Türkiye Para Arayışında

Ankara’nın Rus yapımı silahları tedarik etmesinden sonra Washington’un ağzının tadı kaçtı.

Yazar: Kristina Jovanovski, THE MEDIA LINE, 03 Mayıs 2020  

Çeviren: Ercan Caner, Sun Savunma Net, 07 Mayıs 2020

Türkiye’nin yüz yüze olduğu ekonomik krizin olumsuz etkilerini azaltmak maksadıyla ABD fonları arayışı, Ankara’nın Rusya’dan tedarik ettiği silah sistemini önünde sonunda aktif hale getireceğini açıklaması sonrasında büyük bir engelle karşı karşıyadır.

Türkiye, geride bıraktığımız Nisan ayında, Rus yapımı S-400 hava savunma sistemlerini aktif hale getirme planından geri adım atarak, Washington ile arasında oluşabilecek bir krizin önüne geçmiştir. Fakat şimdi; Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın sözcüsü İbrahim Kalın, hava savunma sisteminin önünde sonunda aktif hale getirileceğini açıklamıştır.

Atlantik Konseyi’nin ev sahipliğinde video konferans yöntemiyle yapılan panelde konuşan Kalın; ‘‘Korona virüs nedeniyle bir gecikme var ancak planlandığı şekilde ilerleyecek’’ ifadelerini kullanmıştır.

Ankara’nın Rusya’dan hava savunma sistemi satın alması, Türkiye’yi F-35 savaş uçağı programından çıkaran Washington’u büyük bir hayal kırıklığına uğratmış ve yaptırım uygulama tehdidinde bulunmuştur. Rusya ile Türkiye arasındaki anlaşma halen bir çıbanbaşı olmayı sürdürüyor olsa da dolar karşısında liranın yeni en düşük seviyelerini gördüğü daha büyük bir ekonomik krizi atlatmak maksadıyla; Türkiye finansal destek arayışındadır.

ABD’nin Türkiye Büyükelçisi David Satterfield, Ankara’nın Birleşik Devletler Merkez Bankası (Federal Reserve) ile temas halinde olduğunu açıklamıştır. Reuters haber ajansı da Türk kaynaklara dayandırdığı haberinde, geçtiğimiz ay Türkiye’nin bir dolar-lira takas hattı (SWAP Line) oluşturma arayışı içinde olduğu haberini yapmıştır.

İstanbul Şehir Üniversitesi Siyaset Bilimi ve Uluslararası İlişkiler bölümünde doktor öğretim üyesi olarak çalışan Muzaffer Şenel, durumun çok kötü olduğunu ifade etmektedir.

Şenel, The Media Line haber ajansına yaptığı açıklamada; ‘‘Ekonominin iyileşmesi için elimizde gerçek bir reçete yok. Paraya ihtiyacımız var’’ ifadelerini kullanmıştır.

Şenel, sürmekte olan salgın nedeniyle şirketlerin çalışmayı durdurması durumunda, Türk halkının neredeyse yarıya yakınının işsiz kalabileceğini öngörüsünde bulunmaktadır.

Erdoğan, ülkede tam sokağa çıkma yasağı uygulamasına karşı çıkmış, bunun yerine 65 yaşın üstünde olanların (ÇN: çalışanlar hariç 20 yaş altı insanlara da sokağa çıkma yasağı uygulanmıştır) evlerinde kalmalarını ve insanların işlerine gidebilmesi anlamına gelen, sadece hafta sonları sokağa çıkma yasağı uygulanması talimatını vermiştir.

Türkiye’nin, S-400 hava savunma sistemlerini ambalajından çıkarması, Birleşik Devletler Kongre’sinin yaptırımlarına yol açarak ekonomik durumu daha da kötüleştirebilir.

Şenel açıklamasında; ‘‘Türkiye, ABD Başkanı Donald Trump ile olan iyi ilişkilerine zarar vermek istemiyor. Ankara’nın, Kongre’ye karşı bir denge unsuru olarak Başkan Trump’a ihtiyacı var’’ ifadelerine yer vermektedir.

