FAZLA İÇMEYİN!

Çok Fazla İçerseniz Beyninize Neler Olur?

ABD Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezleri (CDC – Centers for Disease Control and Prevention) aşırı içkiyi, iki saatten az bir sürede; bir oturuşta erkekler için beşten, kadınlar için ise dörtten fazla alkollü içki tüketmek olarak tanımlamaktadır.

Ercan Caner, Sun Savunma Net, 25 Nisan 2023

                                                                                                                                   İllüstrasyon: Waypoint Recovery Center

Birçok insan kutlama ve bayram zamanları, tatlı, eğlence ve alkol gibi şeyleri fazla kaçırır. Peki, alkolün özellikle de fazla tüketildiğinde beyninize neler yaptığını öğrenmek ister misiniz?

ABD Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezleri (CDC – Centers for Disease Control and Prevention) aşırı içkiyi, iki saatten az bir sürede; bir oturuşta erkekler için beşten, kadınlar için ise dörtten fazla alkollü içki tüketmek olarak tanımlamaktadır.

Bir oturuşta çok fazla alkol tüketmek tehlikeli olabilir ve alkol zehirlenmesi gibi istenmeyen durumlara neden olabilir. Fazla alkol tüketmenin uzun vadede beden ve beyin üzerinde de olumsuz etkileri vardır.

Kısa Dönemde Etkileri

Alkol fazla tüketildiğinde beyindeki iletişim kanalları kesintiye uğrar ve denge, hafıza, konuşma ve muhakeme kabiliyetlerini olumsuz etkiler.

Sydney Üniversitesi’nden sinir sistemi hastalıkları patolojisi uzmanı Greg Sutherland’e göre; alkolün başlıca etkilerinden bir tanesi, içindeki moleküllerin beyindeki iletişim yollarıyla etkileşime girmesi nedeniyle sakinleştirici özelliğidir. Bunun nedeni ise, alkoldeki etanolun beyindeki nöronları uyararak ilgili reseptörleri bloke etmesi ve beynin daha yavaş çalışmasına neden olmasıdır. Alkol bunun yanı sıra insanı sakin ve uykulu hissettiren alıcıları da harekete geçirir ve bu da beyni daha da yavaşlatır.

Alkol, beyinde neden olduğu yavaşlatıcı etki nedeniyle beyin aktivitesini azaltır. İnsan beyninin alkolün bu etkisine özellikle duyarlı olan alanı ise beynin koordinasyon ve hareketleri kontrol eden kısmı olan beyinciktir. Fazla alkol alınıp kafa bulunduğunda, yani sarhoş olunduğunda denge ve koordinasyon duygusu kaybolur.

Alkol bunun yanı sıra insan beyninin, gecenin ilk içkisi içildiğinde hissedilen sarhoşluktan sorumlu olan dopamin salgılamasına da neden olmaktadır. Sinir sisteminin yavaşlamasına neden olan beyin aktivitesinin azalması ile birleşen dopamin salgılama, çok daha güvenli ve rahat hissetmenize neden olabilir.

Pennsylvania Üniversitesi’nde psikiyatri profesörü olan Henry Kranzler’e göre bu etki alkol tüketimiyle ilişkilidir. Beyindeki alkol konsantrasyonu arttığında olumsuz etkiler de artmaktadır. Bu etkiler ayrıca alkol alımının yoğunluğu ve uzunluğuna da bağlıdır.

Uzun Dönemde Etkileri

Henry Kranzler, düzenli olarak fazla içki içmenin, yani ağır alkol tüketiminin, hem beyin yapısını hem de beynin işlevlerini olumsuz etkilediğinin kanıtlandığını ifade etmektedir.

