UÇAN TAKSİ

İnsansız uçuş denemelerini başarıyla tamamlayan Alman Lilium Firması beş kişilik hava taksisi üretmeyi planlıyor.

Yazar: David Szondy, Lilium, Nisan 2017

Çeviren: Levent Kağan, Sun Savunma Net, Nisan 2017

Almanya Bavyera’da iş yaşamına yeni giren Münich merkezli Lilium firması, başarılı insansız uçuş denemeleri sonrasında beş kişilik elektrikli jet uçan taksi geliştireceği açıklamasını yapmıştır. Skype dahil yatırımcılar tarafından desteklenen Lilium firması yaptığı açıklamada, beş kişilik jetin dikine kalkış-iniş yapabilme kabiliyetinde olacağını ve kent merkezlerinde hava taksisi olarak kullanılabileceğini ifade etmektedir.

Uçuş testlerinde iki kişilik prototip hava aracı, havada sabit duruş modundan yatay uçuş moduna geçiş dahil bütün testleri başarıyla geçmiştir. Lilium firmasının potansiyel rakipleri arasında Airbus gibi daha büyük oyuncular da bulunmaktadır. Uçak ve helikopter üreticisi Airbus firması, 2017 yılı sonuna kadar tek kişilik bir uçan araba imal etmeyi planlamaktadır. Slovakya firması AeroMobil de Monaco’da gerçekleşen araba fuarında, 2020 yılında seri üretimine başlayacağı hibrit uçan araba için sipariş almaya hazır olduğu açıklamasını yapmıştır.

Lilium firması geliştireceği uçan arabanın 300 km menzile sahip olacağını ve seyahat hızının saatte 300 km olacağını ifade etmektedir. Firma tarafından geliştirilen hava aracı, kendi sınıfında dikine iniş-kalkış kabiliyeti olan tek hava aracıdır. Güç tüketimi elektrikli bir araba ile karşılaştırılabilir seviyede olan hava aracı, yolculara taksi fiyatları ile karşılaştırılabilir fiyatlarda, beş kat daha hızlı hizmet sunacaktır.

Lilium firması 2014 yılında Münich Technical University mezunu dört genç tarafından kurulmuştur. 2016 yılında Zennstrom liderliğindeki girişim firması Atomico Partners ve e42 firmalarından toplam 11,4 milyon dolar destek almıştır. Google, Tesla ve Uber şirketleri de bu yeni teknolojiye ilgi duyduklarını açıklamışlardır.

Lilium firması tarafından geliştirilen iki kişilik Eagle prototip hava aracı ilk kalkış esnasında. Foto: YouTube

Uçan arabalardan önce uçan taksilerin günlük hayata girecekleri değerlendirilmektedir. Almanya’da bir havaalanından kalkış yapan hava aracı ilk uçuşunu başarı ile tamamlamıştır. İnsansız olarak yapılan test uçuşunda iki kişilik hava aracı, havada sabit pozisyonda duruştan yatay uçuşa geçiş dahil bir dizi testlere tabi tutulmuştur. Lilium firması ilk insanlı uçuşu 2019 yılında gerçekleştirmeyi planlamaktadır.

Lilium firması yetkilileri yaptıkları açıklamada geliştirdikleri hava aracının jet motorlu olacağını, fakat gaz türbinleri yerine elektrik motorları ile çalışacağını ifade etmişlerdir. Motorlar kanatlar üzerine yerleştirilmiştir ve kanatlar üzerinde yönlendirilebilir 12 adet flap bulunmaktadır. Yönlendirilebilir flaplar hava aracına yatay uçuşun yanı sıra dikine iniş-kalkış kabiliyeti de kazandırmaktadır.

Geliştirilmesi planlanan beş kişilik hava aracının, pervaneli araçlara nazaran sadece %10 oranında enerji kullanacağı ve saatte 300 km hıza ve 300 km menzile sahip olacağı firma tarafından iddia edilmektedir. İlave olarak, motor bölmeleri birbirlerinden ayrı tasarlanarak, birinin arıza yapması durumunda diğerlerini etkilemesi engellenmiş durumdadır. Batarya arızası durumunda, güç hücreleri devreye girerek düz uçuş ve emniyetli inişi sağlayacak kapasitedir. Uçuş emniyetini artırmak maksadıyla; hava aracı tasarımına dahil edilen ‘‘Uçuş Zarfı Koruma Sistemi’’ sayesinde pilotun hava aracını tehlikeye sokabilecek kumanda girdileri engellenmiştir.

Lilium Firması kurucu ve CEO’su Daniel Wiegand, hedeflerinin günlük yaşamda kullanılabilecek bir hava aracı tasarlamak olduğunu ifade etmektedir. Geliştirilen hava aracı, kesinlikle bir hava alanının karmaşık ve pahalı altyapısına ihtiyaç duymayacaktır ve gürültü ile hava kirliliğini azaltmak maksadıyla elektrikli motorlar kullanılacaktır. Sadece görerek şartlarda uçuş yapabilecek olan hava aracının bataryaları evlerde kolaylıkla şarj edilebilecektir.

İlk uçuş, Münich dışında bulunan bir havaalanında gerçekleştirilmiştir

Başarılı test uçuşu sonrasında Lilium firması kurucusu ve CEO’su Daniel Wiegand, çığır açacak olan teknik tasarımlarında, bütün öngörülerinin gerçekleştiğini ve hava aracının tam istedikleri gibi çalıştığını ifade ederek bundan sonra beş kişilik yeni hava aracı üzerine odaklanacaklarını açıklamıştır.

