THK ve Yangın Uçakları

CMC diye bir firma, Cumhurbaşkanımızın Rusya ziyareti sırasında bindiği Be-200 yangın söndürme uçaklarından üç adet kiralıyor. Yangın söndürme ihalesine katılacaklar ama şirket olarak uçuş lisansları yok. Ne yapılıyor, hazırda uçuş lisansı olan THK var. Hemen bir ortaklık yapılıyor. THK kendi uçakları ile değil de kiralık Rus uçakları ile ihaleye giriyor. Ahmet Zeki Üçok

Ercan Caner, Sun Savunma Net, 13 Kasım 2021

Başrollerinde Sylvester Stallone, Jet Li, Dolph Lundgren, Chuck Norris, Jean-Claude Van Damme,  Bruce Willis, Arnold Schwarzenegger, Jason Statham, Terry Crews, Randy Couture, Liam Hemsworth, Scott Adkins, Nan Yu’nun rol aldığı, orijinal adı “The Expendables-2” olan Cehennem Melekleri-2 filminde kullanılan THK envanterindeki CL-215 modeli uçak.

Orman Yangını ile İlk Tanışma

İlk orman yangını ile 35 yıl önce,1986 yılında, Piyade Teğmen rütbesinde Türkiye-Yunanistan sınırında bir ay süreyle görev yaptığım Ferre Kupürü’nde tanıştım.  Öncelikle kupür; aralarındaki sınırı bir akarsu oluşturan iki devletin karşılıklı olarak bir araya gelerek çeşitli nedenlerle suyun akış yolunu değiştirme kararı sonrasında, eski yatak ile yeni yatak arasında kalan bölgeye verilen addır.

Sınır yine eski yataktır, aşağıdaki haritada Meriç Nehri’nin eski yatağı (kırmızı noktalar) ve yeni yatağı görülmektedir. Daha fazla ayrıntıya istihbarat nedenleriyle yer verilmemiştir.

Haritada, yangın işaretiyle gösterilen, nehir yatağının kuru olduğu yerde ve Yunanistan tarafında orman yangını bilgisi verildiğinde üst komutanlığa bilgi vererek civardaki kasaba ve köylerde bulunan arazözlerin Ferre Küpürü’ne sevk edilmesini sağladım.

Yangın bölgesine ulaştığımda sınırın Yunanistan tarafındaki ormanın yandığını görünce hiç tereddüt etmeden arazözlere karşı tarafa geçmelerini ve yangını söndürmelerini talep ettim. Yunan hudut taburundan askerler, başlarında Tabur Komutanı ve arazözlerle geldiklerinde Yunanistan tarafındaki yangın sönmüş, rüzgâr nedeniyle bizim taraftaki ağaçlar yanıyordu.

Ferre Kupürü – Meriç nehrinin kırmızı noktalarla gösterilen eski yatağı ile yeni yatağı arasında kalan alandır.

Küçük bir sorunum vardı, Yunanistan tarafındaki orman yangınını söndüren Türk arazözlerinde su kalmamıştı. Yunan hudut tabur komutanına ‘‘Ben sizin yangınınızı söndürdüm, sıra sizde’’ dedim. Gözlerindeki endişeli bakışları fark edince korkmamasını ve herhangi bir tuzak olmadığını söyledim. Sağ olsun, o da emir verdi ve Yunanistan’a ait arazözler sınırı geçerek bizim taraftaki yangını söndürdüler.

Bu olayı anlatmışken, Ferre Kupürü’nde Yunanlılarla girdiği çatışmada, 19 Aralık 1986 tarihinde şehit düşen devre arkadaşım Piyade Teğmen Hakan Türkyılmaz’ı da rahmetle anıyorum.

Orman Genel Müdürlüğü’ne Öncelik

Yıllar sonra; Kara Kuvvetleri komutanlığı karargâhında, Albay rütbesiyle hava araçları ve sistem şube müdürü olarak görev yaparken (2008-2010) sorumlu olduğum projelerden bir tanesi de TUSAŞ tarafından yürütülen, Savunma Sanayii Müsteşarlığı (SSM) Genel Maksat Helikopter Programı kapsamında tedarik edilecek 109 adet T-70 Sikorsky genel maksat helikopteriydi. SSM yetkililerine diğer ihtiyaç makamlarının (Kara Kuvvetleri Komutanlığı, Hava Kuvvetleri Komutanlığı, Jandarma Genel Komutanlığı, Emniyet Genel Müdürlüğü, Özel Kuvvetler Komutanlığı) hepsine helikopter olduğunu ve üretim aşamasına geçildiğinde ilk 20 adet helikopterin Orman Genel Müdürlüğü’ne verilmesini talep ettim.

