Yakın Hava Desteği Görevlerinde İki Yönlü Veri Aktarımı

YAKIN HAVA DESTEĞİ GÖREVLERİNDE İKİ YÖNLÜ VERİ AKTARIMI

“Keşif veya gözlem imkân ve kabiliyetlerinin üstünlüğü asla tartışılmaz; bilgi güçten önce gelir ve hava, düşman faaliyetleri hakkında bilgi toplanacak en uygun yerdir.”

Walter Raleigh, Havada Savaş, 1922

Yakın Hava Destek Harekâtı

Yakın hava destek harekâtı, sabit ve döner kanatlı hava araçları tarafından düşmanla yakın temasta olan dost kuvvetlere havadan yapılan her türlü destek faaliyetlerini kapsar, havadan yapılacak bütün görevlerin kara unsurlarının ateş ve manevrası ile ayrıntılı olarak planlanması gereklidir.

Kara ve yakın hava destek görevlerini icra eden hava unsurlarının işbirliğini geliştirmek maksadı ile iki yönlü veri transferi ve iletişimi sağlayan sistemler üzerinde çalışmalar, teknolojik gelişmelere paralel olarak sürdürülmektedir. L-3 Communications ve Harris RF Communications firmaları tarafından geliştirilen iki adet hafif ve taşınabilir sistem, hava ve kara unsurları arasında veri transferini en üst seviyeye çıkararak süratli bir işbirliği ve koordinasyona imkân sağlamaktadır.

L-3 Communications firması tarafından geliştirilen elde taşınabilir ROVER 5 cihazı ile Harris RF Communications firması tarafından geliştirilen AN/PRC-117 modeli telsiz cihazı birlikte kullanıldıklarında kara unsurlarının hava araçları ve İHA (İnsansız Hava Araçları)’lardan gönderilen verileri alabilmelerine ve aynı zamanda kara unsurlarının işaretledikleri hedeflerin gerçek zamanlı olarak pilotların baş üstü göstergelerine aktarılmasını sağlamaktadır.

ROVER 5 ve AN/PRC-117 Telsiz Cihazı

ROVER, antenleri olan ve sağlamlaştırılmış bir dizüstü bilgisayara benzeyen bir cihazdır. Yakınlarda uçan sabit ve döner kanatlı hava araçları ile İHA’lardan kamera görüntülerini alır, diğer konumlama ve hedef bilgileri ile birleştirerek düşman hedeflerinin yerlerinin kesin ve net bir şekilde belirlenmesini sağlar.

Kara birlikleri açısından bakıldığında ise, yüksek hızla uçan bir hava aracına hedef tarifi oldukça zor bir görevdir. ROVER ile hedef tarifi yapılırken hedefin herhangi bir şekilde ekran üzerinde işaretlenmesi, gerçek zamanlı olarak pilotun ekranında da aynı işaretlemenin görülmesini ve düşman hedeflerinin büyük bir sürat ve doğrulukla tespit edilmesini sağlamaktadır.

ROVER yakın hava desteği ve hava-kara unsurlarının koordinasyonu adına büyük bir olasılıkla bugüne kadar yapılan en mükemmel yatırımdır. Büyük miktarda verinin süratle kokpitteki pilotlara aktarılmasını ve kara birliklerinin hedeflerinin pilotlar tarafından kolaylıkla görülmesini ve tespit edilmesini sağlamak üzere tasarlanmıştır.

ROVER Modelleri

ROVER 4 dizüstü bilgisayar esaslı bir alıcı terminaldir anten ve sırtta taşınan bir telsizle birlikte kullanılır. Ku-Bant sayısal, C-Bant sayısal, C-Bant analog, S-Bant analog ve L-Bant analog sinyalleri destekler.

ROVER 4 Modeli Cihaz ve Parçaları

ROVER 5 ve 5i modeli cihazlar elde taşınabilen ve dizüstü bilgisayardan daha küçük olan yazılım tanımlı telsizler ile birlikte kullanılan ve 40 çeşitten fazla hava aracına yerleştirilen sistemlerden, video görüntüleri ve diğer verileri alarak birleştirerek muharebe sahasının taktik resmini oluşturan cihazlardır. ROVER 5 ve 5i cihazları ile aynı zamanda kriptolu olarak veri gönderme işlemi de yapılabilmektedir. Sistemin sağladığı en büyük avantaj kokpitteki pilotların kara unsurlarının gördüklerinin aynısını görebilmeleridir. ROVER 5 ve 5i modeli cihazlar kara birlikleri açısından özellikle yakın hava ateş desteği görevlerinde kullanılan mükemmel sistemlerdir. Süratle ve hatasız bir şekilde kara unsurlarının hedef bilgilerini çeşitli yöntemlerle kokpitteki pilotlara iletmelerini sağlarlar.

İlk versiyonlarının aksine ROVER 5 modeli cihaz, hava araçlarından veri alabilmenin (downlink) yanı sıra hava araçlarına veri gönderme (uplink) işlemini de yapabilir. ROVER 5 cihazı hava ve kara unsurları arasındaki koordinasyonu en üst seviyeye çıkararak hedef tarif süresini kısaltır ve özellikle zaman açısından kritik hedeflerin süratle ve etkili bir şekilde imha edilmelerini sağlar.

ROVER 6 cihazı ise ROVER almaç göndermeçlerinin gelecek nesil versiyonudur. Anten, dizüstü bilgisayar ve daha büyük olan telsizi sırtta da taşınabilmesine rağmen taktik harekât merkezleri, araç üzerinde ve gemilerde kullanılması daha uygundur. Genel olarak ROVER 5 cihazının (C, L, S ve Ku-Bant, UHF) özelliklerine sahiptir ve ilave iki adet harici almaç ara yüzü ile donatılmıştır. ROVER 6 sistemi günümüzde en yaygın şekilde kullanılan RQ-11B Raven modeli İHA’lardaki DDL (Digital Data Link – Sayısal Data Link) ve CDL (Common Data Link – Ortak Data Linki) ile uyumlu çalışabildiğinden, taktik hava araçları, hedef podları ve hemen hemen bütün İHA’lar ile kullanılabilir. Triple DES ve AES Tip 1 şifreleme uygulamaları ile güvenlik seviyesi artırılmıştır ve kriptolu ortamda veri transfer imkân ve kabiliyeti kazanılmıştır. Muharebe sahasındaki esneklik ve güvenilirliği, tek bir veri kaynağından iki farklı kanal üzerinden veri alabilme imkân ve kabiliyeti eklenerek geliştirilmiştir.

ROVER 6 modeli cihaz, taşınabilir ROVER cihazlarının gelecek nesil versiyonudur. İlk ROVER versiyonları gibi birçok hava platformundan veri alabilme imkân ve kabiliyetine sahiptirler. Bununla beraber ilave gönderme ve Tip 1 şifreleme kabiliyetleri eklenmiştir. ROVER 6 cihazı sensörlerden alınan verileri süratle silah sistemlerine aktardığından işbirliği ve karşılıklı çalışabilirlik özellikleri ile ROVER cihazlarının ilk versiyonlarına nazaran belirgin üstünlüklere sahiptir.

Ercan Caner

Elektrik ve Elektronik Mühendisliğinin yanı sıra, uçak ve helikopter lisanslarına sahiptir.
Türkiye Hava Sahası Yönetimi alanında doktora tez çalışmalarını sürdüren Caner’in İnsansız Hava Araçları (2014) ve Taarruz Helikopterleri (2015) konulu makaleleri yayımlanmıştır. 36 yılı kapsayan TSK, BM ve NATO deneyimlerine sahiptir.
E-mail:ercancaner@gmail.com