Uçan araba yapımcıları hala büyük engellerle karşılaşmaktadırlar. En büyük problem, sivil havacılık otoriteleri ve halkı ürünlerinin emniyetli olduklarına ikna etmektir. Hükümetler henüz insansız hava araçları ile ilgili düzenlemeleri yapmakla uğraşmaktadırlar.

Lilium Firması, web sitesinde, basitliğin en karmaşık hedefleri olduğunu vurgulamaktadır. Tasarladıkları hava aracı, dikey ve yatay uçuş modları arasında sorunsuz bir geçiş yapabilmektedir. 12 adet flapların her birine üç adet elektrikli jet motoru yerleştirilmiştir ve uçuş moduna bağlı olarak flaplar dikey pozisyondan yatay pozisyona geçebilmektedir. Kalkış esnasında bütün flaplar dikey durumdadır ve hava aracının dikine kalkış yapması sağlanmaktadır. Havada iken flaplar aşamalı olarak yatay pozisyona geçmekte ve hava aracının ileri doğru hızlanmasını sağlamaktadır. Flaplar tam yatay duruma geçtiklerinde, hava aracını havada tutmak için gereken kaldırma gücü tamamen kanatlar tarafından sağlanmaktadır.

Sistemin en büyük özelliği çok basit olmasıdır. Mevcut konseptlerle karşılaştırıldığında, Lilium firması tarafından geliştirilen hava aracında dişli kutularına, katlanabilir veya açıları değiştirilebilir pervanelere, su soğutmasına ve aerodinamik kanatçıklara ihtiyaç bulunmamaktadır.

Elektrikli jet motorları, normal yolcu uçaklarında bulunan turbofan jet motorları gibi çalışmaktadır. Havayı emmekte, sıkıştırmakta ve dışarı itmektedirler. Bununla beraber motorun ön tarafında bulunan kompresör fanı, bir gaz türbini yerine yüksek performanslı bir elektrik motoru tarafından döndürülmektedir. Bu nedenle çok daha gürültüsüz çalışmaktadır ve çevreye hiçbir zararı yoktur.

Jet motorlarında hareket eden tek parça; motorun ön kısmında, üzerinde fan ve elektrik motorlarının mıknatısları bulunan rotor merkezi şaftıdır. Bu basit tasarım, yüksek bir uçuş emniyeti ve düşük bakım maliyeti garantisi sağlamaktadır. Bakım aralıklarının uzun olması, hava aracının helikopterler ve piston motorlu uçaklara nazaran bakım maliyetlerini önemli ölçüde azaltmaktadır.

2015 yılında kurulan Lilium firmasının kurucuları: Daniel Wiegand, Sebastian Born, Patrick Nathen ve Matthias Meiner

Helikopterlerdeki oldukça büyük ana rotor palleri sarsıntı ve titreşim yaratmakta ve bunları gövde ve kabin içine aktarmaktadır. Bütün helikopterler, ana rotor palleri tarafından yaratılan sarsıntı frekansında titremektedir. Lilium firması tarafından geliştirilen hava aracında ise elektrikli motorlar sarsıntısız çalıştıklarından, kabin bölmesinde yolculara konforlu bir uçuş imkânı sağlamaktadır. Elektrikli motorların diğer bir avantajı da çok az gürültü seviyesine sahip olmalarıdır.

Bir hava aracının yatay uçuşun yanı sıra dikine iniş-kalkış da yapabilmesi havacılıktaki en zor mühendislik problemlerinden bir tanesidir. Lilium Firma CEO’su Wiegand yaptığı bir açıklamada; çok uzun uğraşlardan sonra bu problemi çözdüklerini ifade etmiştir.

Lilium Firma yetkilileri temel hedeflerinden bir tanesinin, havacılıkta uçuş emniyetine yeni bir boyut kazandırmak olduğunu ifade etmektedirler. Herhangi bir arıza durumunda, hangi sistem arıza yaparsa yapsın bilgisayar, pilotu hava aracını derhal indirmesi yönünde ikaz etmektedir. Dikine iniş kabiliyeti olduğundan, konvansiyonel uçaklarda meydana gelen acil durumlarda zaman kısıtlı karmaşık karar verme prosedürlerine ihtiyaç bulunmamaktadır.

Uçuş emniyetinin azami seviyeye çıkarılma hedefinin gerçekleştirilmesi maksadıyla, hava aracı üzerindeki bütün sistemler yedekli olarak tasarlanmıştır. Tek bir motorun arıza yapması durumunda uçuş emniyeti kesinlikle riske girmemekte ve sistem birden fazla motor arızasında dahi emniyetli olarak dikine iniş yapabilmektedir.

Çevirenin Notları: Yazı aslına sadık kalınarak çevrilmiş ve Lilium Firması web sitesinden ilave bilgiler eklenmiştir. Yazının orijinaline aşağıdaki linke tıklayarak erişebilirsiniz.

http://newatlas.com/lilium-electic-air-taxi-maiden/49135/

Uçan taksinin ilk uçuşunu aşağıdaki linke tıklayarak izleyebilirsiniz: 

http://mashable.com/2017/04/21/lilium-electric-flying-car/