Yapay Zekâ Askeri Uygulamalarının Geleceği ve Tehlikeleri

Askeri taktiklerin insanların işletemeyecekleri bir sürate çıkarılması, aslında insanların askeri stratejiler üzerindeki kontrolü kaybetmesi anlamına mı gelmektedir?

Michael C. Horowitz, Bulletin of the Atomic Scientists, 23 Nisan 2018

Çeviren: Ercan Caner, Sun Savunma Net, 30 Nisan 2018

Uluslararası insanlık yasalarına göre; silahlı kuvvetler savaş zamanında sivillerin ölüm riskini azaltmak maksadıyla gerekli tedbirleri almak zorundadırlar. Fakat insanlar için yazılan savaş kuralları otomatik sistemlere nasıl uygulanacaktır? Bir algoritmanın performansı ‘‘orantılılık değerlendirmesi’’ yapabilir mi? Bir makine için ‘‘mantıklı’’ ne anlama gelmektedir? Makinaların verdikleri otomatik kararlar ‘‘yasal karar’’ olarak nitelendirilebilir mi?

Bir robotu adaletli bir şekilde davranması için programlamak, onu uluslararası anlaşma metinleri ile yüklemekten çok daha zordur. Birileri adalet duygusunu aşılamalıdır. Bu mümkün olabilir mi? Çözüm, basit temel kurallar oluşturmak ve bazı gözlem araçları tesis etmek olabilir, fakat ikisinin de uygulanması hiç de kolay değildir. Örneğin, orantılılık kuralı, bir subayın askeri bir hedefe saldırmadan önce düşmana yapacağı etkiyi ve sivillere vereceği zararı göz önüne almasını gerektirmektedir.

Bu ikilem, denklemin unsurları olan askeri avantaj ve sivillere zararın birbirleri ile kıyaslanmasının imkânsız olduğu göz önüne alındığında, cevaplandırılması çok zor bir karardır. Sivillere verilen zarar ölü  ve yaralıların sayısı ile ölçülebilir, fakat elde edilecek askeri avantajın ölçülmesi nasıl yapılabilir? Silah arkadaşları ve vatandaşlarının hayatlarını kurtarmak, düşman kaynaklarının etkisiz hale getirilmesi,  caydırıcılığın tekrar ele geçirilmesi veya bu faktörlerin bir kombinasyonu. İnsan komutanların dahi bu kararları verebilmeleri zaten yeterince zordur. Katil robotlar bu tür değerlendirmeleri daha iyi yapabilir ve daha iyi kararlar verebilirler mi?

Bu sorulara cevap ararken, teknolojiye çok fazla güvenme hususunda dikkatli olmak zorundayız. Çağdaş silahlı çatışmalar, göreceli olarak zayıf gerilla, direnişçi ve terörist unsurların, intihar eylemleri, el yapımı patlayıcı düzenekler, insan kalkanları,  rehin alma ve propaganda gibi düşük teknoloji ürünü silah ve taktikler kullanarak ileri teknolojileri nasıl yenilgiye uğrattığının sayısız örnekleri ile doludur. Hiç şüphe yok ki bu taktikler, birçok devlet, insan hakları ve kamu vicdanına uygun davrandıkları ve demokratik devletler çoğunlukla bir elleri  arkalarında bağlı olarak savaşmayı tercih ettikleri için gittikçe değer kazanmaktadırlar.

Geleceğin savaşlarında ortaya çıkacak yeni teknolojiler, özellikle asimetrik savaş yoğunlaştıkça bu ikilemi keskinleştirmekten başka bir işe yaramayacak ve gelecekte bazıları, kaçınılmaz olarak adalet duygusundan yoksun katil robotların o kadar da kötü olup olmadıklarını sorgulayacaktır.

Makalenin tamamını aşağıdaki “Devamını Oku” butonuna tıklayarak okuyabilir, dilerseniz bilgisayarınıza/akıllı telefon ya da tabletinize indirebilirsiniz.