Romanya’da Neler Oluyor?

Ercan Caner, Sun Savunma Net, 08 Aralık 2024

Ülkede durum, seçim yarışı öncesindeki kamuoyu yoklamalarında tek haneli rakamlarda oy almasına rağmen, aşırı sağcı bağımsız aday Călin Georgescu’nun oyların %22,4’ünü alarak cumhurbaşkanlığı seçimlerinin ilk turundan zaferle çıkmasının ardından oldukça gergindir. Popülist lider Georgescu’nun beklenmeyen başarısının ardında, sosyal medyayı başarıyla kullanması ve özellikle TikTok’taki aşırı sağcı ve dinsel söylemlerinin etkili olduğu öne sürülmektedir.

Aşırı sağcı dinsel Georgescu’nun özellikleri arasında Avrupa’ya olan şüpheci yaklaşımı, serbest piyasaya karşı derin nefreti, bilimsel ifadelerin arkasına sığınarak uydurduğu yalanlar, mistik doğa görüşleri ve iklim değişikliği tezlerine karşıtlığının yanı sıra Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ve tarihin tozlu sayfalarında yer alan eski diktatörlere duyduğu hayranlık ön plana çıkmaktadır.

Aşırı sağcı dinsel adayın cumhurbaşkanlığı seçimlerinin ilk turunda aldığı %22,4 oranındaki oy; NATO müttefiki ve Ukrayna’nın destekçisi olan Romanya’nın, tamamen farklı bir tutum içine girerek saf değiştirip, Macaristan ve Slovakya gibi ülkelerin arasına katılacağı yönündeki korkuları artırmıştır.

İlk kez 2014 yılında cumhurbaşkanı seçilen ve 2019 yılında ikinci dönem için girdiği seçimi %66.09 gibi ezici bir üstünlükle kazanan mevcut cumhurbaşkanı Klaus Iohannis, ülkenin istihbarat servisi tarafından hazırlanan ve Georgescu’nun hızlı yükselişinin TikTok algoritmasını manipüle eden koordineli eylemlerin sonucu olduğunu gösteren bir dizi belgeyi yayınlamayı kabul etmiştir. Belgelere göre, aşırı sağcı dinsel Georgescu’nun seçim kampanyası bir devlet tarafından düzenlenmiştir. Suçlu olarak açıkça belirtilmese de, Moskova’nın geçmişte Ukrayna’da gerçekleştirdiği kampanyalar Georgescu’nun kampanyası ile benzerlikler göstermektedir.

26 Ocak 1918 tarihinde doğan ve 25 Aralık 1989 tarihinde Târgovişte’de eşi Elena ile birlikte infaz edilen Nicolae Ceauşescu, 1965-1989 yılları arasında toplam 24 yıl ülkeyi yönetmiştir. Diktatör parçası Ceauşescu’nun rejimi, 17 Aralık 1989 tarihinde Romanya ordusuna Timişoara kentinde hükümet karşıtı göstericilere ateş açma emri verdikten sonra çökmüştür. 22 Aralık 1989 günü göstericilere katılan Romanya ordusu, aynı gün Elena ile birlikte bir helikopterle başkentten kaçan diktatör parçasını yakalamıştır. 25 Aralık 1989 tarihinde özel bir askerî mahkeme tarafından yargılanan çift, sadece bir saat kadar süren yargılama sonunda ölüme mahkûm edilerek aynı gün bir idam mangası tarafından kurşuna dizilmiştir. Elena, hiçbir akademik unvanı olmamasına rağmen kocasının rejimi ve devlet propagandası ile dünyaca ünlü bir kimya araştırmacısı olarak şişirilmiş ve adına neredeyse iki düzine bilimsel makale ve kitap yayınlanmıştır.

Rumen İstihbarat Servisi’ne (SRI) göre, 2016’da kurulduğundan neredeyse kullanılmayan ve büyük ölçüde TikTok’u kullanan gizli bir ağ, seçimlerin ilk turundan önceki iki haftada oldukça aktif hale gelmiş ve ücretli ve koordineli hareket eden ağ operatörleri, tipik bir devlet aktörünün yöntemlerini kullanmışlardır. Bilindiği gibi TikTok, Çin dışında ilk kullanıma 2017 yıllında açılmış ve Avrupa’da kullanılmaya 2018 yılında başlanmıştır. SRI’nın iddialarına göre aşırı sağcı dinsel aday için sanal özel ağ (VPN –  Virtual Private Network) kullanılarak 2016 yılından bugüne 796 hesap oluşturulmuş ve seçimin iki hafta öncesi bu sayı 25.000’e ulaşmıştır.

Bir gün önce infaz edilen Ceauşescu’nun makamını işgal Romanya ordusundan subaylar ve silahlı siviller,  26 Aralık 1989. Fotoğraf: Patrick Hertzog/AFP/Getty Images

SRI’ya göre aşırı sağcı ve dinsel cumhurbaşkanı adayını destekleyen yeraltı dünyasından bir zenginin yaklaşık olarak 1.000.000 Euro harcadığı ve TikTok’ta yeniden yayınlama başına 950 Euro kadar ödemeler yaptığı iddia edilmektedir. TikTok, geçtiğimiz hafta yaptığı açıklamada, dinsel liderin zengin destekçisinden 362.500 Euro aldığını kabul etmiştir.

İddialara göre; toplam takipçi sayısı 8 milyonu geçen 100’den fazla internet ünlüsüne (influencer) para ödenmiş, takipçi sayısı 20.000’nin altında olanlara, yayınladıkları her gönderi için yaklaşık 80 Euro, takipçi sayısı daha fazla olanlara ise 1.000 Euro’ya kadar para ödenmiştir

SRI tarafından ifşa edilen belgelerin, 08 Aralık 2024 tarihinde yapılacak ikinci turda Romanya halkını ne kadar etkilediği merakla beklenmektedir.