Global Review: Bay Pipes, Samuel Huntington tarafından kaleme alınan ‘Medeniyetler Çatışması’ isimli kitap hakkındaki düşünceleriniz neler? Aydınlanma ve küreselleşmeye rağmen dinler kültürün belirlenmesinde temel etken mi? Huntington’un haklı ve haksız olduğu hususlar nelerdir?
Daniel Pipes: Huntington’un tezini ortaya koymasından sonraki 20 yılda giderek belirginleşen bazı çok büyük hatalar yaptı. Örneğin ABD’nin 1990’lı yıllarda Japonya ile olan gerginliğinin medeniyet farklılıklarından kaynaklandığını düşündü, 10 yıl sonra bu gerginlikler yerlerini, ABD ile Avrupa aynı medeniyetin parçaları olmalarına rağmen, Avrupa ile yaşanan çok daha ciddi problemlere bırakarak ortadan kayboldular. Gerçek bölünmelerin nedeni her zaman olduğu gibi politiktir, medeniyet değil.
GR: Birçok insan İslamın bir din olmaktan ziyade komünizm ve faşizm gibi gerici, totaliter ve baskıcı bir ideoloji olduğunu ve İslamda reformun imkansız olduğunu ileri sürüyorlar. Bazıları da İslamcılığın din ve İslam ile hiç bir ilgisi olmadığını ifade ediyorlar. İslam ile İslamcılık arasındaki ilişki hakkındaki düşünceleriniz nelerdir?
DP: Her ikisi de aptalca ve saçma. Hiç şüphe yok ki İslam dünyadaki belli başlı dinlerden bir tanesidir ve bu tartışılmaz bir gerçektir. Modern bir hareket olan İslamcılığın ise faşizm ve komünizm ile birçok ortak noktası bulunmaktadır. İslamcılık, İslamın bir şeklidir. Bunu reddetmek Cizvitlerin Hristiyan olmadıklarını iddia etmekle aynı anlama gelir.
GR: Bazı uzmanlar İslamı Konfüçyüs ve Hinduizm ile karşılaştırıyorlar. 1950’li yıllarda Konfüçyüs inanışına mensup olanların ekonomik ve sosyal açılardan gelişemeyeceği düşünülüyordu ve Konfüçyüs inanışı ilerlemenin önünde bir engel olarak görülmekteydi, aynı yaklaşımlar Hindistan’daki Hinduizm için de geçerliydi. Günümüzde ise Doğu Asya ve Hindistan, ekonomik açıdan bir güç merkezi haline geldiler ve bir çok insan Konfüçyüs ve Hinduizm inançlarını başarı hikayelerinin motive edici faktörleri olarak görmekteler. Aynı şey İslam için de geçerli olabilir mi? İslam dininde de reformlar olacak mı?
Hong Kong: Artık kimse Konfüçyüs dinini ilerlemenin önünde bir engel olarak görmüyor
DP: Evet, Müslümanların bugün içinde bulundukları çıkmazdan kurtulmaları ve ekonomik ve politik bir başarıya ulaşmaları mümkün. Böyle şeyleri önceden haber verebilecek durumda değiliz. Ve hiçbir medeniyet veya din sonsuza kadar geri kalmaz.
GR: İslamcıların geniş bir spektrumu var. El-Kaide, İslami Devlet, Boko Haram, El Şebab gibi örgütler askeri güç kullanarak arazi ele geçirmek ve sonsuza kadar büyüyen bir devlet oluşturmak istiyorlar. Ve Müslüman Kardeşler, Türkiye’deki AK Parti ve İran Humeyni yanlıları. Bu İslami gruplardan hangileri Batı için en büyük tehlikedir ve bu konseptlerden hangisi başarılı olacaktır?
DP: En büyük tehlikenin örtülü ve gizli bir şekilde hareket eden İslamcılar olduğunu değerlendiriyorum. Kuvvet kullanma söz konusu olduğunda onları kolaylıkla yenebiliriz. Fakat okullar, mahkemeler, medya, parlamento gibi kendi kurumlarımız söz konusu olduğunda kendimizi savunmaktan çok uzağız.
