Taliban intikam mı planlıyor?

Senatörler Afganlı tercümanlar ve aileleri için daha çok vize talep ederken zaman giderek daralmakta ve ortada süratli bir tahliyeden başka seçenek kalmamaktadır.

Yazar: Jacqueline Feldscher, Defense One, 19 Mayıs 2021

Çeviren: Ercan Caner, Sun Savunma Net, 27 Mayıs 2021

Birleşik Devletler ordusu mensubu Teğmen Jared Tomberlin (sol) ve Afganlı bir tercüman Afganistan’ın Zabul eyaletinde bir operasyon esnasında görülmektedir. 2009. Kaynak: DOD/ Staff Sgt. Adam Mancini,  U.S. Army

Amerikan askerlerine Afganistan Savaşı ve işgali (07 Ekim 2001) esnasında yardım eden Afganlıların Birleşik Devletlere getirilme programının genişletilmesi için Kongre’deki her iki parti senatörleri tarafından verilen destek giderek artmaktadır. Ancak projeyi destekleyenlere göre Taliban tarafından tehdit edilen müttefiklerin bir vize programı dâhilinde ABD’ye getirilmesi için artık çok geç kalınmıştır.

ABD birliklerinin Afganistan’dan tam olarak çekilmesine sadece 114 gün kaldığından, savaş esnasında Amerikan askerlerine tercüman olarak yardım eden binlerce Afganlının, Özel Göçmen Vizelerinin (SIM – Special Immigrant Visa) onaylanması için, program ne kadar hızlandırılırsa hızlandırılsın artık yeteri kadar zaman kalmamıştır. Tercüman olarak çalışan Afganlılar ve ailelerinin Taliban tehdidinden kurtarılması için Amerikan toprağına havayolu ile taşınmasından başka çare kalmamış durumdadır.

Cumhuriyetçi Parti Senatörü Seth Moulton, Özel Göçmen Vize sürecinin düzenlemesinin önemli olduğunu, ancak karşı karşıya kalınan kriz göz önüne alındığında yeterli zaman kalmadığının altını çizmektedir. Senatör Moulton, Defense One haber sitesine yaptığı açıklamada; Amerika’nın dostları ve müttefiklerinin çekilmenin ardından Taliban tarafından katledilmelerini engellemek için havayoluyla taşınmalarından başka çare kalmadığını ifade etmiştir.

Kongre üyelerinin iğneli sorularına rağmen Biden yönetimi, savaş ve işgal süresince ABD askerlerine yardım eden Afganlıların korunması maksadıyla bugüne kadar herhangi bir plan ortaya koymamıştır.

ÇN: Savaş ve işgal esnasında Amerikalı askerler, diplomatlar, memurlar ve sivil toplum kuruluşları personeli; tercüme, çeviri, güvenlik, ulaşım ve diğer önemli hizmetlerde büyük ölçüde mahalli halktan faydalanmıştır. Büyük bir sadakatle Amerikalılara hizmet eden birçok Afganlı, çatışmalar esnasında yaralanmış, sakat kalmış ve ölmüştür. Amerikan askerlerine yardım edenler ve yakınları İslami Devlet Terör Örgütü, Al-Qaeda ve Taliban gibi terör örgütlerinin hedef listesindedir.

‘‘Veterans for American Ideals’’ (Amerika’nın politikaları ve yaptıklarının idealleri ile eşleştiğinde Amerika’nın çok güçlü olacağı düşüncesini paylaşan gaziler grubu) kuruluşundan proje yöneticisi Christopher Purdy, Afganlı tercümanların korunmasının Kongre’de iki parti tarafından da desteklendiğini ve yönetimin bu konuda neden üzerine düşeni yapmadığını anlayamadığını dile getirmektedir. Yönetimin göçmenlik konusunda doğru adımları atmakla çok ilgileniyor göründüğünü ifade eden Purdy, Cumhuriyetçiler ve Demokratların köklü adım atılması çağrılarına neden yanıt verilmediğini sorgulamaktadır.

