak üzere Steve Jobs’tan devraldığında da sahnededir ve firmayı eski güzel günlerine döndürmek için Steve Jobs’ın tekrar geriye dönmesi gerekmiştir.

McKinsey & Company stratejik danışmanlık şirketi, finansal krizin hemen öncesinde GE Capital ile de çalışmış ve şirketi, sonunda finansal sistemin neredeyse çöküşüne giden yolda problemlere çok daha açık bir hale getirmiştir.

Bay McDonald ‘‘Şirket: McKinsey’in Hikâyesi ve Amerikan İş Dünyasındaki Gizli Etkisi’’ adlı kitabında McKinsey & Company stratejik danışmanlık şirketini kiralamanın bazen popüler olmayan kararları almak için bir kılıf olarak kullanıldığını da ileri sürmektedir. McDonald kitabında; ‘‘Eğer bir İcra Kurulu Başkanı olarak maliyetlerin %10 oranında azaltılması gerektiğini, fakat çalışanların bunu yutmayacaklarını düşünüyorsanız, McKinsey & Company şirketini kiralamak sizi büyük bir dertten kurtaracak ve herkesin gelmesini istediğiniz noktaya sizi kolay şekilde götürecektir.’’ ifadelerine yer vermektedir.

Adil olmak gerekirse, McKinsey & Company stratejik danışmanlık şirketinin unutulması imkânsız bazı şirket felaketlerinde adının geçmesi, dünyanın en büyük şirketlerine en zorlu problemlerinde danışmanlık yaptığı göz önüne alındığında, basitçe büyük sayılar yasasının gereği olabilir ve şirketin her zaman bazı başarısızlık hikâyelerinin bir parçası olması da oldukça normaldir.

McKinsey & Company stratejik danışmanlık şirketi yöneticilerini ‘‘FİİLİ ENDÜSTRİYEL CASUSLAR’’ olarak nitelendiren Bay McDonald, yine de şirketin bir müşterisi için yaptıklarının, onun rakiplerine yardım edebileceği düşüncesini de ortaya atmaktadır. Bay McDonald kitabında; ‘‘Şirket, şüphesiz farklı durumlarda farklı uygulamalarda bulunacaktır, fakat rekabetçi kıyaslama kavramı, bir müşteriye diğer müşterilerin neler yapmaya hazırlandığını örtülü ve el altından söylemenin ve biraz şüpheli de olsa en hassas sırlarının açığa çıkarılmayacağı yönünde söz vermenin süslü püslü bir yolundan başka bir şey değildir’’ ifadelerine yer vermektedir.

Kitabını kaleme almak için birkaç yıl harcayan Bay McDonald, şirketin ününü sorgulamaktadır: ‘‘McKinsey güvenilir bir şirket midir? Belki. Şirketin bağlantı timlerinde sahada görev alan genç işletme mezunları mesleklerini, yaptıkları hataların bedelini müşterilerin ödeyeceğini bilerek öğrenmektedir ve bir McKinsey çalışanının da müşterilerine uzun ve uykusuz geceler hariç sunabileceği başka bir şey olduğunu savunmak da oldukça zordur.

Bunların hepsi doğru olabilir. Fakat bütün bunlar şirketin başarılarını da tam olarak açıklamamaktadır. Yıllar boyunca ne kadar kötü tavsiyelerde bulunmuş olursa olsun giderek artan sayıda müşteri, McKinsey & Company stratejik danışmanlık şirketinin kapısına kendiliğinden gelmeyi sürdürmektedir. McKinsey Quarterly dergisinin eski editörlerinden Alan Kantrow, Bay McDonald’a bunun nedenini; ‘‘Sadece yaptıkları işte iyi olduklarından değil, bu tür müşteri ilişkilerinde nasıl hareket etmeleri gerektiği yönünde iyi eğitildiklerinden dolayı da hâlâ bizimle sürmekte olan işleri var. Asıl gerçeğin ilişki ve görüşme olduğunu çok iyi biliyorlar’’ sözleriyle açıklamıştır.

Bir zamanlar, yatırım bankeri ve şirket birleşme uzmanı olan Felix G. Rohatyn’e bir danışman tarafından verilen tavsiyelerin değerini nasıl ölçtüklerini sormuştum. Bu soruma yanıtı; ‘‘Bu soruyu neler hissettiklerini anlatmaları için danışmanlık alan kişilere sormalısınız’’ şeklinde olmuştu…

Çevirenin Notları: Yazı aslına sadık kalınarak çevrilmiştir. Orijinal metne aşağıdaki link üzerinden erişebilirsiniz.

Yazının çevrilerek paylaşılmasındaki maksat; merak eden ve konuya ilgi duyan okurların, en azından bir makale ve hakkında yazılan bir kitaptan yapılan alıntıları okuyarak, dünyanın en ünlü stratejik danışmanlık şirketi olan McKinsey & Company hakkında bilgi sahibi olabilmeleridir.

Zamanlama hayatın her safhasında çok önemlidir…

https://dealbook.nytimes.com/2013/09/02/in-a-new-book-mckinsey-co-isnt-all-roses/

[i] Sottaku no ki: Zen Atasözü. ‘‘Sottaku’’; civcivin yumurtayı içerden kırmak için zorlaması, anne tavuğun da bu esnada dışarıdan gagalaması anlamına gelmektedir. ‘‘Ki’’ ise zamanlama anlamına gelmektedir. Civcivin kırma gayreti ile anne tavuğun gagalamasında zamanlama çok önemlidir. Doğumda zamanlama çok önemlidir. Civciv-Tavuk ikilisi yerine Öğretmen-Öğrenci, Patron-Çalışan veya arzu ettiğiniz bütün ikilileri koyabilirsiniz. Her durumda da bebekten gelen gayretin ve annenin desteğinin ZAMANLAMASI çok önemlidir. (Yasuda Consulting)