OGM’nin Helikopterlerine Ne Oldu?

Mustafa Çalkaya tarafından kaleme alınan ve 19 Şubat 2020’de Anadolu Ajansı haber sitesinde paylaşılan  ‘‘Orman yangınlarıyla mücadelede yerli helikopter atağı’’ başlıklı yazıdan alıntıdır. Fotoğrafta soldan sağa Orman Genel Müdürü Bekir Karacabey, Tarım ve Orman Bakanı Bekir Pakdemirli ve TUSAŞ Genel Müdürü Temel Kotil görülmektedir. Fotoğraf: Aytaç Ünal/AA

Proje kapsamında Orman Genel Müdürlüğü, yıllardır memleketin kısıtlı kaynaklarından milyonlarca dolar harcayarak yurtdışından kiraladığı, bakımlarını kiralanan ülkelerin yaptığı, yabancı pilotlar tarafından uçurulan, eski teknoloji Mi-17 genel maksat helikopterlerinden kurtulacak, kendi modern, yerli ve milli helikopter filosu ile milli değerlerimiz olan ormanların yanıp kül olmasına engel olacaktır. Orman Genel Müdürlüğü 2015 Faaliyet Raporu’na göre proje için SSM’e 2015 yılında 347 milyon TL ödenek de aktarılmıştır.

OGM’nin benim öncelik verdiğim toplam 20 adet T-70 Sikorsky modeli yerli ve milli helikopterine acaba ne oldu? Tarım ve Orman Bakanı Bekir Pakdemirli, Şubat 2020’de gerçekleştirdiği TUSAŞ ziyaretinde yaptığı konuşmada; 3 (üç) adet T70 yönetim helikopterinin 2021 yılında teslim alınacağını ifade etmiş, diğer 17 helikopter hakkında herhangi bir bilgi vermemiştir.

Acaba OGM’nin 17 adet yerli ve milli T-70 Sikorsky modeli yangın söndürme helikopteri için ayrılan bütçe, iki yıldır Rusya’dan kiralanan ve bir adedi Ağustos 2021’de üşerek içindeki sekiz mürettebata (beş Rus, üç Türk) mezar olan Beriev-200 modeli yangın söndürme uçaklarının tedarikine mi aktarıldı?

THK’nın Uçakları Varmış Falan

THK bünyesinde faaliyet gösteren Gökçen Havacılık şirketinde görev yaptığım Ekim 2018- Ekim 2019 döneminde; hava ambulans, sıcak hava balonu ve hava taksi gibi ana gelir getiren iş kollarındaki problemleri bütün personelin insanüstü gayretleriyle, bir nebze de olsa yoluna koymuştuk. Ancak ne yazık ki kamuoyuna da yansıyan tartışmalar nedeniyle, CL-215 Amfibi uçakları konusunda Orman Bakanlığı ile bir türlü arayı bulamamıştık.

 Solda; Cuma namazı çıkışında ‘THK’nın elinde rahat kullanılabilecek uçak falan yok’’ açıklamasını yapan Recep Tayyip Erdoğan, sağda ise kimin tarafından çekildiği belli olmayan, sol taraftaki uçakların motor ve pervanelerinin olmadığı iddia edilen CL-215 uçakları apronda park halinde görülürken.

Biliyorsunuz Türk Hava Kurumuna 16 Ekim 2019 tarihinde eski Gümrük ve Ticaret Bakanı Cenap Aşçı, Adnan Zengin ve Abdullah Kaya’dan oluşan üç kişilik kayyum heyeti atandı.