GR: Batı ülkelerinde bir çok İslamofobi yanlısı parti ve politikacılar giderek artmakta. Bunun İslamcılığın yayılmasına katkıda bulunacağına inanıyor musunuz ya da bu partilerin cihada karşı gelmek için yürütülen çabalara bir faydası olacak mı?
DP: İslamofobi terimini kabul etmiyorum ve Andrew Cummins tarafından ilk kez ifade edilen ölümsüz ‘faşistler tarafından yaratılan ve moronları manipüle etmek için korkaklar tarafından kullanılan’ manası hariç, tam olarak da ne anlama geldiğini bilmiyorum.
‘‘İslamcı ideoloji İslamcı şiddeti beslemekte ve tepki olarak İslam karşıtı duyguları körüklemektedir.’’
Sorunuz, olayların sırasını tersine çevirmektedir. İslamcı ideoloji İslamcı şiddeti beslemekte, bu da işlemi başlatmakta ve tepki olarak da İslam karşıtı duyguları körüklemektedir. İslam karşıtı görüşler de daha fazla İslamcı şiddetin doğmasına yol açıyor olabilir. Buradaki gerçek dinamik, İslam karşıtı partiler yaratan İslamcılıktır. Avusturyalı Norbert Hofer’in işaret ettiği gibi oy kullananların oranı % 50’ye yaklaşıyor, bu da politik bir güce ulaşmaları anlamına gelmekte.
GR: İslam karşıtı İslamofobik partilere odaklandığımızda bunlar, yarı faşist oldukları yönündeki iddiaları red etmekteler. Goert Wilder, Kuran’ın Hitler’in ‘Kavgam’ adlı kitabı ile karşılaştırılabileceğini ve İslam’ın tamamiyle totoliter bir ideoloji olduğunu ileri sürmektedir. İslam karşı yürütülen savaşta Wilders bir müttefik olabilir mi? Belki Obama ve Merkel İslamcılık konusunda zayıflar, fakat siz Wilders, Trump, Avusturya Özgürlük Partisi (FPÖ), Macar Fidesz veya Jobbik’i destekliyor musunuz
DP: İslam karşıtı liderler ve partiler gerekli olgunluktan uzaktalar ve birçok hatalar yapıyorlar. İktidara yakınlaştıkça daha iyi öğreneceklerine ve daha ciddi olabileceklerine inanıyorum. Onları desteklemiyorum fakat onlara tavsilerde bulunuyorum.
GR: Türkiye’de başarısızlığa uğrayan darbe girişimi, Başkan Recep Tayyip Erdoğan’a İslami diktatörlüğünü oluşturmada yardımcı oldu. NATO’nun İslamcı ve faşist bir diktatörlüğü üye ülke olarak kabul edeceğini düşünüyor musunuz? Bazı uzmanlar Suudi Arabistan’ın da İslami bir diktatörlük olduğunu, fakat ABD ve Batının müttefiki ve ortağı olduğunu iddia etmekteler. Bu nedenle gerçek politika hakim olmaya devam edecek. Erdoğan’ın Türkiyesi ile Batı arasındaki ilşikilerin geleceğini nasıl görüyorsunuz?
DP: Anladığım ve bildiğim kadarıyla NATO’nun üye bir ülkeyi üyelikten çıkarma mekanizması yok, bu doğru ise NATO’nun Erdoğan ile çalışmaktan başka seçeneği yok. Darbe girişimi sonrasındaki kısa dönemde Erdoğan Batıya karşı oldukça düşmanca bir tutum sergiledi. Belki de Şanghay İşbirliği Örgütüne katılacak
GR: İslamcıların yanı sıra Batı, Rusya, Çin ve Kuzey Kore ile de uğraşmak durumunda. Bütün bu zorluklarla aynı anda nasıl baş edilebilir? Hangi cihat karşıtı strateji size göre başarılı olacaktır?
DP: Günümüzdeki stratejik ortam Soğuk Savaş dönemine nazaran çok daha kolay; elinde kullanmaya hazır büyük enstrümanlar olan ideolojik bir düşman yok. Batı için önemli olan uyanık olmasıdır. Bununla beraber, Obama ve Merkel gibi liderleri seçmek Batının uyuduğu anlamına gelmektedir. En iyi cihat karşıtı strateji fikirleri ciddiye alandır.