Türk liderler, Amerikalı bir rahibin tutuklanması nedeniyle 2018 yılında ABD ile yaşanan diplomatik krizin ekonomiye verdiği zararı gördüler. Yaptırımlar sonrasında ülkenin para birimi serbest düşüşe geçerek, enflasyon ve işsizlik oranının yükselmesine ve nihayetinde de ekonomik durgunluğa neden olmuştur.

Şenel, Erdoğan’ın popülerliğinin Suriye politikası nedeniyle büyük yara aldığını ifade etmektedir. Yapılan kamuoyu anketleri, ülkede birçok insanın, yüz binlerce Suriyelinin Moskova destekli Bashar al-Assad’ın artan saldırıları nedeniyle Türk sınırına daha da yaklaştığı İdlib Eyaletinde, Türk askerlerinin hayatlarını kaybetmesinden hiç hoşnut olmadıklarını göstermektedir.

Şenel, Ankara’nın bu gruplar (Amerikalılar ve Ruslar) arasında bir denge oluşturması için çok zor bir dönem olduğuna dikkat çekmektedir.

Erdoğan yönetiminde Türkiye, Birleşik Devletler ve Ankara’ya göre askeri ittifakın kendi üye ülkesini savunma isteksizliğini gösterdiği, özellikle 2016 yılındaki başarısız askeri darbe girişimi sonrasında, NATO’dan iyice uzaklaşmıştır. Türkiye aynı zamanda Doğuya, özellikle de ana enerji sağlayıcısı olan Rusya’ya daha çok yaklaşmıştır.

Fakat S-400’ler için geçtiğimiz yıl yapılan iki ülke arasındaki anlaşma bu kayışı çok daha önemli bir hale getirmiştir. Birleşik Devletler, Türkiye’nin F-35 savaş uçaklarını Rus yapımı hava savunma füzeleriyle birlikte kullanması durumunda, Moskova’nın gizli hayalet teknolojisine erişebileceği konusunda endişelidir.

Alman Marshall Vakfında Türkiye üzerinde çalışmalar yapan üst düzey misafir araştırmacı Nicholas Danforth, Ankara’nın S-400 hava savunma sistemlerini aktif hale getirirken ABD finansal desteğini de sağlayabileceği konusunda iyimserliğini korumaktadır.

Danforth, The Media Line haber ajansına yaptığı açıklamada, bunun çok zor bir anlaşma olacağını ifade etmiştir.

Danforth’a göre; Türkiye sürekli olarak mevcut ekonomik kriz esnasında Birleşik Devletlerin onu desteklemesi ve iki ülkenin birlikte çalışması gerektiğini dile getirmekte, fakat Türk liderler öte yandan kriz biter bitmez Washington’u öfkelendiren politikalara geri dönüleceğini de ima etmektedirler.

Moskova’da yaşayan ve Rusya ile Türkiye üzerinde yazılar yazan siyasi analizci Kerim Has, salgının Erdoğan’a silahların aktif hale getirilmesini geciktirmesi için bir mazeret verdiğini, Moskova’nın da şimdilik Türkiye’ye baskı yapma olasılığının zayıf olduğunu ifade etmektedir.

Kerim Has, The Media Line haber ajansına yaptığı açıklamada; bu aşamada hava savunma sistemlerinin aktif hale getirilmesinin acil bir ihtiyaç olmadığını ve Kremlin’in muhtemelen bekle ve gör siyasetini sürdüreceğini ifade etmektedir.

Moskova’nın, Ankara’nın desteklediği Libya Ulusal Mutabakat Hükümetine gönderdiği silahları engelleyebileceği veya Türkiye’nin Suriye’de askeri birliklerinin bulunduğu yerlere saldırılarını artırabileceğini düşünen Kerim Has, yine de belli bir noktada, Rusya’nın S-400 hava savunma sistemlerini aktif hale getirmesi için Türkiye’ye baskı yapacağı ikazında bulunmaktadır.

