Yazar: Tzvi Joffre, THE JERUSALEM POST, 12 Nisan 2021
Çeviren: Ercan Caner, Sun Savunma Net, 15 Nisan 2021
İran Atom Enerjisi Organizasyonu tarafından 10 Nisan 2021 tarihinde paylaşılan fotoğrafta yeni IR-9 santrifüj görülmektedir. Kaynak: Atomic Energy Organization of Iran.
İki istihbarat ajanının The New York Times gazetesine verdiği bilgiye göre; İran’ın Natanz uranyum zenginleştirme tesisinde dâhili güç sisteminin tamamen imha edilmesi maksadıyla düzenlenen İsrail operasyonunda patlayıcılar kullanılmıştır.
Ajanların verdiği bilgiye göre tesiste ciddi hasara neden olan patlama, Natanz uranyum zenginleştirme tesisinde üretimin yeniden başlamasını en az dokuz ay geciktirebilecektir.
İsrail medyası başlangıçta saldırının bir siber saldırı olduğunu iddia ederken, Channel 13 tarafından yapılan haberde patlamanın tesise yerleştirilen bir patlayıcı cihaz ile gerçekleştirildiği bilgisine yer verilmiştir.
Eski Mossad şefi Danny Yatom ise katıldığı bir radyo programında patlamada İsrail’in parmağı olduğu yönünde The New York Times gazetesine sızan bilgiler konusundaki endişelerini dile getirerek bu sızıntının İsrail’in operasyon imkân ve kabiliyetini olumsuz etkileyebileceği uyarısında bulunmuştur.
‘‘Bu olay gerçekten İsrail’in dâhil olduğu bir operasyonun sonucu ise bu sızıntı çok ciddidir’’ açıklamasını yapan Yatom, bazı eylemlerin gizli kalması gerektiğini söyleyerek bu tür sızıntıların İsrail’in çıkarları ve İran’ın nükleer silah edinme girişimlerine karşı mücadeleye zarar vereceğini ileri sürmüştür.
İran Cumhurbaşkanı Hassan Rouhani Tahran’da nükleer kabiliyetleri göstermek maksadıyla düzenlenen sergide yetkililerden bilgi alırken. Kaynak: İran Cumhurbaşkanlığı Ofisi/WANA
Eski Mossad şefi Yatom açıklamasında İsrail ajanlarının bu operasyonda yer aldığına yönelik haberlerin İran’ı intikam almaya yönlendireceği uyarısında bulunmuştur. Yatom’a göre saldırının arkasında İsrailli ve Amerikalıların olduğuna yönelik ortada dolaşan haberler İranlıların ayrıntılı bir soruşturmasına neden olacak, bu da İsrail’in operasyon imkân ve kabiliyetini olumsuz etkileyecektir.
İran Atom Enerjisi Organizasyonu sözcüsü Behrouz Kamalvandi olayın önce nükleer tesisin elektrik dağıtım sisteminde meydana gelen bir kaza olduğunu açıklamış, fakat ülkenin nükleer program başkanı Ali Akbar Salehi sonradan yaptığı açıklamada olayın bir saldırı olduğunu teyit etmiştir.
Kamalvandi olayda hiç kimsenin yaralanmadığını ve herhangi bir kirlenme olmadığını ifade etmesine rağmen, İran medyasında yer alan haberlere göre; olay sonrası nükleer tesisi gezen Kamalvandi ayak bileği ve başından yaralanmıştır.
İran İstihbarat Bakanlığından konu hakkında bilgisi olan bir yetkili, İran Devrim Muhafızları Ordusuna bağlı Tasnim Haber Ajansına yaptığı açıklamada; kesintinin nedeninin belirlendiğini ve Natanz nükleer tesisi elektrik sistemindeki kesintinin önlenmesi için gerekli tedbirlerin alındığını ifade etmiştir.
