Orada Bir Kule Var Uzakta

Uzak Kule Altyapı Gereksinimleri

Ercan Caner, Sun Savunma Net, 18 Kasım 2019

Bütün modern havaalanlarında, ticari ve ticari olmayan hava araçlarına iniş, kalkış ve yerdeki hareketleri esnasında trafik hizmeti sağlamak maksadıyla personel tarafından yönetilen uçuş kontrol kuleleri bulunmaktadır. Bununla birlikte artan işletme masrafları baskısı ve hava trafik hizmetlerinin modernize edilme gereksinimi Hava Trafik Hizmet Sağlayıcılarını mevcut sistemleri yeniden değerlendirme ve ‘‘Uzak Kule’’ gibi hava trafik yönetimi için yeni konseptler geliştirmeye zorlamaktadır. Uzak Kule konsepti ile uzak havaalanlarındaki hava trafik hizmetleri tek bir merkezde toplanarak sinerji yaratılabilir ve maliyetler düşürülebilir.

Hava ulaşımının artmasıyla birlikte, özellikle orta büyüklükte ve küçük havaalanlarının artan işletme ve hava trafik yönetim giderlerini azaltmak hava trafik hizmet sağlayıcıları üzerinde bir baskı oluşturmaya başlamıştır. Hava trafik hizmetlerinin sabit bir maliyeti vardır ve bu maliyetin küçük ölçekli ve hava trafiğinin yoğun olmadığı bir havaalanı tarafından karşılanması mümkün değildir. Günde veya haftada çok az hava aracının iniş-kalkış yaptığı bir havaalanında tam donanımlı bir uçuş kontrol kulesi işletmek ekonomik açıdan büyük bir yük olabilir.

Bu tür havaalanları için Uzak Kule konsepti, kârlılığı artırmak, daha uzun süre hizmet sunabilmek ya da tamamen kapanmalarını önlemek açılarından potansiyel çözümler sunmaktadır.

Uzak Kule yaklaşımında hedef, havaalanlarına uzaktan kontrol imkân ve kabiliyetleri ile video tabanlı kontrol sistemlerini sağlamaktır. Hava trafiğinin yönetilmesi oldukça kritik bir görevdir. Uzak Kule konsepti ile hava araçları ve terminal sahasının direkt olarak insan gözü ile görülme zorunluluğu ortadan kaldırılarak, hava trafik hizmet sağlayıcılarının hava trafik hizmetini uzak merkezlerden ve gerçek kule standartlarında sağlayabilmeleri gerçekleştirilmiştir. Uzak Kule uygulamasında görsellik, uzaktaki havaalanına yerleştirilen yüksek çözünürlüklü kameralar ile sağlanmaktadır.

Bir uçuş kulesini uzaktaki bir merkezden idare etmek, birkaç kulenin aynı yerden ve aynı personel tarafından kontrol edilebilmesine imkân verdiğinden, geniş sinerji imkanları ve kaynakların etkin ve verimli kullanımını da sağlamaktadır.

Uzak Kule Kullanımının Faydaları

Havaalanlarının asıl gelir kaynakları iniş ve yolcu ücretleridir. Asıl gelir kaynakları ile hava trafiğinin yoğunluğu arasında kabaca doğrusal bir ilişki bulunmaktadır. Uçuş ve yolcunun olmaması gelir kaynağının da olmaması anlamına gelmektedir.

Oysa hava trafik yönetimi, havaalanına çok az sayıda hava aracı iniş ve kalkış yapsa da tam olarak sağlanması gereken bir hizmettir. Hava trafiği çok az olan havaalanları için hava trafik hizmet maliyeti uçuş ve yolcu sayısından bağımsızdır. Trafiğin yoğun olduğu havaalanlarında ise hava trafik hizmet maliyeti, daha fazla hava trafik kontrolörü ve yer gerektiğinden artmaktadır, fakat bu artış, artan uçuş ve yolcu gelirleri ile orantılı değildir.

Bir havaalanında hava trafik hizmeti sağlamanın maliyet kalemleri aşağıdadır:

• Trafik akışından bağımsız sabit hava trafik yönetimi maliyetleri,
• Uçuş kulelerinde görevli personel maliyetleri,
• Kule inşaatı, yenileştirme ve tesis yönetim giderleri,
• Bakım maliyetleri,
• Yerinde havaalanına özel eğitim maliyetleri.