Mart 2022’de Nature Communications dergisinde yayınlanan bir makalede Kranzler ve arkadaşları, ölçülü içmenin dahi insan beynini nasıl olumsuz etkileyebileceğini göstermiştir. Wisconsin School of Business profesörü Remi Daviet alkolün bu etkilerinin insan davranışlarını değiştirebileceğini ve yüksek düzeyde alkole tekrar tekrar maruz kalmanın insan beyninde potansiyel nöronal hasar ve hücre ölümüyle sonuçlanan iltihabi reaksiyonlara yol açabileceğini ifade etmektedir. Daviet’e göre bu etkiler, nihayetinde insan davranışlarını olumsuz etkileyebilmekte ve uzun vadede de bilincin zayıflamasına neden olabilmektedir.

Kaynak: BAYVIEW RECOVERY Better Lives Begin Here

Daviet, insan beyni henüz gelişme aşamasındayken alkol tüketildiğinde bu etkilerin daha da şiddetli olabileceğini ifade etmektedir. İnsan beyni gençlik yıllarında çok değişmektedir ve başta öğrenme ile hafıza olmak üzere, sarhoşluğun nörolojik etkilerine karşı özellikle savunmasız durumdadır.

Amerikalılar için Beslenme Rehberlerinde yasal olarak içki içme yaşındaki erkeklerin günde iki bardak ve kadınlar için ise bir bardaktan fazla içki içmemeleri önerilmektedir. Ancak bu ölçülü tüketim dahi beynin yapısını olumsuz etkileyebilmektedir. Daviet, uzun süre günde iki veya daha az içki tüketilmesinin dahi beyinde gri ve beyaz madde azalmasına neden olabileceğini ve içilen her ilave içkinin etkisinin de katlanarak arttığını ifade etmektedir.

İnsan beynindeki gri ve beyaz maddeler – Gri madde serebral korteksin yüzeyinde bulunur ve ayrıca talamus ve bazal ganglionlar gibi derin beyin yapılarını da içerir. Beyaz madde, serebral korteksin gri maddesinin altında bulunur ve bilginin işlenmesinin gerçekleştiği gri madde bölgeleri arasında bilgi aktarımından sorumlu olan uzun nöral yolları içerir.

Gri madde, insan beynindeki hücrelerin kontrol merkezlerini içerirken, beyaz madde, her beyin hücresinden uzayan ve nöronları birbirine bağlayan yağ uzantılarını içermektedir. Gri madde kaybı, Alzheimer ve bunama gibi nörodejeneratif hastalıklara neden olabilirken, beyaz madde kaybı ise beynin farklı bölümleri arasındaki bilgi akışını bozarak hafıza, denge ve hareketliliğin bozulmasına neden olabilir.

Alkol tüketimi ve beyin maddesi kaybı arasındaki ilişkinin alkolün doğrudan bir sonucu olduğundan emin olmak zor olsa da, Sutherland, kişi alkol almaktan kaçındığında beyindeki beyaz madde kaybının iyileşmeye başlayabileceğine dair bazı kanıtlar olduğunu söylemektedir.

Sutherland, halen beyaz maddeye ne olacağı üzerinde çalıştıklarını, beyaz maddenin; merkezi sinir sisteminin farklı bölgeleri arasında bağlantı kuran nöron parçaları ile miyelinden (sinir iplikçiği yağı) oluştuğunu ve alkol tüketildiğinde myelin kaybı olduğunun bilindiğini ve alkolden sakınıldığında ise myelinde kısmi iyileşme görülebildiğini, bu nedenle de myelin kaybına neden olan mekanizmanın bulunmasının çok önemli olabileceğini ifade etmektedir.

Sutherland, alkolün başta karaciğer olmak üzere diğer organlar üzerindeki olumsuz etkilerinin beyni de etkileyebileceğini, karaciğerin çok önemli olduğunu, bunun nedeninin ise amonyak gibi toksinlerin birikmesinin beyin için de iyi olmadığının altını çizmektedir. Kanda biriken toksinler yavaş yavaş beyne girerek bilinci etkilemekte ve tümörlere neden olabilmektedir.

Sutherland’e göre bazı açılardan alkolün insan beynine olan dolaylı etkileri, muhtemelen doğrudan etkileri kadar kötü veya daha kötü olabilmektedir.

https://www.newsweek.com/what-binge-drinking-does-brain-1769310