Trump Giderayak Ne Yapacak?

Zorunlu S-400 Yaptırımları Yolda mı?

Türkiye’ye S-400 tedariki nedeniyle yaptırımlar uygulanmasını emreden CAATSA yaptırımlarının ardından, Türkiye Uluslararası Finansal Kurumlar Yasası ve Küresel Magnitsky Yasası kapsamında da yaptırımlar uygulanıp uygulanmayacağı merak ediliyor…

Yazar: Joe Gould, DefenseNews, 04 Aralık 2020

Çeviren: Ercan Caner, Sun Savunma Net, 13 Aralık 2020

Son dönemlerde ABD-Türkiye arasındaki ilişkilerde yaşanan gerginliğin açık ve net bir fotoğrafı; Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, özel görüşme sonrası ABD Başkanı Donald Trump ile basın toplantısı öncesinde.

WASHINGTON ― Perşembe günü açıklanan geçmesi zorunlu yıllık savunma politikası yasasının son versiyonunun; S-400 hava savunma füze sistemlerini tedarik etmesi durumunda Birleşik Devletler başkanına Türkiye’ye yaptırımlar uygulama görevi verdiği ortaya çıkmıştır.

Her ne kadar Başkan Donald Trump, Amerika’nın Düşmanları ile Yaptırımlar Yoluyla Mücadele Yasası (CAATSA – Countering America’s Adversaries Through Sanctions) kapsamında, Türkiye’ye S-400 füzelerini alması nedeniyle yaptırım uygulamasını ertelemiş olsa da savunma yasası CAATSA altında en az beş veya daha yaptırımın 30 gün içinde uygulanmasını emretmektedir.

Yasanın imzalanmasının gelecek haftadan sonraya kalmaması durumunda bu emri uygulama görevi Trump yönetimine düşmektedir. Aksi takdirde bu görev başkan seçilen ve 20 Ocak 2021 tarihinde yemin ederek göreve başlayacak olan Joe Biden tarafından yerine getirilecektir.

NATO, özellikle de F-35 savaş uçaklarının teknik sırları olmak üzere, S-400 hava savunma füzelerinin ittifak için bir tehdit oluşturduğunu ifade etmektedir.

Rusya Federasyonu’ndan satın alınan S-400 hava savunma sistemleri test maksadıyla Türk Hava Kuvvetleri’ne ait Mürtet üssünde 25 Kasım 2020 tarihinde aktif hale getirilmiştir. Fotoğraf: Getty Images

Demokratlar ve Senato Dış İlişkiler Komitesinin Cumhuriyetçi Başkanı Senatör Jim Risch tarafından kaleme alınan öneri; Türkiye’nin 2,5 milyar dolar değerindeki S-400 füze tedarikinin, Rusya’dan büyük bir savunma sistemi alan bütün ülkelere bir dizi yaptırımlar uygulanmasını gerektiren CAATSA kapsamında ciddi bir işlem olup olmadığını belirleyecektir.

Birleşik Devletler başkanı ancak, Türkiye’nin elinde artık S-400 hava savunma füze sistemlerinin olmadığını belgelendirerek yaptırımları kaldırabilir.

Yasa bunun yanı sıra ABD ordusuna; S-400 tedariki nedeniyle programdan çıkarılmadan önce Türkiye’nin aldığı altı adet F-35 savaş uçağını kullanabilmesi yetkisi de vermektedir.

Senato Dış İlişkiler Komitesi kıdemli üyelerinden Bob Menendez D-N.J. (Demokrat Parti New Jersey), 740,5 milyar ABD doları tutarındaki 4,517 sayfalık Ulusal Savunma Yetki Yasası (NDAA) Türkiye’ye uygulanacak yaptırımlarla ilgili maddeyi dâhil eden senatörler arasındadır.

Menendez paylaştığı bir Twitter mesajında; ‘‘Ulusal Savunma Yetki Yasasına, Başkan Trump’ın yerine getirmeyi reddettiği: ABD yönetimi adına Türkiye’nin Rus S-400 savunma sistemleri satın aldığı, bu nedenle de mevcut yasalar altında yaptırımlar uygulanacağı yönünde resmi ifadenin dâhil edilmesinden inanılmaz derecede mutluyum’’ ifadelerine yer vermiştir.