Havaalanlarında sağlanan hava trafik hizmetlerini asgari seviyeye düşürmek uçuş emniyeti açısından kabul edilemez bir durumdur ve Uluslararası Sivil Havacılık Organizasyonu (ICAO-International Civil Aviation Organisation) açısından da böyle bir seçenek söz konusu dahi değildir.

Fakat hava trafik hizmetini uluslararası havacılık standartlarına uygun olarak verebilmek maksadıyla; hava trafik kontrol operatörlerini bizzat havaalanında bulundurmaya gerek yoktur. ICAO tarafından koyulan standartlara uymak şartıyla, hava trafik kontrol operatörünün kule penceresinden kendi gözleriyle gördüğü görüntü, video tabanlı bir görüntü ile değiştirilebilir.

Tek veya birkaç havaalanının bir merkezden kontrol edilmesi yukarıda belirtilen maliyetlerin azaltılmasında büyük avantajlar sağlamaktadır. Hizmetin merkezileştirilmesi ve gelişmiş yerlerde konuşlandırılması yüksek kalitede personelin hava trafik kontrolörü olarak istihdam edilmelerini kolaylaştırarak uçuş emniyetine büyük katkılar sağlayabilir.

Günümüzde artan terör olayları açısından bakıldığında, havaalanında içinde personelin görev yaptığı bir uçuş kontrol kulesi, teröristler açısından uygun ve cazip bir hedeftir. Uzak Kule konseptinde kullanılan gelişmiş gündüz ve gece kameraları da bizzat uzak meydanın güvenliğini artırmak maksadıyla kullanılabilecektir. Yerel havaalanı ile uzak kule arasındaki network, uzak kule uygulamasında anahtar rol oynayan kritik bir faktördür.

Network Performans Gereksinimleri

Uzak kule uygulamasının fonksiyonelliğini etkileyen kritik faktörler; bant genişliği ve gecikme süresidir. Hata oranları ve sapma değerleri de ortak değerlerden büyük oranda sapma göstermeleri durumunda kritik bir rol oynayabilirler. Bant genişliği ve etkinliği için birkaç önemli nokta bulunmaktadır. Bunlardan ilki, bant genişliğinin doğru hesaplanmasıdır. Çok uygulamalı bir network genel bant genişliği, network kapsamındaki istasyon sayısı ve gönderilecek veya alınacak trafiğe bağlıdır. Bant genişliği hesaplamasında en büyük etki panoramik görüntü akışıdır. Panoramik görüntü akışında bant genişliğinin farklı olması, kamera sayısı, sıkıştırma kalitesi, resim karesi hızı ve çözünürlük gibi farklı parametrelerden kaynaklanmaktadır. İhtiyaç duyulan bant genişliğini değerlendirmek için aşağıda sunulan tabloda bazı tipik bant genişlik ve gecikme süresi gereksinimleri ve panoramik görüntü akışı için iki farklı seçenek sunulmaktadır.

Yukarıda belirtilen bant genişliği değişkenleri, son kullanıcının gereksinimlerine uygun olarak değiştirilebilecek iki farklı yol gösterici değer sunmaktadır. Havaalanları arasında bant genişliğini paylaştıran ve talep olduğunda bant genişliği tahsisi yapabilen akıllı bir bant genişliği optimizasyon sistemi uzak kulenin etkinliğini artıracaktır. Akıllı bir programlama yazılımı ile hava trafik hizmet sağlayıcıları uzak kuleyi, sadece iniş, taksi veya kalkış anlarında kullanabilirler. Faaliyetin tamamlanması sonrasında uzak kule maliyet-etkin bir hizmet seviyesine düşürülebilir.

RVT-Remote Virtual Tower (Uzak Sanal Kule), DC-Data Center (Veri Merkezi)

Basit bir Artırılmış Kule Sisteminde donanım olarak yüksek çözünürlüklü kameralar, işlemci ünitesi ve video görüntü üniteleri kullanılmaktadır. Sistem meteorolojik veriler, ADS-B, SSR, PSR radar verileri ve kullanıcı isterlerine giderecek diğer bilgileri alarak işleme tabi tutmakta ve gerçek zamanlı olarak kullanıcının gözünün önüne getirmektedir.