GR: Batının faşizmden kurtulması 20 yıl, komünizmden kurtulması ise 70 yıl sürdü. İslamcılıktan kurtulması kaç yılını alacak? Şu anda İslamcılığın zirvesini mi yaşıyoruz yoksa henüz yarısını mı gördük ve durum gelecekte çok daha mı kötüleşecek?
DP: İslamcılığa karşı savaş henüz başlamadı. Ne kadar süreceğini tahmin edemiyorum. Komünizm açısından bakıldığında hala 1945 öncesi, faşizm açısından bakıldığında ise 1930 öncesi zamanları yaşıyoruz. İslamcılığın 2012-13 yıllarında zirve yaptığını ve zayıflama işaretleri göstermeye başladığını düşünüyorum.
GR: Müslüman ülkelerde İslamcılıkla ve laik askeri diktatörlükler ile yaşanılan tecrübeler gelecekte boşalma sonrası yeni bir demokratik hareket ve yeni bir Müslüman baharı oluşmasına neden olacak mı? Veya bu ülkelerin hepsinin yönlerini değiştirebilme kapasitesinden yoksun oldukları için başarısız olduklarını mı düşünüyorsunuz?
DP: Müslümanlar, İslamcı deneyimden çok acı dersler öğreniyorlar. Ümit ederim ki, bugüne kadar öyle yaptıklarına dair çok az kanıt olsa da, bunlardan iyi yönde yararlanacaklardır.
Yazının orjinali: http://www.meforum.org/6159/daniel-pipes-battle-against-islamism
Global Review (Germany)
25 Temmuz 2016
Daniel Pipes, Middle East Forum’un başkanıdır. Yazı ve makaleleri iki haftada bir Washington Times ve dünyanın her yerinden Israel Hayom (İsrail), La Razón (İspanya), L’Opinione (İtalya), National Post (Kanada) ve Australian dâhil gazetelerde yayımlanmaktadır. Özel ilgi alanları İslam’ın kamu hayatındaki rolü, Türkiye, Arap-İsrail savaşları ve ABD dış politikasıdır. Web sitesi DanielPipes.org geçmiş yazıları için bir arşiv ve güncel yazılarının kayıt yapılıp abone olunarak e-mail ile alınabileceği fırsatlar sunmaktadır. 69 milyon sayfa ziyaret rakamı ile Orta Doğu ve Müslüman tarihi ile ilgili özel bilgilerin bulunduğu web sitesi, İnternet’in en çok erişilen sitesidir. A.B. derecesini 1971 yılında, doktora derecesini 1978 yılında tarih alanlarında Harvard Üniversitesinden almıştır. Üç yılı Mısır’da olmak üzere toplam altı yıl yurt dışında çalışmalarını sürdürmüştür. Pipes Fransızca konuşmayı ve Arapça ile Almanca okumayı bilmektedir. Harvard, Pepperdine, ABD Deniz Harp Okulu, Chicago üniversitelerinde ders vermiştir. ABD hükümeti çeşitli birimlerinde görev almış, iki kez başkan tarafından atanan pozisyonlarda, Fullbright Dış Burslar Yönetim Kurulunda ve U.S. Institute of Peace yönetim kurulu üyeliği görevlerinde bulunmuştur. 1986-1993 yılları arasında Foreign Policy Research Institute yöneticiliği görevini üstlenmiştir. Yazıları 100’den fazla gazetede yayımlanan Pipes 16 adet kitap yazmıştır.
Çeviren: Ercan Caner
Elektrik ve Elektronik Mühendisliğinin yanı sıra, uçak ve helikopter lisanslarına sahiptir. Türkiye Hava Sahası Yönetimi alanında doktora tez çalışmalarını sürdüren Caner’in İnsansız Hava Araçları (2014) ve Taarruz Helikopterleri (2015) konulu makaleleri yayımlanmıştır. 36 yılı kapsayan TSK, BM ve NATO deneyimlerine sahiptir. E-mail:ercancaner@gmail.com