Türkiye Cumhurbaşkanı tarafından ‘‘BAY KEMAL’’ olarak nitelendirilen ana muhalefet partisi olan Cumhuriyet Halk Partisi Genel başkanı Kemal Kılıçdaroğlu.

Rus yapımı S-400 hava savunma füze sistemleri, bir süreden beri Türkiye ile bazı NATO müttefikleri arasında yaşanmakta olan belli başlı sorunlardan bir tanesidir.

Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan Ekim 2020 ayında, şimdi sakinleşen Nagorno-Karabakh çatışmasına dâhil olması nedeniyle gündeme gelen ABD yaptırımları konusunda meydan okumuştur.

‘‘Güz gelince bağlar döker gazeli, çok hasretlik çektim gurbet gezeli, yedi iklim dört köşeyi dolaştım, bulamadım Malatya’dan güzeli’’ dizelerini okuyarak başladığı AKP Malatya 7. Olağan İl Kongresinde, 25 Ekim 2020 tarihinde partililere hitaben yaptığı konuşmada Erdoğan; Türkiye’nin demokrasi ve kalkınma mücadelesi uzun ve meşakkatli bir süreci ifade eder. Bir yanda halka rağmen halkçılık, bir diğer yanda, güya halkının yanında olduğunu ifade ederken, halkının duygularını sömürenler. Güya ülkeyi asrileştirmek isteyen jakoben (ÇN: tepeden inmeci) bir zihniyet, diğer yanda ise gönlü ve gözü milletimizle aynı istikamete bakan bir anlayış var. Milletimizin değerlerine savaş açanlar, kimi zaman darbelerle, kimi zaman siyasi ve ekonomik krizlerle somutlaştığı şekliyle dışarıdan da destek almışlardır. Dünyanın pek çok yerinde ve bölgemizdeki kimi ülkelerde de benzer mücadeleler yaşandı. Bu ülkelerin bir kısmında, kendi tarihine, inancına, kültürüne yabancı, hatta husumet besleyen yönetimlerin yol açtığı felaketlere şahit olduk.

 Solda Fransa’nın başındaki şaşırmış zat, sağda ise haddini bilmeme problemi yaşayan Hollanda milletvekili müsveddesi Geert Wilders ile ilgili bir karikatür.

İşte, şu son zamanlarda, Fransa’nın başındaki zat, şaşırmış. Yatıyor kalkıyor Erdoğan’la uğraşıyor. Ya önce sen kendine bir bak. Nereye gidiyorsun bir ona bak. Dün Kayseri’de de söyledim; bu bir vaka, onun için biz, hakikaten kontrolden geçmesi lazım. Bir de Hollanda’da bir milletvekili müsveddesi var; o da kalkmış bizimle ilgili yine bir şeyler yapıyor. Ya bir defa haddini bil. Haddini bil! Kiminle yol yürüdüğünü hiç hesap ettin mi? Haddini bileceksin. Faşizm bizim kitabımızda yok. Faşizm sizin kitabınızda var. Faşizmi Almanya’da yaşadık, İtalya’da yaşadık, Nazizm’i yaşadık. Siz onlarla beraber yol yürüdünüz. Ama bizim kitabımızda ne faşizm ne Nazizm, bizim kitabımızda sosyal adalet var ve biz bu sosyal adaletle yol yürüyoruz. Ve biz bu yolda, evet, yeri geliyor bir avuç ekmeği fakir fukara ile garip gureba ile paylaşmasını biliyoruz. İşte Suriye’de, bütün o zulme uğrayan, o garip gurebaların yanına, imdadına, kim koşuyor? Türkiye! Biz koşuyoruz.