İdlib Eyaletinde son günlerde gerçekleşen ilave saldırılar, savaştan kaçan Suriyelileri Türk sınırına daha da iterek Ankara’da yeni bir mülteci krizi korkusuna neden olabilir.

Kerim Has, Erdoğan’ın siyasi varlığını sürdürebilmesi için Rusya ile ilişkileri riske atamayacağını ileri sürmektedir.

Çevirenin Notları: Yazı aslına sadık kalınarak çevrilmiştir. Yazının çevrilerek paylaşılması, yazıda ifade edilen düşünceler ve ileri sürülen iddiaların, Sun Savunma Net sitesi ve çeviren tarafından paylaşıldığı anlamına gelmemektedir.

“Adım adım işe dönüş” için yapılması gerekenlerin ele alındığı Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak’ın başkanlığında yapılan 15. Finansal İstikrar ve Kalkınma Komitesi toplantısında Bakan Albayrak, “Covid-19 sonrası için büyük bir potansiyelimiz olduğunu görüyoruz” açıklamasını yapmıştır.

Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak sözlerini; “Şurası kesin ki bu hasar, 1929 buhranından da büyük olacak. Çin’de 44 yıl aradan sonra çeyreklik bir küçülme tablosu beklenirken, ABD’de işini kaybedenlerin sayısı dört haftada 26 milyonu aştı. Türkiye olarak Kovid-19 salgınıyla, kur saldırılarının etkilerini gidermek ve ekonomimizin bağışıklık sistemini güçlendirmek adına yoğun bir mücadele verdiğimiz dengelenme sürecinin sonunda karşılaştık. Dengelenme sürecinin kazanımları sayesinde Ekonomik İstikrar Kalkanı gibi kapsamlı bir tedbir setini çok hızlı bir şekilde devreye aldık” ifadeleriyle sürdürmüştür.

Yaptığı konuşmada; “Her talebe anında dönüş yapıyor; ihtiyaç duyulan mekanizmaları devreye alabiliyoruz. Bugüne kadar 921.751 esnafımızdan destek adımlarımıza talep geldi. 789.232 esnafımızın sürecini tamamladık. Desteklerini hesaplarına yatırdık. İşletmelerimizden ise yaklaşık 148.334 talep aldık, 126.505 firmamıza finansman tahsisini gerçekleştirdik. Gerek esnaftan gerekse işletmelerden gelen taleplerde %85 gibi yüksek bir dönüş ortalaması yakaladık” diyen Bakan Albayrak, bugün hiçbir yardıma ihtiyaç duymadan şirketlere, esnafa ve vatandaşlara destek olabildiklerinin altını çizmiştir.

Öte yandan Twitter hesabında paylaştığı bir mesajda Bakan Albayrak; ‘‘Milletimizi bölemeyecekler, ülkemizi parçalayamayacaklar. Ay yıldızlı bayrağımızın göklerde dalgalanmasına mani olamayacaklar. Ezanlarımızı susturamayacaklar. Hükmünde galip olan sadece Allah’tır. Biz bunu biliriz’’ ifadelerine yer vermiştir.

Moskova Devlet Üniversitesi’nde Rus ve Türk dış politikası üzerine dersler veren akademisyen Dr. Kerim Has hakkında Ankara Cumhuriyet Başsavcılığı tarafından açılan FETÖ’nün Rusya yapılanmasına yönelik soruşturma halen sürmektedir.

Turkey Seeks US Funds, but Roadblocks Lie Ahead – The Media Line

Turkey’s pursuit of US funding to limit an economic crisis faces a major roadblock after Ankara said it would eventually go ahead and activate a key Russian weapon system. The country averted a crisis with Washington in April when it pulled back from a plan to operationally deploy its Russia-made S-400 air-defense missiles.