Yazı Dizisi II

Stinger Etkisi

Ercan Caner, Sun Savunma Net, 25 Ekim 2017

Sovyetlerin Afganistan’ı işgalinin ilk iki yılında hava aracı kayıpları %75-80 oranında; muharebe dışı etkenler ve yerdeyken yapılan baskınlar, roket atışları ve sabotajlardan kaynaklanmıştır. Stinger füzesinin kullanılmaya başlanmasıyla birlikte hava aracı kayıplarının nedeni de dramatik bir şekilde değişecektir.

1986 yılının son dört ayında Afganistan’da Kızıl Ordu hava araçlarına karşı kullanılmaya başlanan Stinger füzesinin altı teknolojik avantajı bulunmaktadır:

• Kullanımının çok kolay olması ve çok az kullanıcı eğitimi gerektirmesi,
• Gerçekten taşınabilir bir silah sistemi olması (sadece 15 kg),
• At-unut tipi bir füze olması,
• Pasif bir kızıl ötesi arayıcı kullanması,
• Sürat ve menzilinin diğer hava savunma füzelerine nazaran daha fazla olması,
• Sabit ve döner kanatlı hava araçlarına her açıdan atılabilmesi ve
• Hedefe kilitlendiğinde flare’ler tarafından yanıltılmasının mümkün olmaması.

Stinger füzesini ateşlemek için kullanıcı füzeyi hedefe doğrultur. Füze başlığı hedefe kilitlendiğinde oldukça belirgin bir ses duyulur. Kullanıcı tetiği çektiğinde:

Küçük bir ateşleme motoru devreye girerek füzenin lançerden çıkmasına ve kullanıcıya zarar vermeyecek şekilde uzaklaşmasına neden olur. İlk fırlatma motoru ayrılır ve füzenin sevk motoru devreye girer. Bu sevk motoru füzeyi 2 Mach gibi çok büyük bir hızla 3,500 metre mesafeye ulaştırabilmektedir.

Düşürdükleri bir helikopter ile poz veren Afganlı Mücahitler. Foto: bowshrine.com

Füze ateşlendikten sonra pasif kızıl ötesi/ultraviyole sensörler hedef hava aracından yayılan kızıl ötesi (ısı) kaynağı arar. Füze, diğer ısı kaynaklarından ayırt edebilmek için hava aracının ultraviyole imzasını da tanımlama kabiliyetindedir.

Daha önce mücahitlere verilen Oerlikon ve Blowpipe hava savunma sistemleri, Afganistan’ın dağlık arazisinde işe yaramamıştır. Oerlikon sistemini taşımak için en az 20 katır gerekmektedir. Atılan 13 adet Blowpipe füzesinden ise hiç birisi hedefi vuramamıştır.

Stinger ise çok farklıdır. Atım ve isabet oranı tartışılsa da füze birçok Sovyet ve Afgan hava aracını düşürerek muharebe dışına itmiştir. Bazı iddialara göre ilk on ay içinde 187 adet Stinger füzesi ateşlenmiş ve %75 isabet oranı ile Kızıl Orduya ait 140 adet hava aracı düşürülmüştür.

1989 yılında ABD Ordusu bir analiz timini Pakistan’a göndermiştir. Bu analiz timi, mücahitlerle yaptığı görüşmeler sonucunda yaklaşık 340 atışta 269 hava aracının düşürüldüğü sonucuna ulaşmıştır. Bu rakamlar %79 isabet oranı anlamına gelmektedir. Stinger gerçekten korkutucu bir silahtır.

Elveda Afganistan. Foto: bowshrine.com

Kızıl Ordu, hava araçlarına gelişmiş flare, kızıl ötesi karıştırıcılar ve egzoz sistemlerine de ısı yayıcı sistemler takmış, sabit kanatlı savaş jetleri füze menzili dışında kalmak için uçuşlarını yüksek irtifalarda gerçekleştirmiştir. Sovyet hava kuvvetlerine ait savaş jetlerinin, üç mil olan Stinger menzilinden kurtulmak için yüksek irtifalarda uçması, etkinliklerinin azalmasına ve kara birlikleri tarafından savaş jeti pilotlarının ‘‘kozmonotlar’’ olarak alaya alınmasına neden olmuştur.

Sovyet helikopter pilotları ise ısı güdümlü Stinger füzesinden korunmak için farklı taktikler denemiş ve alçak irtifada yalama uçuşlarını tercih etmişlerdir. Bu uçuş şekli, ısı güdümlü Stinger füzesine karşı en iyi korunma tedbiri olmasına rağmen, helikopterleri alçak irtifalarda uçarken diğer hafif silahların etkisine maruz bırakmıştır.