Şu anda dört milyon göçmeni topraklarımızda biz beslemiyor muyuz? Biz barındırmıyor muyuz? Bir o kadarını da Suriye’de aynı şekilde biz beslemiyor muyuz? Bunu gören göz sizde yok. Sizin gözünüz var görmüyor. Kulağınız var duymuyor. Ağzınız var hakkı hakikati konuşamıyor! Sizin benzerleriniz ülkemizde de var zaten, onlara dersi inşallah 2023’te, 2024’te en güzel şekliyle vereceğinize inanıyorum. Milyonlarca masum insanın acı çekmesiyle, ölümüyle, evlerinden ve yurtlarından olmasıyla neticelenen bütün bu felaketlerin bir kısmının yükünü de yine biz üstlendik. Bugün Türkiye, dünyada en çok sığınmacıya ev sahipliği yapan ülke durumundadır, benzerimiz yok. Bunu biz yapıyoruz.

Aynı şekilde; milli gelirine göre en çok insani yardım yapan ülkelerin başında biz geliyoruz, bir numarayız. Bundan dolayı, herhangi bir pişmanlığımız da yok. Tam tersine; binlerce yıllık kardeşliğimizin, dostluğumuzun olduğu insanlara zor günlerinde el uzatmaktan, kucak açmaktan dolayı da şeref duyuyoruz. Dünyayı bu şekilde yaşanmaz hale getiren güçler, oyunlarını bozduğumuz. Gerçekten yüzlerini ortaya çıkardığımız için bizi de hedef tahtasına koymuşlar. Varsın koysunlar! Durmak yok, yola devam! Suriye’de dört milyon civarında insanın hepsine sahip çıktık, şimdi bir de orada briket evler yapıyoruz.

Doğu Akdeniz’de haksızlığı ve hukuksuzluğu açıkça ortada olan girişimlere karşı hamleler geliştirirken, tehdit derecesine varan engelleme çabalarına maruz kaldığımız ifade eden Erdoğan, Kafkasya’da kendi topraklarını savunan Azerbaycanlı kardeşlerimizin yanında yer aldığımız için suçlandığımızı da sözlerine eklemiştir. Bazı Amerikalıların Azerbaycan devlet başkanını aradığını ve ona ‘‘biz sizin yanınızda kimin yer aldığını biliyoruz, Erdoğan var, Türkiye var’’ dediğini duyduğunu ifade eden Erdoğan; ‘‘biz Türkiye’ye de yeri gelirse yaptırım uygularız’’ sözlerine tepkisini; ‘‘Ya sen kiminle dans ettiğinin farkında değilsin ya! Yaptırımın neyse geç kalma yap! Biz sizden F-35 için, adım attık, paramızı ödedik, siz F-35’lerimizi vermediniz. Vermiyorsunuz. Ve bizi tehdit ettiniz. S-400’leri Rusya’ya geri gönderin dediniz. Ya biz kabile devleti değiliz. Biz Türkiye’yiz, Türkiye!’’ sözleriyle tepki göstermiştir. 

Birleşik Devletler, Türkiye’yi aylardır, S-400 sistemlerini aktif hale getirmesi durumunda CAATSA altında yaptırım riskleri konusunda uyarmıştır. Bununla birlikte Başkan Trump, Erdoğan’ın füzeleri aktif hale getirmeyeceği umuduyla yaptırımları sürekli olarak ertelemiştir.

Haftalardır süren ve Birleşik Devletler Senatosu ve Temsilciler Meclisi versiyonlarını uyumlu hale getirme müzakerelerinin sonucu olan yasa teklifinin gelecek hafta Senato ve Temsilciler Meclisi’nde ele alınması beklenmektedir. Yasa önerisini bazı nedenlerle veto edeceğini ifade eden Başkan Trump’ın tutumu ise merakla beklenmektedir.

Çevirenin Notları: Yazar Joe Gould tarafından kaleme alınan ve 04 Aralık 2020 tarihinde DefenseNews haber sitesinde paylaşılan yazı aslına sadık kalınarak çevrilmiş, Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın AKP Malatya İl kongresinde yaptığı konuşmadan alıntılar çeviren tarafından yazıya eklenmiştir. Yazının çevrilerek paylaşılması ifade edilen görüşler ve ileri sürülen iddiaların Sun Savunma Net sitesi ve çeviren tarafından paylaşıldığı anlamına gelmemektedir. Orijinal metne aşağıdaki link üzerinden erişebilirsiniz.

https://www.defensenews.com/congress/2020/12/03/turkey-sanctions-over-s-400-made-mandatory-in-defense-bill/