Bitkiler Birbirleri ile Konuşur mu?

Mısır fideleri üzerinde çalışan bilim insanları, onların toprağın altında sinyal göndererek, birbirlerine diğer bitkilerin yakınlığı hakkında haber verdiklerine inanıyorlar.

Çeviren: Ercan Caner, Sun Savunma Net, 22 Mayıs 2018

Bitkilerin toprağın üstünde birbirlerine dokunarak gerçekleştirdikleri etkileşim ve bu etkileşimin
yeraltına yansıyan iletişime olan etkisini gösteren illüstrasyon. Foto: Elhakeem ve diğerleri (2018)

Bitkilerin kendi benzersiz iletişim formlarına dair kanıtlara katkıda bulunan bir araştırma sonuçlarına göre bitkiler, çevrelerindeki komşularını dinlemek için köklerini kullanmaktadırlar.

Yapılan çalışma, kalabalık bir ortamda bulunan bitkilerin, muhtemelen gölgede kalmaktan kurtulmaları maksadıyla, çevrelerinde bulunan diğer bitkileri daha saldırgan büyümeleri yönünde harekete geçirmek için, toprağa bir kimyasal salgıladıklarını ortaya çıkarmıştır.

İsveç’in Uppsala kentinde bulunan İsveç Tarım Bilimleri Üniversitesinden çevrebilimci Velemir Ninkoviç; ‘‘Komşularımızla bir sorun yaşadığımızda başka bir yere taşınabiliriz. Bitkiler ise bunu yapamazlar. Bitkiler bu durumu kabullenmiştir ve rekabet ortamlarından kaçınmak ve gelecek rekabetlere hazırlanmak maksadıyla sinyalleri kullanırlar’’ açıklamasını yapmıştır.

Bilim insanları geçmişte yaptıkları çalışmalarda, bitki yapraklarının çevrelerindeki bitkilerin yaprakları ve dallarına temas ettiklerinde büyüme stratejilerini değiştirdiklerini ortaya koymuşlardır. Olgun ağaçlarda bir ‘‘Bitki Örtüsü Utangaçlığı’’ oluştuğu ve kalabalık ortamlarda büyümelerini frenledikleri görülmüştür. Bazı bitkilerin ise daha savaşçı bir yaklaşım sergileyerek, kaynakları kök gelişimi yerine toprağın üstünde daha süratli büyümeye yönlendirdiği görülmüştür.

Yapılan son çalışma ise bitkilerin bu davranışının, sadece yapraklar tarafında algılanan mekanik ipuçları ile değil toprağın altındaki kimyasal salgılar yoluyla da harekete geçtiğini ortaya çıkarmıştır.

Plos One dergisinde yayınlan çalışmada, stresli ortamlarda büyümelerini hızlandırmaya eğilimli olan mısır fideleri üzerine odaklanılmıştır. Ninkoviç ve arkadaşları çalışmaları esnasında yakınlardaki bir bitkinin temasını simüle etmek maksadıyla üzerinde çalıştıkları fidelerinin yapraklarına her gün bir dakika bir makyaj fırçası ile dokunmuşlardır.

Toprakta yayılan bir mantarın emeçleri (kökü andıran tutunma organları). Foto: Nigel Cattlin/Alamy

Bilim insanları sonrasında bitkiyi bulunduğu yerden alarak yerine başka bir bitki diktiklerinde onun büyüme çözümünün de kaynaklarını daha fazla yaprak ve daha az kök büyümesine yönlendirdiğini bulmuşlardır. Daha önce diğer bitkilere temas etmeyen ortamlardaki büyüme çözümünde ise bu paterne rastlanmamıştır.

Bitkilerin birbirleri ile iletişim kurma olasılığı yönündeki uçuk fikir, belirli dönemlerde dile getirilmiştir. 1980’li yıllarda ağaçların, çevrelerindeki ağaçlar kesildiklerinde, W-dalgaları adı verilen elektrik darbeleri yaydıkları ileri sürülmüştür. Bununla beraber, son yıllarda bitkilerin, bilim insanlarının şimdi nasıl dinleyeceklerini öğrendikleri, sürekli olarak sinyal alışverişinde bulunduklarına yönelik yeni kanıtlar ortaya çıkmıştır. Bitki örtüsü utangaçlığı ve saldırganlığının yanı sıra bitkiler çevrelerindeki komşularını, yaklaşmakta olan yaprak biti saldırıları hakkında, kökleri karmaşık iletişim ağlarıyla birbirlerine bağlayan ve yabancılar veya kendi akrabaları tarafından etraflarının sarıldığını algılayabilen iplik benzeri filaman mantarlar aracılığı ile ikaz etmektedirler.

Çevirenin Notları: Yazı aslına sadık kalınarak çevrilmiştir, orijinal metne aşağıdaki link üzerinden erişebilirsiniz.

Ağaçlar, mısırlar, kısacası bütün bitkiler çeşitli yöntemlerle birbirleri ile konuşup anlaşabilirken ve yaklaşmakta olan tehlikeler hakkında birbirlerini ikaz ederlerken, aynısını bizim siyasilerimizin de yapabilmeleri dileğiyle…

Plants ‘talk to’ each other through their roots

Plants use their roots to “listen in” on their neighbours, according to research that adds to evidence that plants have their own unique forms of communication. The study found that plants in a crowded environment secrete chemicals into the soil that prompt their neighbours to grow more aggressively, presumably to avoid being left in the shade.