Sovyetlerin Stinger füzesinden korunmak için uyguladıkları taktiklerden bir tanesi de gece harekâtı olmuştur, bunun nedeni Afganlı mücahitlerin çoğunda gece görüş sistemlerinin olmamasıdır. Stinger füzelerinin yerlerini belirlemek maksadıyla insan istihbaratı kullanılmaya başlanmış ve bu tespitler sonrasında imha, satın alma veya bu bölgelerden uzak durarak korunma yöntemleri denenmiştir.

SA-24M MANPADS

Beklenmeyen Sonuçlar: Stinger Füzelerinin Yayılması

Afganlı mücahitler tarafından kullanılmak üzere verilen Stinger füzelerinin bir kısmını Pakistan kendisine ayırmıştır ve bu füzelerden bir kısmının karaborsaya düştüğü iddia edilmektedir. Mücahitlerin eline ulaşan füzelerden belki de yarısının ise satıldığı, İran gibi müttefiklere verildiği, pusularda kaybedildiği veya gelecekteki olası çatışmalar için stoklandığı tahmin edilmektedir.

Reagan yönetimi, Sovyet hava araçlarına karşı kullanmak üzere Afganlı mücahitlere 2,000 adet Stinger füzesi vermiştir. Bu füzelerden 200-300 adedinin hala nerede oldukları bilinmemektedir.

Breaking Defense’de yayımlanan 27 Eylül 2011 bir makaleye göre Beyaz Ev’de icra edilen gizli bir toplantının konusu Libya’da ortadan kaybolan 20,000 adet ısı güdümlü füzedir. Libya’da büyük miktarda omuzdan atılan Grinch SA-24 ve SA-7 modeli ısı güdümlü füzeler bulunmaktadır. Grinch füzesi çok daha gelişmiş bir füzedir, özellikleri Rusların Afganistan’da yenilmelerine neden olan ünlü Stinger füzesine benzemektedir.

Suriye İç savaşı ve Rus Hava Kuvvetleri

Rus hava kuvvetlerinin Suriye’de muharebe sahasına dâhil olması dengeyi rejim kuvvetleri lehine çevirmiştir. CIA’nin Afganistan anıları henüz çok tazedir. Afganistan’da mücahitlere verdiği ısı güdümlü füzelerin Kızıl Ordu hava kuvvetlerine verdirdiği ağır kayıplar çok güzel bir örnektir.

Ilımlı Suriyeli isyancılara hava savunma sistemleri verilmesini öngören gizli bir ‘‘Plan B’’ masadadır. 2016 yılı Şubat ayında Wall Street Journal, üst düzey askeri ve istihbarat danışmanlarının Başkan Obama’ya, Suriye’de Rusya’ya karşı koymak için yedek bir plana ihtiyaç olduğu yönünde ısrar ettiklerini yazar.

Foreign Policy’den Elias Groll, 20 Nisan 2016 yılında kaleme aldığı bir makalesinde, ABD’nin Suriye’de isyancılara vermek üzere daha güvenli hava savunma sistemleri tasarlama niyetinde olduğunu yazar. Bazı iddialara göre Stinger füzelerine uydu aracılığı ile takip edilmeleri için GPS yonga takılması ve arzu edilen kullanım sahası dışına çıktıklarında etkisiz hale getirilmesi için modifikasyonlar yapılmış durumdadır. CIA üzerine düşeni yapmıştır ve uygun zamanı beklemektedir. Stinger füzelerini üreten Raytheon, CIA, Pentagon ve ABD Savunma Bakanlığı yetkilileri, beklendiği gibi bu konuda yorum yapmaktan kaçınmaktadır.

ABD’nin resmi olarak kabul ettiği silahları taşıyan bir TIR. Konteynerlerin içinde ısı güdümlü füzeler olabilir mi? Foto: Mohammed Hassan

ABD’nin Kürtlere Silah Yardımı

Rus Sputnik haber ajansının, isminin açıklanmasını istemeyen bir YPG yetkilisine dayandırdığı habere göre Birleşmiş Devletler, IŞİD terör örgütüne karşı kullanılmak üzere YPG unsurlarına; havan silahları, ağır makinalı tüfekler, otomatik silahlar, zırhlı araçlar ve tanklar, gelişmiş tanksavar silahlarının yanı sıra ısı güdümlü füzeler de verecektir.

Isı güdümlü Stinger füzesinin Soğuk Savaşın sona ermesi ve SSCB’nin yıkılmasındaki etkilerini gördük. Umarız dünyanın bu en ünlü füzesinin Orta Doğu’da bir sonraki hedefi olmayız…

Ercan Caner