Birçok İranlı yetkili saldırıyla ilgili olarak belirli bir grup veya ülkeyi suçlamaktan kaçınıyor olsalar da İran Dışişleri Bakanı Mohammad Javad Zarif ve milletvekili Ali Haddad olayla ilgili İsrail’i suçlamaktadır.
İran IRNA News haber ajansına göre; Dışişleri Bakanı Zarif, İran Parlamentosu Ulusal Güvenlik ve Dış Politika Komisyonunda düzenlenen bir toplantıda yaptığı açıklamada, İran’ın İsrail saldırısının intikamını alacağını dile getirmiştir.
İran Dışişleri Bakanı Zarif açıklamasında; Siyonist rejimin siyasi ve askeri yetkililerinin, baskıcı yaptırımların kaldırılmasına yönelik atılacak adımlarda ilerlemeye müsaade etmeyeceklerini ve şimdi bu hedeflerine ulaşacaklarını düşündüklerini açıkça ifade ettiklerini, fakat Siyonistlerin nükleer alanda İran’ın daha da geliştiğini görerek bu saldırının yanıtını alacaklarını ifade etmiştir.
Nükleer tesisler ve bilim insanlarının daha iyi korunmaları ve Siyonist rejim tarafından tasarlanan sinsi tuzaklara düşmemek için dikkat edilmesi gerektiğinin altını çizen Zarif açıklamasında; ‘‘Natanz tesisi, çok daha gelişmiş makinelerle daha güçlü olacak ve Siyonistler görüşmelerde elimizin zayıfladığını düşünüyorlar ise, bu eylem görüşmelerde pozisyonumuzu güçlendirecektir. Siyonistler, baskıcı yaptırımların kaldırılmasındaki başarısı nedeniyle İran halkından intikam almak istemektedir, fakat buna izin vermeyeceğiz ve Siyonistlerin yaptığı bu eylemin intikamını alacağız’’ ifadelerini kullanmıştır.
İran Dışişleri bakanı Zarif paylaştığı bir Twitter mesajında; geçmişte İranlı nükleer bilim insanlarına düzenlenen suikastlar ile İran bandıralı Saviz gemisine yapılan saldırı ve Natanz nükleer tesislerine düzenlenen sabotajın intikamlarının alınacağını ifade etmiştir.
İran milletvekili Ali Haddad da yaptığı açıklamada caydırıcı önlemlerin alınması çağrısında bulunmuş ve verilen taahhütlerin kısıtlama olarak yorumlandığında Siyonist düşmanın daha fazla saldırı yapma cesareti bulduğunu dile getirmiştir.
İran Dışişleri Bakanlığı sözcülerinden Saeed Khatibzadeh de açıklamasında etkilenen santrifüjlerin eski ve ilk nesil santrifüjler olduğunu ve yeni gelişmiş modelleriyle değiştirileceğini dile getirmiştir.
Sözcü Khatibzadeh açıklamasında; etkilenen santrifüjlerin yeni ve gelişmiş santrifüjlerle değiştirilmesi planlanan IR-1 modelleri olduğunu, İran’ın Siyonistlerin sinsi tuzaklarına düşmeyeceğini ifade etmiş ve İsrail’in İran halkının sabır ve akıl dolu tutumundan intikam alma girişiminin zamanı geldiğinde intikamının alınacağının altını çizmiştir.
Temmuz 2020’de meydana gelen patlamada hasar gören Natanz Nükleer Tesisinden bir görüntü. Kaynak: İran medyası
Sözcü Khatibzadeh, Siyonist rejimin son birkaç aydır bazı eylemler gerçekleştirdiğini ve bu eylemlere ait haberlerin sızdığını ifade etmiş ve İranlı entelektüellerin Siyonist rejimin hedeflerini çok iyi bildiklerinin altını çizmiştir. Sözcü, dışişleri bakanlığının görüşmeleri sürdürme sorumluluğu olduğunu ve İran’ın İsrail’e anladığı dilden yanıt vereceğini ifade ederek saldırının yaralanma veya çevre felaketine neden olmamasından mutlu olduklarını dile getirmiştir.
