Sarraj Gidici – Peki, Anlaşma Ne Olacak?

‘‘Libya’da attığımız adımlarla Hafter’i gerilettik. Serrac’ın istifa kararı bizi üzdü. Konuyla ilgili sürece dair görüşmeler sürüyor’’ Recep Tayyip Erdoğan

Ercan Caner, Sun Savunma Net, 20 Eylül 2020

Libya Başbakanı Fayez al-Sarraj Çarşamba akşamı banttan yayınlanan konuşmasında Libya halkına hitap etmiş ve önümüzdeki Ekim ayı sonunda başbakanlık görevinden istifa edeceğini açıklamıştır.

Libya Başbakanı Fayez al-Sarraj’ın Libya halkı için sürpriz sayılabilecek istifasının nedenleri;

• İçişleri Bakanı Fathi Bashagha’nın Libya halkını yolsuzluğa karşı koymaları için sokağa davet çağrısı sonucu ülkenin batısında düzenlenen protesto gösterileri,
• Birleşik Devletlerin başını çektiği ağır uluslararası baskılar ve
• Birleşmiş Milletler tarafından tanınan Ulusal Mutabakat Hükümeti (GNA-Government of National Accord) içindeki iç çekişmelerdir.

Sarraj’ın sürpriz sayılabilecek istifası Türkiye ile yaptığı anlaşmalara ne olacağı sorusunu akıllara getirmektedir. Birçok insan, Türkiye ile Sarraj arasında yapılan anlaşmalardan rahatsız olan uluslararası çevreleri yatıştırmak maksadıyla Birleşik Devletlerin devreye girerek Sarraj’ı istifaya zorladığına inanmaktadır.

Sarraj’ın Türkiye ile imzaladığı deniz yetki alanlarının belirlenmesiyle ilgili anlaşma başta Fransa ve Yunanistan olmak üzere bütün Avrupalıları öfkeden deliye döndürmüştür.

2019 yılı Kasım ayında Sarraj Türkiye ile iki ülke arasındaki deniz sınırlarını belirleyen tartışmalı bir anlaşmaya imza atmıştır. Türkiye’nin, Yunanistan’ın şiddetle itiraz ettiği bu anlaşmaya dayanarak doğu Akdeniz’de sürdürdüğü doğal gaz arama faaliyetleri birkaç Avrupa ülkesiyle gerginliğin iyice artmasına neden olmuştur.

Clingendael Institute kurumundan araştırmacı Jalel Harchaoui Al Monitor’a verdiği demeçte deniz yetki alanları anlaşmasını kastederek;  ‘‘Türkiye’nin elinde sadece bir kâğıt parçası var ve o kâğıt parçasının altında da Sarraj’ın imzası var’’ ifadelerini kullanmıştır.

Libya Ulusal Mutabakat Hükümeti İçişleri Bakanı Fathi Bashaga. Paydaşı Katar İçişleri Bakanı Khalid bin Muhammad ve Türkiye Savunma Bakanı Hulusi Akar ile Tripoli’de kameralara poz verirken, 17 Ağustos 2020. Kaynak: Daily Sabah

Ulusal Mutabakat Hükümetin uygulamalarından rahatsız olan halk Ağustos ayının sonlarında Misrata, al-Zawiya ve Tripoli kentlerinde yolsuzluk, kötüleşen yaşam şartları ile sık elektrik ve su kesintilerini protesto etmek için sokaklara dökülmüştür. Protesto gösterileri nedeniyle Başbakan Sarraj, içişleri bakanı Fathi Bashaga’yı Türkiye’yi ziyareti esnasında görevden almış, fakat sonrasında bu kararından geri adım atmıştır.

Libya’daki İslamcılar ise Sarraj’ın kararına kuşku ile yaklaşmaktadır. Libya Danışma Konseyi üyesi ve Müslüman Kardeşler ile bağlantısı olan Saad al-Jawvi Sarraj’ın istifa kararı almasında dış güçlerin parmağı olduğunu ileri sürmüştür.

King’s College London’s School of Security Studies’den Allison Pargeter de Al Monitor’a yaptığı açıklamada Türkiye’nin Libya’da Fathi Bashaga dâhil birçok ortağı olduğunu iddia etmiş, fakat Türkiye’nin Libya ve Doğu Akdeniz’deki faaliyetlerine yasal kılıfı sağlayanın başbakanlık göreviyle Sarraj olduğunun da altını çizmiştir.

İç savaşın başladığı 2011 yılı öncesinde Türk şirketlerinin Libya’da 18 milyar ABD dolarından fazla imzaladığı sözleşme bulunmaktadır. Dokuz yıldır süren savaş nedeniyle Türk şirketleri alacaklarını alamamış durumdadırlar.

Bütün bu gelişmeler Rusya ve Türkiye’nin, Suriye ve Libya’daki gelişmeleri görüşmek maksadıyla 15-16 Eylül 2020 tarihlerinde Ankara’da bir araya geldikleri esnada gerçekleşmiştir. Gelecekteki birçok belirsizlikler göz önüne alındığında Türkiye’nin Libya’daki pozisyonu oldukça hassas bir durumdadır.

Ulusal Mutabakat Hükümeti Başbakanı Sarraj’ın istifasının başkanlık seçimleri öncesinde Başkan Donald Trump yönetimi tarafından yapılan bir diğer ince ayar olduğu çok açıktır, fakat bu gelişmenin Türkiye’nin bu ülkedeki konumunu nasıl etkileyeceği bilinmezliğini korumaktadır.