Vilnius Zirvesi

Görev süresi bir yıl daha uzatılan NATO Genel  Sekreteri Jens Stoltenberg’e göre Vilnius Zirvesi, Ukrayna’yı çok daha güçlü hale getirecek, NATO’nun caydırıcılık ve savunmasını güçlendirecektir.

Ercan Caner, Sun Savunma Net, 08 Temmuz 2023

Kaynak: NATO Web Sitesi

Önümüzdeki hafta Vilnius kentinde yapılacak olan NATO zirvesi gündemini açıklayan NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg, zirvenin ittifakın birlik ve beraberliğini göstereceğini ifade etmiştir.

Rusya’nın Ukrayna’ya yönelik saldırısının devam ettiğinin altını çizen Stoltenberg Moskova’nın, Ukrayna’yı imha etmek ve NATO’yu bölmek maksadıyla Avrupa’nın merkezine 500 gündür ölüm ve yıkım getirdiğini söyleyen Stoltenberg, zirvenin Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’e, ittifakın uyum içinde olduğu ve yaptıklarının cezasız kalmayacağı yönünde bir mesaj olacağını vurgulamıştır.

Stoltenberg konuşmasında; zirve esnasında Ukrayna’daki savaşın ön planda olacağını ve güç durumdaki ülkenin NATO’ya alınması için uzun vadeli planların da konuşulacağını ifade ederek, müttefik liderlerin Ukrayna’yı NATO’ya yaklaştıracak üç unsuru içeren bir paket üzerinde anlaşmalarını beklediğini ifade etmiştir.

NATO Genel Sekreteri Stoltenberg söz konusu paketin aşağıdakileri içerdiğini söylemiştir:

• Ukrayna silahlı kuvvetleri ile NATO arasında tam birlikte çalışabilirliği sağlamak için Ukrayna’ya çok yıllı bir yardım programının müzakere edilmesi,
• NATO-Ukrayna Konseyi’nin kurulması ve
• Ukrayna’nın NATO üyeliği hakkında müzakerelerin yapılmasıdır.

Stoltenberg ayrıca müttefik liderlerin Ukrayna’nın NATO üyesi olacağını yeniden teyit etmelerini ve Ukrayna’yı bu hedefine nasıl yaklaştıracakları konusunda birleşmelerini beklediğini de dile getirmiştir.

NATO müttefiklerinin Ukrayna’ya yakıt, tıbbi malzeme, mayın temizleme sistemleri ve seyyar köprüler dâhil kritik ihtiyaçlarını karşılamak üzere 500 milyon avro vermeyi taahhüt ettiklerini kaydeden Stoltenberg, askerî hastaneler dâhil Ukrayna’nın güvenlik ve savunma sektörünün inşasına ve ülkenin Sovyet döneminden NATO donanım ve standartlarına geçişine de yardımcı olunacağını ifade etmiştir.

Ukrayna Cumhurbaşkanı Volodymyr Zelenskyy de NATO-Ukrayna Konseyi kuruluş toplantısı için NATO zirvesine katılacaktır.

İttifak liderleri zirve esnasında NATO’ya yönelik ana tehditler olan Rusya ve terörizme karşı koyacak üç yeni bölgesel savunma planıyla savunma ve caydırıcılığı güçlendirme üzerinde de görüşeceklerdir.

Stoltenberg üç yeni bölgesel savunma planının; Atlantik ve Avrupa Kuzey Kutbu, Baltık Bölgesi ve Orta Avrupa ile Akdeniz ve Karadeniz’i kapsayacağını belirtmiştir.

NATO genel sekreteri bu planların uygulanması maksadıyla; NATO’nun, önemli ölçüde hava ve deniz savaş gücü dâhil olmak üzere 300,000 askeri yüksek hazırlık seviyesine getireceğini kaydetmiştir.

Vilnius Zirvesi’nde görüşülecek konulardan bir tanesi de; talepleri birleştirmek, kapasiteyi artırmak ve birlikte çalışabilirliği geliştirmek maksadıyla Savunma Üretimi Eylem Planı geliştirmek olacaktır.

NATO müttefikleri ayrıca, savunmaya yıllık gayri safi yurtiçi hâsılalarının (GSYİH) en az %2’sini harcayacakları yönünde iddialı bir savunma yatırım taahhütlerini de yenileyecektir.

Stoltenberg Avrupalı müttefikler ve Kanada genelinde 2023 yılında gerçekleşecek olan %8,3’lük savunma harcaması artışının son yıllardaki en büyük artış olduğunu ve savunma harcamalarında dokuz yıldan bugüne artışın sürdüğünü ifade etmiştir. Avrupalı müttefikler ile Kanada’nın, 2014 yılı savunma yatırım taahhüdünden bu yana 450 milyar doların üzerinde fazladan yatırım yaptığını söyleyen Stoltenberg, 2014 yılında sadece üç müttefik ülke GSYİH’nın %2’sini savunmaya harcarken, 2023 yılında 11 müttefikin bu hedefe ulaştığının altını çizmiştir.

NATO Zirvesi, 11-12 Temmuz 2023 tarihlerinde Litvanya’nın Vilnius kentinde yapılacaktır. Zirve için Vilnius kentinin seçilmesinin, NATO’nun doğu kanadına verdiği önemin bir göstergesi olduğu değerlendirilmektedir. Vilnius Zirvesi’nin ittifakın kolektif caydırıcılık ve savunmasının güçlendirilmesine ve Ukrayna’ya yardımların artırılmasına odaklanacağı değerlendirilmektedir.

Stoltenberg, güvenliğin bölgesel olmaktan ziyade küresel olduğunu bu nedenle de zirveye Avustralya, Yeni Zelanda, Japonya ve Güney Kore liderlerinin yanı sıra Avrupa Birliği temsilcilerinin de katılacağını söylemiştir.

Vilnius Zirvesi’nde görüşülecek ana konulardan bir tanesi Ukrayna olmasına rağmen, görev süresi bir yıl daha uzatılan Bay Stoltenberg, daha önce yaptığı bir açıklamada, Rusya ile savaş sürerken Ukrayna’nın NATO’ya alınmayacağını ve zirve esnasında Ukrayna’ya resmî bir katılım daveti yapılmayacağını net bir şekilde ifade etmiştir. Ukrayna’nın ittifaka nasıl dâhil edileceği konusunda da görüş ayrılıkları bulunmaktadır.

Doğu Avrupa ülkeleri Vilnius Zirvesi’nde Ukrayna’ya NATO’ya katılımı için bir yol haritası sunulmasını isterken, ABD ve Almanya, ittifakı Rusya ile savaşa daha da yakınlaştıracak hamlelere karşıdır.

NATO, İsveç’i 32’nci üye olarak ittifaka dâhil etmek isterken, İsveç’i militan gruplara koruma sağlamakla suçlayan Türkiye Stockholm’ün ittifaka girişini engellemeye devam etmektedir.