O günlerde Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, THK’nın yangın söndürme uçaklarının kullanılmamasına ilişkin yaşanan tartışmalarda Türk Hava Kurumu’nu; “Şu anda bir olay daha çıktı ortaya; Türk Hava Kurumu (THK) meselesi. Türk Hava Kurumu’nun arkasında kim var? CHP’li milletvekili. Onun arkasında CHP. Bunu savunuyorlar ve ‘Bakanlık neden Türk Hava Kurumu ile çalışmıyor?’ diyorlar. Yahu bu adam zaten mezarlığa dönüştürmüş Türk Hava Kurumu’nu. Oradaki uçakların motorları, pervaneleri yok. Yani rezillik diz boyu. Şimdi büyük ihtimalle şurada birkaç gün içerisinde orayı da masaya yatıracağız. Yani bu Türk Hava Kurumu ile bir yere varamayız” sözleriyle sert bir şekilde eleştirmişti.

Kurum Çöksün ve Yolsuzlukları Altında Kalsın

Oysa 2019 yılı yangın sezonunda kullanılması planlanan dört+iki CL-215 Amfibi uçağın hepsinin motorları ve pervaneleri üzerindedir. 2019 yangın sezonu için dört uçak göreve hazırdır, iki uçağın da faal hale getirilebilmesi için sadece 150,000 dolar gerekmektedir. Yeni atanan kayyum heyetine brifing verilir ve THK envanterindeki yangın uçakların kullanılması, kısa-orta-uzun vade tedarik ve/veya modernizasyon planları hakkında OGM’den görüşme talep edilir.

OGM ve THK yetkilileri arasında Kasım 2019’da yapılan görüşmede; THK envanterindeki CL-215 Amfibi uçakların beş yıl daha kullanılmasına karar verilir. THK da orta ve uzun vadede seçenekleri değerlendirerek envanterindeki yangın söndürme uçaklarını modernize edecek ve/veya yenileyecektir. Seçenekler arasında Rus yapımı Beriev-200 Amfibi uçakları da bulunmaktadır.

OGM, her nedense 2020 yılı yangın sezonunda CL-215 Amfibi uçaklarını kullanma kararından vazgeçer ve 2020 yılı orman yangınlarına Beriev-200 modeli Rus yapımı kiralık uçaklar ile müdahale edilir.

Hatırlayın, Tarım ve Orman Bakanı Sayın Pakdemirli, Şubat 2020’de gerçekleştirdiği TUSAŞ ziyaretinde de; sadece üç adet yerli ve milli T-70 Sikorsky yönetim helikopterinin alınacağını açıklamış, ancak diğer 17 helikopterin akıbeti hakkında hiçbir bilgi vermemiştir. Bazı basın organlarında; ‘‘OGM’nin uçaklara nazaran çok daha etkili ve maliyet-etkin olduğunu iddia etmesine rağmen almaktan vazgeçtiği 17 adet yerli ve milli yangın söndürme helikopterinin’’, KKK ve Jandarma Genel Komutanlığı’na devredildiği yönünde bilgiler yer almıştır.

Sayın Cenap Aşçı, THK envanterindeki uçakların, sivil havacılık kurallarına uygun olarak uçabilmesi maksadıyla Viking firması yetkililerine bir inceleme yaptırır. Viking firması, yedi yıl uçuş garantisi vererek 4+2 uçağın faal hale getirilebilmesi için dört milyon dolara ihtiyaç olduğunu tespit eder.

Ortada bazılarının ileri sürdüğü gibi çelişki falan yoktur; iki uçağı 2019 yılında faal hale getirebilmek için gereken tutar 150,000 dolarken, altı uçağın yedi yıl uçuş garantisi ile uçurulması için gereken tutar dört milyon dolardır.

Sayın Cenap Aşçı’ya Türk Hava Kurumu’na yaptığı hizmetler nedeniyle teşekkür ederken, istifa etme çabalarında başarılar diliyorum. Asıl üzüntü verici olan ise ‘‘KURUM ÇÖKSÜN VE YOLSUZLUKLARI ALTINDA KALSIN’’ diye düşünenlerin şimdilik kanunun yakalarına yapışmalarından kurtulmuş olmalarıdır.

Ağaç sevgisi ve orman yangınları konusunda hassasım, bu yazı, bu hassasiyet ve gerçekleri ortaya koymak için kaleme alınmıştır. Önümüzdeki yıl semalarımızda, Kahramanmaraş’ta düşen ve sekiz kişiye mezar olan Rus yapımı Beriev 200 uçaklarını, orman yangınlarına müdahale ederken görürseniz hiç şaşırmayın.