Senatörler Jeanne Shaheen ve Joni Ernst, Başkan Biden’e yazdıkları bir mektupta, 2022 yılı için ilave 20,000 vize talebinde bulunmuştur. Mektupta ayrıca; Afganlı tercümanların ülkeden gecikmeksizin tahliye edilmelerinin de dikkate alınması talep edilmiştir.

Ancak Purdy insanlar öldükten sonra verilecek vizelerin hiçbir değerinin olmadığını, daha fazla vizeye ihtiyaç olduğunu ve Afganlı tercümanlar ile ailelerinin en kısa zamanda güvenli bir yere götürülmeleri gerektiğini söylemektedir.

2009 tarihli Afganlı Müttefikleri Koruma Yasası kapsamında onaylanan Özel Göçmen Vize programı, Amerikan birliklerine tercüman olarak yardım eden Afganlı tercümanların ailelerini Birleşik Devletler topraklarına getirmelerine izin vermektedir. Amerikan askerlerine yardım eden birçok Afganlı, ülkede kalmaları durumunda Taliban’ın tehditleriyle yüz yüze kalacaktır.

Vize beklerken Taliban tarafından kaçırılan ve öldürülen Afganlı tercüman Sakhidad Afghan. Kaynak: The Washington Free Beacon

ABD Dışişleri Bakanlığına göre; Birleşik Devletler yönetimi programın başlamasından günümüze kadar geçen sürede 26,500 vize tahsis etmiştir.

Purdy, Dışişleri Bakanlığının vize sayısını artırmasına ve işlemleri hızlandırmasına rağmen, Amerika tamamen çekilmeden önce kalan kısa sürede bütün tercümanlar ve ailelerinin vize işlemlerinin tamamlanamayacağını ileri sürmektedir. Taliban tehdidine dikkat çeken Purdy, bu durumda tek çözümün ise Amerika’ya bağlı Afganlıların, vize işlemlerinin tamamlanabilmesi için emniyette olacakları Amerikan topraklarına tahliye edilmesi olduğunu ifade etmektedir.

ABD Dışişleri Bakanlığı Afganistan’ın yeniden yapılanması programı özel temsilcisi Zalmay Khalilzad, Temsilciler Meclisi Dış İlişkiler Komitesi üyelerinin; daha ne kadar Afganlı tercümanın ülke dışına çıkarılması için yardıma ihtiyaç duyduğu yönündeki sorularına henüz yanıt vermemiştir.

2013 yılında patlayan bir bomba sonucu işitme kaybı yaşayan Kenny adlı Afganistanlı gazi tercümanın vize başvurusu ABD tarafından reddedilmiştir. 10 yıl Amerikan askerlerine hizmet eden Kenny, şimdi devamlı arkasını kollayarak Kabil’de yaşamaktadır. Kaynak: Smithsonian Magazine

Cumhuriyetçi Senatör Brian Mast konuyla ilgili yaptığı açıklamada vize programının düzgün işleyebilmesi için geride daha ne kadar insanın olduğunun bilinmesi gerektiğinin altını çizmiştir.

 ‘‘No One Left Behind’’ (Geride Kimse Kalmadı) programı kurucularından Matthew Zeller de yaptığı açıklamada Özel Vize Programına başvuran 18,000 tercümanın halen onay beklediğini ifade etmiştir.

Afganlı tercümanlar Amerika’ya beraberlerinde, genelde bir eş ve iki çocuk olmak üzere ortalama üç kişi getirmektedir. Zeller’e göre bunun anlamı ise derhal Afganistan’dan çıkarılmamaları durumunda muhtemelen 70,000’den fazla insan öldürülecek olmasıdır.