İran’ın Natanz nükleer tesislerine düzenlenen bu saldırı dış haberlerde İsrail’in suçlandığı bu yıl içinde gerçekleştirilen ikinci saldırıdır. Geçtiğimiz Temmuz ayında gerçekleştirilen saldırıda tesislerde patlama ve yangın meydana gelmiş ve iddialara göre İran’ın nükleer programı önemli ölçüde olumsuz etkilenmiştir.
The Jerusalem Post gazetesinde yayınlanan bir haberdeki iddialara göre; yeni gelişmiş santrifüj montajı açısından değerlendirildiğinde, İran hâlâ Temmuz 2020 patlaması öncesindeki kapasitesine erişememiş durumdadır.
Natanz nükleer tesisine gerçekleştirilen son saldırı, İran’ın nükleer tesiste bulunan gelişmiş IR-6 ve IR-5 santrifüjlerine uranyum enjekte etmeye başladığını açıklamasından bir gün sonra meydana gelmiş ve Birleşik Devletler Savunma Bakanı Lloyd Austin’in İsrail ziyareti esnasında ortaya çıkmıştır.
İran ve İsrail deniz taşıtlarına karşılıklı saldırıların düzenlendiği ve son yıllarda İsrail’in düzinelerce İran gemisini vurduğunun ileri sürüldüğü ortamda iki ülke arasındaki gerginlik giderek artmaktadır.
Natanz nükleer tesisine gerçekleştirilen saldırı, İran’ın, 2015 yılında İslam Cumhuriyeti ve dünya güçleri arasında imzalanan ve resmi adı Ortak kapsamlı Eylem Planı olan İran Nükleer Anlaşmasına olası dönüş için Avrupalı ve Amerikalı yetkililerle görüşmeler yaptığı bir ortamda meydana gelmiştir.
İsrail Başbakanı Benjamin Netanyahu geçtiğimiz hafta içinde birçok kez İsrail’in İran tehditlerine karşı kendisini savunacağı uyarısında bulunmuş ve Kudüs’ün Tahran’ın nükleer ihtiraslarına karşı mücadelede kararlı olduğunun altını çizmiştir.
İsrail başbakanı güvenlik kabinesini önümüzdeki Pazar günü ilk toplantısını yapmak ve Tahran ile artan gerginlik ortamında İran meselesini görüşmek üzere toplantıya çağırmıştır.
İsrail Başbakanı Netanyahu, Bağımsızlık Günü’nde güvenlik şube başkanlarıyla bir araya geldiği toplantıda; İran ve taşeronları ile İran’ın silahlanma çabalarına karşı sürdürülen mücadelenin çok büyük bir görev olduğunu ifade etmiştir.
Devreye sokulmalarından birkaç saat sonra imha edilen uranyum zenginleştirme makineleriyle ilgili olası Mossad operasyonuna atıfta bulunan Netanyahu; ‘‘Bugün mevcut olan bir durum, onun ille de yarın da süreceği anlamına gelmez’’ ifadelerini kullanmıştır. İsrail hükümeti, geçmiş benzer operasyonlarda medyaya uyguladığı sansür konusunda bu sefer hiçbir adım atmamış ve olayla ilgili birçok haber İsrail basınında yer almıştır.
Çevirenin Notları: Yazar Tzvi Joffre tarafından kaleme alınan ve 12 Nisan 2021 tarihinde The Jerusalem Post gazetesinde paylaşılan yazı aslına sadık kalınarak çevrilmiştir. Orijinal metne aşağıdaki link üzerinden erişebilirsiniz.
https://www.jpost.com/middle-east/israel-behind-explosion-at-natanz-nuclear-facility-nyt-664874?