Zeller, Afganlı tercümanlar ve ailelerinin ülkeden çıkarılmasının için 300’den fazla askeri uçuşa ihtiyaç olduğunu tahmin etmektedir. Amerikan ordusu tahliye işlemine şimdi başlasa dahi 11 Eylül 2021 tarihine kadar günde yaklaşık üç uçuşun yapılması gerekmektedir. Ancak bazı haberlerde iddia edildiği gibi Amerikan ordusu 05 Temmuz 2021 tarihine kadar çekilmeyi tamamlamayı planlıyor ise Afganlı tercümanlar ve ailelerinin tahliyesi için günde yedi uçuş yapılması gerekmektedir.

Temsilciler Meclisi Dış İlişkiler Komitesi kıdemli üyelerinden Cumhuriyetçi Parti senatörü Michael Mccaul de tahliye faaliyetinin Eylül ayına kadar nasıl gerçekleştirilebileceğini bilmediğini, bu nedenle de yönetimin Afganlı tercümanlar ve ailelerini, vize işlemlerinin tamamlanmasını bekleyecekleri; Birleşik Arap Emirlikleri, Katar veya Kuveyt’e havayolu ile tahliye etmek zorunda kalabileceğini dile getirmiştir. Bununla birlikte Afganlıları başka bir ülkeye göndermek yönetimin diğer ülkelerle anlaşma yapmasını gerektirmektedir.

Irak’tan kaçan Kürt mültecilerin Guam Adasına gelişi. Kaynak: ARSOF HISTORY

Zeller, Afganlı tercümanlar ve ailelerinin gönderilebileceği en iyi yerin Guam olduğunu ileri sürmektedir. Amerikan toprağının kullanılması diğer ülkelerle yapılacak görüşme zorunluluğunu ortadan kaldıracaktır. Aslında Birleşik Devletler geçmişte; Vietnam ve Körfez Savalarının ardından, vize işlemlerinin tamamlanmasını beklemek üzere mültecileri Pasifik adalarına göndermiştir.

Zeller, ellerinde başka seçenek kalmadığını, 13 yıldır yürürlükte olan Özel Göçmen Vizesi programıyla bu insanları kurtarmanın tam zamanı olduğunu, vize işlemleri için zamanın kalmadığını ve Afganlı tercümanlar ile ailelerinin Guam’a götürülmesi gerektiğini, aksi takdirde sonucun tam bir felaket olacağını ifade etmektedir.

Moulton da geçmişte savaşların ardından mültecilerin tahliyesinde kullanıldığından Guam konusunda aynı düşüncede olduğunu, ancak başka seçeneklere de hazır olduğunu dile getirmekte ve bu insanlar için en iyi yerin Afganistan olmadığının altını çizmektedir.

Khalilzad da senatörlere yaptığı açıklamada Amerikan birlikleri çekilirken Afganlı müttefikleri geride bırakmanın doğuracağı sonuçlardan kaygı duyduğunu ifade etmiştir. Khalilzad; Afgan güvenlik güçlerinin morallerini bozacak olan, bütün eğitimli Afganlıların tahliyesine işaret ederek bir panik havası yaratmak istemediklerini, bu nedenle meselenin karmaşık ve korunması gereken çok hassas bir denge olduğunu vurgulamıştır.

Zeller, Amerikalılar ile birlikte çalışanların korunmasına yönelik verilen sözleri tutmamanın gelecekte Amerikan birliklerini ihtiyaç duyacağı mahalli yardımlardan mahrum bırakacağını ve Amerikan dostluğunun bir ‘‘ölüm kararı’’ anlamına geldiğini gören insanların çok azının Birleşik devletlere yardım edeceğinin altını çizmekte ve tahliye ya da soykırım seçeneklerinden hangisinin daha kötü olduğunu sorgulamaktadır.

Çevirenin Notları: Yazı aslına sadık kalınarak çevrilmiştir. Orijinal metne aşağıdaki link üzerinden erişebilirsiniz.

https://www.defenseone.com/policy/2021/05/guam-or-bust-americas-helpers-may-need-halfway-destination-afghanistan-pullout-nears/174179/